Λατρεία και οικονομία: Τα οικονομικά δίκτυα του Αγίου Όρους, 10ος-18ος αιώνας
Κρίτων Χρυσοχοΐδης
| Ονομασία | Name | Άλλες ονομασίες | Γεωγραφικό Πλάτος τοποθεσίας (Latitude) | Γεωγραφικό Μήκος τοποθεσίας (longtitude) | Χρονολογία από | Χρονολογία έως | Κυρίαρχη Μονή | Sovereign monastery | Γεωγραφικό Πλάτος κυρίαρχης (Latitude) | Γεωγραφικό Μήκος κυρίαρχης (longtitude) | Είδος μετοχίου | Type of Metochion | Οικον. δραστηριότητα | Economic activity | Περίληψη | Summary | Πηγές Βιβλιογραφία | Έμμεση ιδιοκτησία | Πλάτος έμμεσης | Μήκος έμμεσης | Παρατηρήσεις |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kατακαλή | Katakale | Πορταριά | 40.284.322,00 | 23.295.075,00 | 1474 | 1741 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Στην Κατακαλή, στην Πορταριά της Καλαμαριάς, η μονή Διονυσίου απέκτησε μετόχι πριν από το 1474. Πρέπει να ήταν από τις πλέον σημαντικές ιδιοκτησίες της μονής, γιατί στα 1504 κατόρθωσε, με παρέμβαση του ηγεμόνα της Βλαχίας Radu στον οποίο πρέπει να μεσολάβησε ο πρώην πατριάρχης Νήφων, να επιτύχει την έκδοση φιρμανίου από το σουλτάνο Βαγιαζήτ Β´, βάσει του οποίου τα εισοδήματα του μετοχίου θα φορολογούνταν με το ευνοϊκό κατ᾿ αποκοπήν σύστημα (maktu). Το 1540 η μονή πλήρωσε φόρο maktu για σιτηρά 1010 άσπρα και το 1560 1465 άσπρα. Η κατοχή του μετοχίου συνεχίστηκε και στους 17ο και 18ο αιώνες. Το 1720 δόθηκε άδεια για επισκευή ναού που υπήρχε εκεί από την εποχή της κατάκτησης. | N. Oikonomidès, Actes de Dionysiou, Paris 1968 ,16-18. J. Lefort, Villages de Macedoine. 1. La Chalcidique Occidentale, Paris 1982 ,81-82. J. Lefort, Paysages de Macédoine, Paris 1986 ,193. Αρχιμανδρίτου Γαβριήλ, Ἡ ἐν Ἁγίῳ 'Όρει ἱερὰ μονὴ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, ''Αθῆναι 1959 ,125. Π. Νικολόπουλος- Ν. Οἰκονομίδης, Ἱερὰ Μονὴ Διονυσίου. Κατάλογος τοῦ Ἀρχείου, Σύμμεικτα 1 (1966) ,270-271. G. Papazoglou, Quelques remarques sur l’archives du couvent Dionysiou du Mont Athos, Μακεδονικά 28(1991-1992) ,31. E. Zachariadou, Ottoman Documents from the Archives of Dionysiou (Mount Athos) 1495-1520, Südost Forschungen 30 (1971) ,4-13, 28-32 | |||||
| Αγία Ανυσία | Agia Anysia | 40.641.686,00 | 23.039.608,00 | 1104 | 1104 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Αγίας Ανυσίας βρισκόταν έξω από την πόλη της Θεσσαλονίκης. Αναφέρεται σε έγγραφο του 1104. Δεν γνωρίζουμε άλλα στοιχεία για αυτό εκτός από το ότι βρισκόταν στα ανατολικά της πόλης κοντά στην Εγνατία οδό. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985,σ .87 | ||||||
| Αγία Ζηναΐς | Saint Zenais | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1311 | 1400 | Μονή Αγίου Παντελεήμονος | Agiou Panteleemonos Monastery | 40.237.965,00 | 24.201.478,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι της μονής Παντελεήμονος στη Θεσσαλονίκη νημονεύεται για πρώτη φορά σε χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου το 1311. Δεν είναι γνωστή η ακριβής θέση του μετοχίου μέσα στη Θεσσαλονίκη. | P. Lemerle - G. Dagron - S. Ćirković, Actes de Saint-Pantéléèmôn, Paris 1982 ,92-100. C. Giros, Présence athonite à Thessalonique, XIIIe-XVe siècles, Dumbarton Oaks Papers 57 (2003) ,276 | ||||||
| Αγία Κυριακή | Agia Kyriaki | 37.979.089,00 | 23.725.953,00 | 1758 | 1858 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1758 οι ενορίτες του Αγίου Δημητρίου του Νέου στην Αθήνα αφιέρωσαν στη μονή Βατοπεδίου το παρεκκλήσιο της Αγίας Κυριακής ως κατάλυμα για τους βατοπεδινούς "τακιδιώτες". Τον ίδιο χρόνο αγοράσθηκαν και οικήματα κοντά στο παρεκκλήσι. Το 1858 δημεύθηκε από το ελληνικό κράτος. | Αρχείο Ι. Μ. Βατοπεδίου, τετρ. Γ, αρ. 43-45 | ||||||
| Αγία Παρασκευή | Agia Paraskevi | Sveta Petka, Tmorani, Morane | 41.910.861,00 | 2.155.075,00 | 1257 | 1282 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για κελλίο που ανήκε στη μονή Χιλανδαρίου νότια από τα Σκόπια . Δεν γνωρίζουμε πολλά για το μετόχι αυτό πέρα από το ότι η περιουσία του εκτεινόταν και στις δύο όχθες του Αξιού ποταμού. Το 1282 ο Σέρβος βασιλιάς Στέφανος Ούρος Β΄ Μιλούτιν δώρισε στο μετόχι κτήματα. Θεωρείται ότι βρισκόταν εκεί που σήμερα βρίσκεται το χωριό Morane. | M. Zivojinovic, V. Kravari, Ch Giros, Actes de Chilandar. I: Des Origines a 1319 [Archives de l'Athos XX] Paris 1998, σσ. 37, 50, 69 | |||||
| Αγία Παρασκευή | Agia Paraskevi | Κάστρο Κασσανδρείας | 40.188.233,00 | 23.331.939,00 | 980 | 1079 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για μετόχι που περιήλθε στη μονή Ιβήρων ως πρώην γη της μονής Αββακούμ και βρισκόταν κοντά στο κάστρο της Κασσανδρείας (σημ. Νέα Ποτίδαια). Δεν γνωρίζουμε περισσότερες πληροφορίες για το μετόχι αυτό. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 29 | |||||
| Αγία Παρασκυή Κουμανίτζη | Agia Paraskevi Koumanitzi | 40.528.844,00 | 22.280.992,00 | 1558 | 1558 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Στα 1558 ο μητροπολίτης Ζιχνών Νεόφυτος αφιερώνει στη μονή Βατοπεδίου τό μικρό μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής του Κουμανίτζη, που βρίσκεται πάνω από τον οικισμό Αγρίδιο. Η περιουσία του ήταν αμπελώνες, χωράφια, οπωροφόρα, λίγα ζώα και υδρόμυλοι. Δεν γνωρίζουμε για την τύχη του μονυδρίου στη συνέχεια. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001, έγγρ. 68, και σσ. 33-34 | ||||||
| Αγία Τριάδα (Θεσσαλονίκη) | Agia Triada (Thessalonike) | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι Αγία Τριάδα στη Θεσσαλονίκη μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1298 σε χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Β´ Παλαιολόγου. Πρόκειται για μοναστήρι που είχε ιδρυθεί από τον ιερομόναχο Ματθαίο Περδικάριο και το οποίο περιήλθε στη Λαύρα μετά το 1240. Περιλάμβανε σπίτια μέσα και έξω από τη Θεσσαλονίκη, καθώς και αμπέλια και χωράφια στην ευρύτερη περιοχή της πόλης. | C. Giros, Présence athonite à Thessalonique, XIIIe-XVe siècles, Dumbarton Oaks Papers 57 (2003) ,267 | ||||||
| Άγιοι Ανάργυροι | Agioi Anargyroi | 40.178.050,00 | 23.784.499,00 | 1304 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι των Αγίων Αναργύρων μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1304. Τα κτήματά του εντοπίζονται στην περιοχή του Λογγού. Το 1321 περιλάμβανε διάφορα χωράφια συνολικής έκτασης 20 5/12 μοδίων και ένα αμπέλι 1 2/3 μοδίων. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,83-89, 151, 158. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,342 | ||||||
| Άγιοι Ανάργυροι | Agioi Anargyroi | Κορομίστα, Κορμίστα | 40.980.547,00 | 24.056.008,00 | 1265 | 1329 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1265 ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος προσφέρει στο Βατοπέδι τη μονή των Αγίων Αναργύρων στην Κορομίστα.Σε απογραφή του 1297 το μετόχι κατέχει αμπελώνα 34 μοδίων. Το μετόχι επικυρώνεται με αυτοκρατορικά χρυσόβουλλα το 1301 και 1329. Έκτοτε το μετόχι δεν απαντά σε άλλες πηγές. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001, έγγρ. 16, 17, 18, 19, 25 | |||||
| Άγιοι Απόστολοι | Agioi Apostoloi (Saint Apostles) | Αγίασμα, Άγιος Παύλος | 40.390.817,00 | 23.891.681,00 | 980 | 1101 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι των Αγίων Αποστόλων περιήλθε στη μονή Ιβήρων ως παλαιά ιδιοκτησία της μονής Αββακούμ. Αναφέρεται για τελευταία φορά σε έγγραφο του 1086 ή 1101 ως "Αγίασμα" ή Άγιος Παύλος. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 1, 29, σ.79 | |||||
| Άγιοι Απόστολοι (Βουκουρέστι) | Holy Apostles (Bucharest) | 44.426.767,00 | 26.102.538,00 | 1683 | 1863 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Σταυρονικήτα απέκτησε το μετόχι των Αγίων Αποστόλων στο Βουκουρέστι το 1683, χάρη σε δωρεά του ηγεμόνα της Βλαχίας Σερμπάν Καντακουζηνού. Το μετόχι υπήρξε ο βασικός πυρήνας της κτηματικής περιουσίας της μονής στη Μολδοβλαχία. | Α. Γιαννακόπουλος, Αρχείο της Ι.Μ. Σταυρονικήτα, Αθήνα 2001 ,90-92. Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | ||||||
| Άγιοι Απόστολοι (Γομάτου) | Holy Apostles (Gomatou) | 40.395.579,00 | 23.797.976,00 | 1302 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι των Αγίων Αποστόλων στο χωριό Γομάτου της Χαλκιδικής μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Ξηροποτάμου κατά τη διάρκεια του 14ου αι. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,128-166, 183-189, 230-235 | ||||||
| Άγιοι Απόστολοι (Κάμενα) | Holy Apostles (Kamena) | 40.367.312,00 | 23.884.258,00 | 1275 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι των Αγίων Αποστόλων στα Κάμενα στο κατεπανίκιο της Ρεβενίκειας μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Ξηροποτάμου για πρώτη φορά το έτος 1275. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,88-93 | ||||||
| Άγιοι Θεόδωροι | Agioi Theodoroi | 40.815.529,00 | 26.598.830,00 | 1400 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μονύδριο των Αγίων Θεοδώρων, κοντά στο κάστρο Κισσός στην ανατολική Θράκη, ήταν μετόχι της Λαύρας κατά τα τέλη του 14ου αι. Μνημονεύεται μόνο μία φορά, σε αυτοκρατορικό πρόσταγμα. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,122-123 | ||||||
| Άγιοι Θεόδωροι | Agioi Theodoroi | 1316 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι των Αγίων Θεοδώρων μαρτυρείται σε μία απογραφή του 1316. Δεν είναι γνωστό πού ακριβώς βρισκόταν, ούτε πότε περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,133 | ||||||||
| Άγιοι Πέτρος και Παύλος | Saints Peter and Paul | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1326 | 1430 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι των αγίων Πέτρου και Παύλου στη Θεσσαλονίκη μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1326. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283 | ||||||
| Άγιος Αθανάσιος | Saint Athanasios | 40.036.968,00 | 23.957.124,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Αθανασίου στον Λογγό μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της Λαύρας το 1298. Πρόκειται για κελλίο που παραχωρήθηκε στο μοναστήρι από τη μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Το 1321 το μετόχι περιλάμβανε χωράφι έκτασης 47 1/6 μοδίων και ένα αμπέλι με οπωροφόρα, έκτασης 5 μοδίων. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,83-89, 150. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967), 219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,338 | ||||||
| Άγιος Αθανάσιος (Θάσος) | Saint Athanasios (Thasos) | 40.671.444,00 | 24.656.054,00 | 1329 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Αθανασίου στο Νεόκαστρο Θάσου περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας μεταξύ των ετών 1329 και 1357. Περιλάμβανε δύο σπίτια και κτήματα στις θέσεις Μαριαί, Αχλάδι, Κακή Ράχη και Βασιλικόν Περιβόλιν. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,149 | ||||||
| Άγιος Αθανάσιος (Θεσσαλονίκη) | Saint Athanasios (Thessalonike) | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1259 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι της Λαύρας Άγιος Αθανάσιος βρισκόταν στην πόλη της Θεσσαλονίκης και μαρτυρείται από το 1259 σε χρυσόβουλλο του Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγου. Περιλάμβανε σπίτια εντός της πόλης, καθώς και χωράφια και αμπέλια στην περιοχή της Καλαμαριάς. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,110-111, 150. C. Giros, Présence athonite à Thessalonique, XIIIe-XVe siècles, Dumbarton Oaks Papers 57 (2003) ,267 | ||||||
| Άγιος Αθανάσιος (Σέρρες) | Saint Athanasios (Serres) | 41.090.923,00 | 23.541.320,00 | 1329 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | To μετόχι του Αγίου Αθανασίου κοντά στις Σέρρες μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας για πρώτη φορά το 1329, σε χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Γ´. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,117-120, 150-151 | ||||||
| Άγιος Ανδρέας | Saint Andrew | 40.547.065,00 | 23.176.941,00 | 1326 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Ανδρέα στην Καλαμαριά μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1326. Μεταξύ άλλων περιλάμβανε ένα μικρό αμπέλι και ένα μύλο. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283 | ||||||
| Άγιος Βασίλειος | Saint Basil | Ερμύλεια (Λαύρα), Ορμήλεια (Λαύρα) | 40.239.702,00 | 23.551.891,00 | 1259 | 1930 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λαύρας στην περιοχή της Ερμήλειας προήλθε από το κελλίον του Αγίου Βασιλείου, το οποίο παραχωρήθηκε από τη μητρόπολη Θεσσαλονίκης πριν από το 1259. Σύμφωνα με πρακτικό του 1321, το μετόχι περιλάμβανε τα κτήματα Πύργος και Παρακλάδιον, συνολικής έκτασης 624 μοδίων, καθώς και εγκαταλελειμμένη γη στην περιοχή. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,78-82, 86, 125-129, 150-156, 165-170. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981), 350 | |||||
| Άγιος Γεώργιος | Saint George | 40.039.784,00 | 23.945.770,00 | 1304 | 1600 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Γεωργίου στην περιοχή του Λογγού μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1304. Το 1321 περιλάμβανε διάφορα χωράφια συνολικής έκτασης 18 μοδίων και ένα αμπέλι-κήπο έκτασης 6 μοδίων. Φαίνεται ότι η Λαύρα διατήρησε το μετόχι και μετά την οθωμανική κατάκτηση. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, έκδ., Actes de Lavra, τ. 4, Παρίσι 1982 ,83-87, 151, 158. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981), 361 | ||||||
| Άγιος Γεώργιος (Θεσσαλονίκη) | Saint George (Thessalonike) | 40.637.551,00 | 22.956.411,00 | 1700 | 1930 | Μονή Γρηγορίου | Gregoriou monastery | 40.179.773,00 | 24.256.897,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Γρηγορίου αγόρασε το μετόχι Άγιος Γεώργιος στη Θεσσαλονίκη το 1700. Το μετόχι περιλάμβανε ένα ναό αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και μερικά σπίτια. | Β. Αγγελάκος, Η εν Αγίω Όρει Άθω Ιερά Μονή του Αγίου Γρηγορίου, Θεσσαλονίκη 1921 ,134-137 | ||||||
| Άγιος Γεώργιος (Σκύρος) | Saint George (Skyros) | Επάνω, Επανώτου | 38.837.680,00 | 24.577.720,00 | 1289 | 0 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Γεωργίου στη Σκύρο περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας το 1289, έπειτα από μεσολάβηση του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης προς τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αθανάσιο Α´, ο οποίος παραχώρησε τη μέχρι τότε πατριαρχική μονή στο αγιορειτικό μοναστήρι. Το 15ο αι. το μετόχι διέθετε και δικό του πλοίο. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,149 | |||||
| Άγιος Γεώργιος Καστελινόν | Saint George Kastelinon | 40.162.115,00 | 25.828.515,00 | 1341 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Γεωργίου Καστελινόν στην Ίμβρο περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας λίγο πριν από το 1341 με πρόσταγμα του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ´ Παλαιολόγου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,149 | ||||||
| Άγιος Γεώργιος Κρυονερίτης | Saint George Kryonerites | 4.109.636,00 | 2.356.668,00 | 1346 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι του Αγίου Γεωργίου Κρυονερίτη στην περιοχή των Σερρών μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1346. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | ||||||
| Άγιος Γεώργιος Λαγκαδίνου | Saint George Langadinou | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1326 | 1430 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι του Αγίου Γεωργίου Λαγκαδίνου στη Θεσσαλονίκη μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1326. Περιλάμβανε ένα αμπέλι οκτώ μοδίων, ένα περιβόλι, οικίες, καθώς και μία πανήγυρη του Αγίου Γεωργίου. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283 | ||||||
| Άγιος Γεώργιος Μπερζίτζικον | Saint George Berzitzikon | 41.034.882,00 | 23.403.981,00 | 1376 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε το μετόχι του Αγίου Γεωργίου με την επωνυμία Μπερζίτζικον στην περιοχή των Σερρών το 1376, χάρη σε δωρεά της Θεοδώρας Παλαιολογίνας Φιλανθρωπηνής. Το μετόχι περιλάμβανε χωράφια, μία λίμνη και δασική έκταση, ενώ η δωρεά προέβλεπε και την είσπραξη των εσόδων του ομώνυμου χωριού από τη μονή. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,315-323 | ||||||
| Άγιος Γεώργιος του Βοβάση | Saint George Bobase | 41.085.956,00 | 2.354.138,00 | 1326 | 1346 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Γεωργίου του Βοβάση στην περιοχή των Σερρών μαρτυρείται το 14ο αι. στην κατοχή της μονής Φιλοθέου. Περιλάμβανε χωράφια έκτασης 500 μοδίων, δύο μύλους, έναν κήπο και παροίκους. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283 | ||||||
| Άγιος Γεώργιος των Ομβροκλάδων | Saint George ton Ombrokladon | 40.723.126,00 | 26.084.235,00 | 1400 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μονύδριο του Αγίου Γεωργίου κοντά στην Αίνο ήταν μετόχι της Λαύρας κατά τα τέλη του 14ου αι. Αναφέρεται μόνο μία φορά, σε ένα πρόσταγμα. Φαίνεται ότι περιλάμβανε γη διαφόρων χρήσεων στην περιοχή γύρω από την Αίνο. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,122-123 | ||||||
| Άγιος Δημήτριος (Ιερισσός) | Saint Demetrios (Hierissos) | 40.397.547,00 | 23.876.684,00 | 1302 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Δημητρίου στην Ιερισσό μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Ξηροποτάμου για πρώτη φορά το έτος 1302. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,127-166, | ||||||
| Άγιος Δημήτριος (Φουρνιά) | Saint Demetrios (Phournia) | Άγιος Θεόδωρος | 40.238.503,00 | 23.715.166,00 | 1089 | 1400 | Μονή Ξενοφώντος | Xenophontos Monastery | 4.025.879,00 | 24.178.789,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Ξενοφώντος στα Φουρνιά (στο Λογγό της Χαλκιδικής) ήταν αφιερωμένο αρχικά στον Άγιο Θεόδωρο και μαρτυρείται στην κατοχή της μονής από το 1089. Το 14ο αι. μαρτυρείται με την επωνυμία Άγιος Δημήτριος. Αποτελούνταν από διάφορα κτήματα συνολικής έκτασης 800 μοδίων. | D. Papachryssanthou, Actes de Xénophon, Paris 1986 ,33-41, 59-75, 84-94, 137-144, 184-197 | |||||
| Άγιος Δημήτριος Ρακίστιανης | Saint Demetrios Rakistianis | 41.524.604,00 | 2.339.151,00 | 1346 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε το μετόχι του Αγίου Δημητρίου Ρακίστιανης στην περιοχή του Μελενίκου μεταξύ των ετών 1326 και 1346. Το μετόχι περιλάμβανε χωράφι, αμπέλι και παροίκους. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | ||||||
| Άγιος Ευθύμιος (Θεσσαλονίκη) | Saint Euthymios (Τhessalonike) | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι του Αγίου Ευθυμίου στη Θεσσαλονίκη μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1298 σε χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Β´ Παλαιολόγου. Το έγγραφο δεν αναφέρει καμία λεπτομέρεια σχετικά με την τοποθεσία ή την ακίνητη περιουσία του μετοχίου. | C. Giros, Présence athonite à Thessalonique, XIIIe-XVe siècles, Dumbarton Oaks Papers 57 (2003) ,267 | ||||||
| Άγιος Ευστράτιος | Agios Efstratios | Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος του Φωτεινού | 39.530.914,00 | 25.020.478,00 | 1667 | 2015 | Μονή Καρακάλλου | Karakallou Monastery | 40.223.906,00 | 24.309.597,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1667 η μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στον Άγιο Ευστράτιο βρέθηκε ερειπωμένη και ανακαινίσθηκε από κάποιον ιερομόναχο Νικήτα και στη συνέχεια αφιερώνεται στη μονή Καρακάλλου. Το μετόχι αυξάνει την περιουσία του με έναν σημαντικό αριθμό αφιερώσεων κτημάτων και οικιών. Η μονή της Μεταμορφώσεως παραμένει μέχρι και σήμερα μετόχι της μονής Καρακάλλου. | Κρ. Χρυσοχοΐδης - Π. Γουναρίδης, Ιερά Μονή Καρακάλλου - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 7, 27-37, 39, 40, 49, 53, 55-57, 60, 64, 65, 67, 70. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 579 | |||||
| Άγιος Ευστράτιος | Agios Efstratios | Νέοι | 39.532.892,00 | 25.012.158,00 | 984 | 0 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το νησί Άγιος Ευστράτιος παραχωρήθηκε από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β´ στον Ιωάννη τον Ιβηρίτη το 984, ο οποίος το μεταβίβασε στον όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Ο Αθανάσιος το μετέτρεψε σε μετόχι της Λαύρας. Παρέμεινε στην κατοχή της Λαύρας μέχρι τον 20ό αιώνα. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,134 | |||||
| Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος | St. John Forerunner | 41.690.392,00 | 26.551.692,00 | 1593 | 1631 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Urban metochion | Αρχικά αφιερώνεται ο ναός του Αγ. Ιώννου Προδρόμου στην Αδριανούπολη αφιερώνεται στη μονή Παντοκράτορος από τους Αδριανουπολίτες αδερφούς Θωμά και Γεώργιο Κριτόπουλο τον Απρίλιο 1593, όπως μαρτυρεί πατριαρχικό γράμμα του Ιερεμία Β΄, που επικυρώνεται λίγα χρόνια αργότερα το 1597 από τον Πατριάρχη Θεοφάνη Α΄. Το ίδιο έτος, ο Θωμάς Κριτόπουλος αφιερώνει στη μονή και το σπίτι του στην Αδριανούπολη. Το 1583, ωστόσο, ο ναός έχει ήδη γίνει μοναστήρι και ανακηρύσσεται σταυροπήγιο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία Β΄. Το 1602 η μονή αναφέρεται και σε συνοδικό έγγραφο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νεοφύτου Β΄, καθώς και το 1631 σε σιγιλλιώδες γράμμα του Πατριάρχου Κυρίλλου Α΄ Λουκάρεως. | Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, έγγρ. 47, 49, 53, 55, 57, 60, 66 | ||||||
| Άγιος Κωνσταντίνος (Ίμβρος) | Saint Constantine (Imbros) | 40.162.115,00 | 25.828.515,00 | 1341 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ίμβρο περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας λίγο πριν από το 1341 με πρόσταγμα του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ´ Παλαιολόγου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,149 | ||||||
| Άγιος Μάμας | Agios Mamas | 40.258.597,00 | 23.334.875,00 | 1301 | 1930 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Βατοπεδίου στον Άγιο Μάμαντα Χαλκιδικής εμφανίζεται στις πηγές το 1301, και λίγο αργότερα, περί το 1329 κτίζεται πύργος. Το 1369, με δωρεά του μεγάλου δομεστίκου Αλεξίου Λάσκαρι Μετοχίτη αποκτά 13000 μοδίους γης. Το μετόχι επιβίωσε μέχρι το 1930 όταν και απαλλοτριώθηκε. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 84. | ||||||
| Άγιος Νικόλαος | Saint Nicholas | Βαθυποταμίτης | 40.073.433,00 | 23.979.214,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Νικολάου στην περιοχή του Λογγού μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας για πρώτη φορά το 1298. Πρόκειται για κελλίο που παραχωρήθηκε στο μοναστήρι από τη μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Το μεγαλύτερο μέρος των κτημάτων του μετοχίου βρισκόταν στην περιοχή του οικισμού Σάρτης. Το 1321 τo μετόχι περιλάμβανε διάφορα χωράφια συνολικής έκτασης 113, 5 μοδίων και αμπέλι έκτασης 4 μοδίων κοντά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982, 83-89, 150. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,403 | |||||
| Άγιος Νικόλαος | Saint Nicholas | Γλυκύ Νερόν | 40.632.809,00 | 22.945.801,00 | 1270 | 1395 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Ζωγράφου αγόρασε το μετόχι του Αγίου Νικολάου στη Θεσσαλονίκη από τη μονή Βατοπεδίου το 1270. Βρισκόταν στην περιοχή της Αγίας Πελαγίας, μεταξύ της Αγίας Σοφίας και του Ιπποδρομίου. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,59, 154, 182, 185, 189, 203 | |||||
| Άγιος Νικόλαος | Agios Nikolaos | Κρύον Νερόν | 40.874.836,00 | 23.829.019,00 | 1294 | 1294 | Μονή Καρακάλλου | Karakallou Monastery | 40.223.906,00 | 24.309.597,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1294, ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος επικυρώνει την ιδιοκτησία κτημάτων της μονής Καρακάλλου στο μετόχι του Αγίου Νικολάου στον Στρυμόνα, του επονομαζόμενου και "Κρύον Νερόν". | Κρ. Χρυσοχοΐδης - Π. Γουναρίδης, Ιερά Μονή Καρακάλλου - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 1 | |||||
| Άγιος Νικόλαος | Agios Nikolaos | 40.631.547,00 | 229.441,00 | 1269 | 1270 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το παλαιότερο, γνωστό έως τώρα, μετόχι της μονής Βατοπεδίου μέσα στη Θεσσαλονίκη είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου στη συνοικία της Αγίς Πελαγίας. Δεν γνωρίζουμε πότε και πώς περιήλθε στη μονή. Αυτό που γνωρίζουμε, ωστόσο, είναι ότι το 1270 η μονή πώλησε τον ναό στη μονή Ζωγράφου. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001., έγγρ. 15, 33 Regel W., E. Kurtz, B. Korablev. Actes de Zographou. VV 13, Sankt peterburg 1907, έγγρ. 8, 9. | ||||||
| Άγιος Νικόλαος | Agios Nikolaos | 40.665.075,00 | 23.596.128,00 | 1258 | 1258 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στη Ρεντίνα μαρτυρείται σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ το 1258. Έκτοτε δεν υπάρχει άλλη μνεία του μετοχίου στις πηγές. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | ||||||
| Άγιος Νικόλαος | Saint Nicholas | Ρουσάλια | 40.986.282,00 | 23.810.880,00 | 1259 | 1259 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Νικολάου στην περιοχή της Ζίχνας βρισκόταν στην κατοχή της Λαύρας μέχρι το 1259, οπότε έγινε πατριαρχική μονή. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,112-113, 150. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,403. Σ. Πασχαλίδης - Δ. Στρατής, Τα μοναστήρια της Μακεδονίας. Α´ Ανατολική Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1996 ,224-225 | |||||
| Άγιος Νικόλαος (Ιερισσός) | Saint Nicholas (Hierissos) | 40.397.547,00 | 23.876.684,00 | 1150 | 1289 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι του Αγίου Νικολάου στην Ιερισσό αποτελούνταν από ένα μονύδριο και καλλιεργήσιμη γη. Παραχωρήθηκε στη μονή Ζωγράφου στα μέσα του 12ου αι. από τη Μαρία Τζούσμαινα. Το 1289 η μονή επιβεβαίωσε την κατοχή του μετοχίου με χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,40-43, 181-185, 277-280, 289-292, 300-303 | ||||||
| Άγιος Νικόλαος (Ιερισσός, Ξηροποτάμου) | Saint Nicholas (Hierissos, Xeropotamou) | 40.397.547,00 | 23.876.684,00 | 1032 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Νικολάου στην Ιερισσό μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Ξηροποτάμου για πρώτη φορά το έτος 1032. Η μονή διατήρησε το μετόχι μέχρι και την παλαιολόγεια περίοδο. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,50-53, 88-93, 183-189 | ||||||
| Άγιος Νικόλαος (Λήμνος) | Saint Nicholas (Lemnos) | 39.866.692,00 | 25.099.975,00 | 1361 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Νικολάου στη Λήμνο μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1361. Βρισκόταν κοντά σε ένα άλλο μετόχι της Λαύρας, εκείνο της Θεοτόκου Κακαβιώτισσας. Από το 15ο αι. φαίνεται ότι ενώθηκε με την Κακαβιώτισσα. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,145. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215 | ||||||
| Άγιος Νικόλαος (Σιδηροκαύσια) | Saint Nicholas (Siderokausia) | 40.585.516,00 | 2.379.492,00 | 1302 | 1596 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Νικολάου στα Σιδηροκαύσια μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Ξηροποτάμου για πρώτη φορά το έτος 1302. Η περιουσία της μονής στην περιοχή αυξήθηκε κατά τις επόμενες δεκαετίες με την προσθήκη κτημάτων χάρη σε δωρεές. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,214-218 | ||||||
| Άγιος Νικόλαος Ποροβίκου | Saint Nicholas Porovikou | 40.688.830,00 | 23.569.038,00 | 1326 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Νικολάου Ποροβίκου στη Χαλκιδική μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1326. Περιλάμβανε γη 80 μοδίων, ένα αμπέλι 20 μοδίων, ένα περιβόλι τεσσάρων μοδίων, δύο νερόμυλους και παροίκους. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283 | ||||||
| Άγιος Παντελεήμων | Saint Panteleimon | 40.821.978,00 | 24.096.195,00 | 1317 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Άγιος Παντελεήμων κοντά στον ποταμό Πάναξ (σημ. Αγγίτη) βρισκόταν στην κατοχή της Λαύρας το 14ο αι. Περιλάμβανε γη έκτασης 2000 μοδίων με αμπέλια, μύλο και πανήγυρη. Τα ερείπια ενός μονυδρίου μαζί με υπολείμματα ενός πύργου της παλαιολόγειας περιόδου κοντά στην Προσοτσάνη έχουν ταυτιστεί με το συγκεκριμένο μετόχι. | Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,407. Σ. Πασχαλίδης - Δ. Στρατής, Τα μοναστήρια της Μακεδονίας. Α´ Ανατολική Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1996 ,118-120. P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,133 | ||||||
| Άγιος Στέφανος | Saint Stephen | 41.666.662,00 | 26.566.669,00 | 1609 | 1874 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η Λαύρα απέκτησε το μετόχι του Αγίου Στεφάνου στην Αδριανούπολη το 1609, χάρη σε δωρεά του πρωτοσύγκελλου Φιλήμονα. Η ιστορία του μετοχίου είναι γνωστή χάρη σε 24 έγγραφα στο αρχείο της Λαύρας. Το μετόχι παρέμεινε στην κατοχή της Λαύρας μέχρι τα τέλη του 19ου αι. | K. Economou, Saint Stephanos. The Athonite Metochion of Megiste Lavra in Adrianople (17th-19th centuries), Boston 1997. Ε. Κουρίλας, Ο Άγιος Στέφανος εν Αδιρανουπόλει. Πατριαρχικόν Σταυροπήγιον και Μετόχιον της Μ. Λαύρας του Άθωνος εις την ιστορίαν των Αγιορειτικών Μετοχίων, Θρακικά 6 (1935) ,247-301 | ||||||
| Αγίου Ιωάννου Προδρόμου | Agiou Ioannou Prodromou | Σκωρονύχου | 40.494.272,00 | 22.283.819,00 | 1290 | 1290 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Τιμίου Προδρόμου κοντά στη Βέροια, στη συνοικία του Σκωρονύχου, υπήρξε μετόχι της μονής Βατοπεδίου το οποίο καταγράφεται σε έγγραφο του 1290. Αναφέρεται ότι περιελάμβανε έξι μύλους και δύο κτήματα γηςκοντά στο μοναστήρι. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001., έγγρ. 64 | |||||
| Αδριανούπολη | Adrianople | 41.672.878,00 | 26.566.304,00 | 1601 | 1882 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η παρουσία Βατοπεδινών "ταξιδιωτών" της ζητε΄θας στην Αδριανούπολη μαρτυρείται από τον 17ο αιώνα. Το 1725 καταγράφεται κονάκι για την παραμονή των μοναχών. Αν και δεν είχε δική του ιδιαίτερη περιουσία, εντούτοις υπήρε κέντρο για τη διενέργεια ζητείας σε παρακείμενες περιοχές. Το 1882 δωρίζεται το μετόχι στην ελληνική κοινότητα της πόλης για την επέκταση των Ζαριφείων διδασκαλείων. | Αρχείο Μονής Βατοπεδίου, Τετρ.Z; Κώδ. 5 Εκκλησιαστική Αλήθεια, τ. 2 (1881-2), σ. 774. | ||||||
| Αδριανούπολη (Σταυρονικήτα) | Adrianople (Stavroniketa) | 4.167.713,00 | 26.555.715,00 | 1630 | 1630 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι της μονής Σταυρονικήτα στην Αδιρανούπολη μαρτυρείται για πρώτη φορά το 1630, όταν η μονή έκτισε ένα μονύδριο σε τοποθεσία που της αφιέρωσε η Κουρτέσα, κόρη του Γεουρτζόγλου. | Α. Γιαννακόπουλος, Αρχείο της Ι.Μ. Σταυρονικήτα, Αθήνα 2001 ,80-81. Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | ||||||
| Αδρίνου | Adrinou | Ταδρίνου | 41.291.435,00 | 28.677.218,00 | 1115 | 1204 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το προάστειο Αδρίνου στην περιοχή Δέρκου, περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας χάρη σε δωρεά του Νικηφόρου Κεφαλά το 1115. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,72 | 0 | ||||
| Αειδαρόκαστρον | Aeidarokastron | 40.763.488,00 | 24.055.921,00 | 1287 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Αειδαρόκαστρον περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας το 1287, όταν η μονή απορρόφησε την ακίνητη περιουσία της μονής των Αμαλφηνών. Πρόκειται για μεγάλης έκτασης ζευγηλατείο στο Πρινάριον, το οποίο περιλάμβανε χωράφια, αμπέλια και μύλο, καθώς και πολλές οικογένειες παροίκων. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,113-117, 150-170. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,338 | ||||||
| Αζάπικο | Azapiko | Λογγός | 40.020.597,00 | 23.845.708,00 | 1567 | 1930 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Αζάπικο της μονής Παντοκράτορος αναφέρεται το 1567 σε εξαρχικό γράμμα του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωάσαφ σχετικά με συνοριακή διαφορά του με γειτνιάζον μετόχι της Σιμωνόπτερας. Το μετόχι πιθανότατα είναι αυτό που μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα επιβίωσε με το όνομα Λογγός. | Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, εγγ.44 Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 538. | |||||
| Αζίζαγα | Azizaga | Παναγία η Βατοπέδα, Θεοτόκος Εσφαγμένη, Αντικάλαμος | 37.068.756,00 | 22.063.856,00 | 1841 | 2015 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Βατοπεδίου απέκτησε το μετόχι στην Αζίζαγα Μεσσηνίας το 1841. Αν και η πρώτη χρήση ήταν για δεκαετή μίσθωση, παραμένει μέχρι και σήμερα ως μετόχι της μονής, με ναό τιμώμενο στη Θεοτόκο Εσφαγμένη, από την ομώνυμη θαυματουργή εικόνα που βρίσκεται στη μονή Βατοπεδίου. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 86-87. | |||||
| Αηδονοχώριον | Aidonochorion | Μονή Εισοδίων Θεοτόκου | 40.842.775,00 | 23.725.425,00 | 1619 | 1620 | Μονή Κουτλουμουσίου | Koutloumousiou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1619 οι μοναχοί Μάρκος και Ιωάννης αφιερώνουν στη μονή Κουτλουμουσίου τη μονή των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Αηδονοχώρι Σερρών, όπως προκύπτει από σιγιλλιώδες γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Τιμοθέου της ίδιας χρονιάς. | P. Lemerle (εκδ.), Actes de Kutlumus, [Archives de l’Athos II], Paris 1988, έγγρ. 64 | |||||
| Αιγιδομίστα | Aigidomista | 4.094.543,00 | 24.001.051,00 | 1353 | 1400 | Μονή Αγίου Παντελεήμονος | Agiou Panteleemonos Monastery | 40.237.965,00 | 24.201.478,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Παντελεήμονος στην Αιγιδομίστα στην περιοχή του Στρυμόνα μαρυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής το 1353, σε χρυσόβουλλο του Ιωάννη Ε´ Παλαιολόγου. | P. Lemerle - G. Dagron - S. Ćirković, Actes de Saint-Pantéléèmôn, Paris 1982 ,96-100 | ||||||
| Αλεξόπυργος | Alexopyrgos | Άνω Χωρίον | 39.893.853,00 | 25.192.744,00 | 1394 | 1920 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αλεξόπυργου αναφέρεται για πρώτη φορά σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου τον Αύγουστο 1393, βάσει του οποίου επικυρώνεται το ήδη αποκτηθέν μετόχι. Στη συνέχεια αναφέρεται και σε έγγραφο περιορισμού τμε ημερομηνία 28 Νοεμβρίου 1394. Το 1651, σύφωνα με επιγραφή, το μετόχι ανακαινίστηκε από τον οικονόμο του μοναχό Γαλακτίωνα. Τον Ιούλιο 1792, οι μεγάλες οικονομικές υποχρεώσεις της μονής την αναγκάζουν να υποθηκεύσει το μετόχι στον τοπικό βοεβόδα Γιουσούφ Αγά έναντι δανείου 3010 γροσίων. Το μετόχι περέμεινε στην κυριότητα της μονής Παντοκράτορος μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. | Βασιλική Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου, Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας), Θεσσαλονίκη 1986. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 538 V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991, έγγρ. 15, 20 και σ..40 (και υπ. 114) Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, εγγρ. 100. | |||||
| Αμαριανά | Amariana | 40.381.685,00 | 23.442.669,00 | 1530 | 1610 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Χωράφι Ναός | Crop field Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Δεν είναι γνωστό πότε η μονή Διονυσίου απέκτησε το μετόχι στα Αμαριανά, στην ευρύτερη περιοχή του Πολυγύρου. Πάντως η μονή αγόρασε εκεί ένα μύλο το 1530. Το μετόχι συνίσταται κατά πρώτο λόγο από μύλους, που φαίνεται να προσδιορίζουν και την κύρια οικονομική δραστηριότητα, αλλά και καλλιεργήσιμες γαίες. Πολλές από τις ιδιοκτησίες αυτές αγοράσθηκαν πριν από το 1568. Μύλους, κατά πρώτο λόγο, απέκτησε η μονή και στην ευρύτερη περιοχή του Πολυγύρου. Στα Αμαριανά. η μονή κατείχε ήδη στα 1610 (;) και ναό αφιερωμένο στη Θεοτόκο. | Αρχιμανδρίτου Γαβριήλ, Ἡ ἐν Ἁγίῳ 'Όρει ἱερὰ μονὴ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, ''Αθῆναι 1959 ,127 | ||||||
| Αμμουλιανή | Ammouliani | 40.331.944,00 | 23.921.467,00 | 1300 | 1930 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Βοσκότοπος | Grazing field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η παρουσία της μονής Βατοπεδίου στα νησάκια της Αμμουλιανής πρέπει να αναχθεί στις αρχές του 14ου αιώνα. Μέχρι τον 19ο αιώνα φαίνεται να χρησίμευε ως βοσκότοπος, ωστόσο το 1865 το μετόχι οργανώθηκε με την ανέγερση ναού, και λίγο αργότερα αρσανά και άλλων βοηθητικών κτηρίων. Απαλλοτριώθηκε το 1930. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 83-84. | ||||||
| Ανάληψις, ναός | Church of the Assumption | 37.962.064,00 | 23.757.447,00 | 1908 | 2015 | Μονή Σίμωνος Πέτρας | Simonos Petra Monastery | 40.190.597,00 | 24.246.822,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Ο ναός της Αναλήψεως στον Δήμο Βύρωνα (Αθήνα) αγοράσθηκε από τη Σιμωνόπετρα το 1908. Έκτοτε παραμένει στην ιδιοκτησία της μονής με ρόλο "κονακιού" της μονής στην πόλη. | Νεότερο Αρχείο Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, φ. ναού Αναλήψεως. | ||||||
| Άνδρος | Andros | Κατάκυλον, Κατάκοιλον | 37.856.533,00 | 24.860.881,00 | 1614 | 1614 | Μονή Κουτλουμουσίου | Koutloumousiou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1614, με βεβαιωτικό γράμμα του επισκόπου Άνδρου Βενιαμή, δίδεται το αγίασμα της Αγίας Μαρίνας στο Κατάκυλον της Άνδρου στη μονή Κουτλουμουσίου. | P. Lemerle (εκδ.), Actes de Kutlumus, [Archives de l’Athos II], Paris 1988, έγγρ. 63 | |||||
| Αντζίστα | Antzista | 40.975.672,00 | 23.962.585,00 | 1353 | 1400 | Μονή Αγίου Παντελεήμονος | Agiou Panteleemonos Monastery | 40.237.965,00 | 24.201.478,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Παντελεήμονος στην Αντζίστα, στην περιοχή του Στρυμόνα, μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής το 1353, σε χρυσόβουλλο του Ιωάννη Ε´ Παλαιολόγου. | P. Lemerle - G. Dagron - S. Ćirković, Actes de Saint-Pantéléèmôn, Paris 1982 ,96-100 | ||||||
| Αραβενίκια | Arabenikia | 40.399.559,00 | 23.799.823,00 | 1311 | 1400 | Μονή Αγίου Παντελεήμονος | Agiou Panteleemonos Monastery | 40.237.965,00 | 24.201.478,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Παντελεήμονος στην Αραβενίκεια μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής το έτος 1311 σε χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου. Πρόκειται για ένα σύνολο από μικρά χωράφια. | P. Lemerle - G. Dagron - S. Ćirković, Actes de Saint-Pantéléèmôn, Paris 1982 ,10-12, 87-100 | ||||||
| Αρδαμέρι | Ardameri | Αδραμέρι | 40.595.372,00 | 23.181.908,00 | 1071 | 1204 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η Λαύρα αγόρασε γη στην περιοχή του Αρδαμερίου το 1071. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,69-70. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,345 | 0 | ||||
| Αρσενίκεια | Arsenikeia | Αρσηνίκεια, Χλωμούτζα | 40.451.606,00 | 23.822.439,00 | 980 | 1101 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για ένα ακόμα μετόχι που περιήλθε στην ιδιοκτησία της μονής Ιβήρων ως κτήμα της πάλαι μονής Κολοβού. Το μετόχι χωριζόταν σε Μεγάλη Αρσενίκεια και Μικρή Αρσενίκεια, η οποία πρέπει να βρισκόταν λίγο νοτιότερα. Το μετόχι αναφέρεται ως περιέχον έναν αριθμό μύλων. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 9, 29, σ.82 | |||||
| Αρχάγγελος Μιχαήλ Καλαμιών | Saint Michael Kalamion | Αρχάγγελος Μιχαήλ Καλαμιώτης, Καλαμιδιώτης, Καλάμια | 40.162.115,00 | 25.828.515,00 | 1341 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στην Ίμβρο περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας λίγο πριν από το 1341 με πρόσταγμα του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ´ Παλαιολόγου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,149 | |||||
| Αρχιστράτηγος | Archistrategos | 40.665.771,00 | 24.761.669,00 | 1357 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αρχιστρατήγου στην Κινάρα (Κοινύρα) Θάσου περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας μεταξύ των ετών 1329 και 1357. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,149 | ||||||
| Αρχοντοχώριον | Archontochorion | Μεσόλιμνα | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1115 | 1162 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το Αρχοντοχώριον, προάστειο στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας χάρη σε δωρεά του Νικηφόρου Κεφαλά το 1115. Πιθανώς ταυτίζεται με το προάστειο Μεσόλιμνα που αναφέρεται σε έγγραφο του 1162 στο αρχείο της Λαύρας. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,72. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,346 | 0 | ||||
| Αυλών (Εύβοια) | Avlon (Euboea) | 38.503.089,00 | 24.121.758,00 | 1496 | 1496 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου στην Αυλώνα της Εύβοιας, μαζί με την ακίνητη περιουσία της, παραχωρήθηκε στη Λαύρα το 1496 από το Γεώργιο Φραντζή. Περιλάμβανε αμπέλι, χωράφια, βιβάριο, ένα κατάστημα, καθώς και ένα ζευγάρι βόδια. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,130 | ||||||
| Αφουσία | Afousia | Άγιος Γεώργιος | 40.502.731,00 | 27.508.153,00 | 1789 | 1922 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1789 ο αρχιεπίσκοπος Προικοννήσων Ανανίας και οι κάτοικοι της νήσου Αφουσίας στην προποντίδα αφιέρωσαν το εκεί εγκαταλελειμένο μονύδριο του Αγίου Γεωργίου. Οι Βατοπεδινοί ανακαίνισαν το μονύδριο και αύξησαν την περιουσία του. Το 1838 δαπάνησε για ανακαίνιση του μετοχίου 40.000 γρόσια. Απωλέσθηκε το 1922 με την ανταλλαγή των πληθυσμών. | Αρχείο Μονής Βατοπεδίου, τετρ. Β΄ αρ.Ο1, Τετρ. Ζ΄ Κώδ. 5 Μ. Γεδεών, Προικόννησος. Ἐκκλησιαστική παροικία, ναοί καί μοναί, μητροπολῖται καί ἐπίσκοποι, Κωνσταντινούπολη 1895, 65-68 καί 74-75. | |||||
| Αχινός | Achinos | 40.921.011,00 | 23.653.853,00 | 1298 | 1792 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αχινού αναφέρεται για πρώτη φορά το 1298 σε αυτοκρατορικό χρυσόβουλλο του Μιχαήλ Η΄. Το 1393 το μετόχι διπλασιάζεται σε μέγεθος. Σε βακουφναμέ του 1569 αναφέρεται ότι διέθετε 2 οικίες, 20 στρέμματα χωράφια και 2 στρέμματα αμπέλια. Αναφορές του μετοχίου υπάρχουν σε έγγραφα μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα. Στη θέση του μετοχίου υπάρχει σήμερα το ομώνυμο χωριό. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. Ζ. Μελισσάκης (εκδ.), Αρχείο της Ι.Μ. Εσφιγμένου, Αθωνικά Σύμμεικτα 11, Αθήνα 2011, έγγρ. 26, 28, 40, 41, 43, 48, 50, 53, 56, 57, 105. | ||||||
| Άχρα | Achrα | 40.378.264,00 | 23.905.053,00 | 1240 | 1301 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Άχραδος της μονής Ιβήρων εμφανίζεται στις πηγές το 1240 και αναφέρεται και πάλι σε έγγραφο περιορισμού του 1301. Δεν γνωρίζουμε άλλα στοιχεία για το μετόχι αυτό. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron III, [Archives de l’Athos XVIII], Paris 1994, σ.35. | ||||||
| Αχριδινή | Achridini | 40.279.481,00 | 23.537.211,00 | 1317 | 1318 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Αχριδινής αναφέρεται σε έγγραφο του 1318 ως ανήκον στη μονή Εσφιγμένου. Έκτοτε δεν υπάρχει αναφορά στο μετόχι σε άλλη πηγή. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | ||||||
| Βαθεία Ποταμία | Batheia Potamia | Βαθυποταμία | 40.670.427,00 | 24.711.863,00 | 1400 | 1541 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε μετόχι στην τοποθεσία Βαθεία Ποταμία στη Θάσο στις αρχές του 15ου αι. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,284-285, 333-341 | |||||
| Βαρζαχάνιον | Barzachanion | 41.244.942,00 | 27.127.336,00 | 1062 | 1104 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το προάστειο Βαρζαχάνιον στη Θράκη περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας πριν από το 1062. Το 1104 δόθηκε στο βυζαντινό κράτος με αντάλλαγμα τα δύο προάστεια Ασμαλού και Λωρωτόν στην περιοχή της Καλαμαρίας. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,71 | ||||||
| Βενίκεια | Benikeia | 40.935.783,00 | 23.841.992,00 | 1353 | 1400 | Μονή Αγίου Παντελεήμονος | Agiou Panteleemonos Monastery | 40.237.965,00 | 24.201.478,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Παντελεήμονος στη Βενίκεια στην περιοχή του Στρυμόνα μαρυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής το 1353, σε χρυσόβουλλο του Ιωάννη Ε´ Παλαιολόγου. | P. Lemerle - G. Dagron - S. Ćirković, Actes de Saint-Pantéléèmôn, Paris 1982 ,96-100 | ||||||
| Βέροια (Βατοπεδίου 1ο) | Veroia (Vatopediou 1st) | 40.521.186,00 | 22.204.058,00 | 1324 | 1375 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι της μονής Βατοπεδίου στη Βέροια κατά τα βυζαντινά χρόνια είχε ως επίκεντρο τη μονή Τιμίου Προδρόμου της Πέτρας μέσα στην πόλη. Η μονή κτίσθηκε το 1324 από τον βυζαντινό αξιωματούχο Θεόδωρο Σαραντηνό, ο οποίος δώρισε στη μονή μεγάλη περιουσία και πλούσια αφιερώματα. Κατά την περίοδο της σερβική κατοχής, η περιουσία της μονής δημεύθηκε από τον Στέφανο Δουσάν, αλλά την ξαναπέκτησε με παρέμβαση του Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου όταν οι Βυζαντινοί ανακατέλαβαν την πόλη το 1356. Από το τελευταίο τέταρτο του 14ου αιώνα η μονή σταδιακά εξαανίζεται στις πηγές και μέχρι σήμερα δεν κατέστη δυνατό να διακριβωθεί η ακριβής της θέση. | J. Lefort – V. Kravari – C. Giros – K. Smyrlis (εκδ.), Actes de Vatopédi II, [Archives de l’Athos XXII], Paris 2006, έγγρ. 144, 149, 152. | ||||||
| Βέροια (Βατοπεδίου 2ο) | Veroia (Vatopediou 2nd) | 40.521.186,00 | 22.204.058,00 | 1724 | 1900 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο εμφανίζεται και πάλι παρουσία της μονής Βατοπεδίου η οποία είχε χαθεί στις πηγές. Το 1724 και το 1732 μοναχοί που επέστρεψαν από 'ταξίδιον' ζητείας έφεραν πλούσια ελεημοσύνη από την περιοχή. Το 1744, ο εκκλησιάρχης Μεθόδιος επισκευάζει το κονάκι - μετόχι της μονής και το 1760 αποκτά μια μεγάλη οικία με κήπο στην πόλη. | Αρχείο Ι.Μ. Βατοπεδίου, ανέκδοτα έγγραφα | ||||||
| Βέροια (Λαύρα) | Beroia (Lavra) | 40.519.360,00 | 22.205.223,00 | 1181 | 1204 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Βοσκότοπος | Grazing field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η Λαύρα απέκτησε προάστειον στο θέμα Βέροιας λίγο πριν από το 1181, χάρη σε δωρεά του σεβαστοκράτορα Ιωάννη Δούκα. Δεν είναι γνωστή η ακριβής θέση και η ονομασία του κτήματος. Φαίνεται ότι περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, βοσκότοπους. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,72 | ||||||
| Βολβός | Bolbos | Επάνω Βολβός | 4.062.221,00 | 23.199.929,00 | 1275 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ξηροποτάμου απέκτησε μετόχι στην περιοχή του Βολβού λίγο πριν από το 1275, χάρη σε δωρεά του Δημητρίου Ιατρόπουλου. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,88-93 | |||||
| Βούλγαρο | Voulgaro | Άγιος Γεώργιος | 40.502.731,00 | 27.508.153,00 | 1808 | 1926 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1808 οι κάτοικοι αφιέρωσαν στη μονή Βατοπεδίου το μονύδριο του Αγίου Γεωργίου στο Βούλγαρο (σημερινό Ραχώνι) μαζί με την περιουσία του.Το 1840 κτίσθηκε μέσα στο χωριό μεγάλη οικία και στη συνέχεια μύλος. Υπολογίζεται ότι στις αρχές του 20ού αιώνα το μετόχι διέθετε περί τα 4000 ελαιόδεντρα. Το μετόχι απωλέσθηκε το 1926 με την αναγκαστική του ενοικίαση έναντι συμβολικού τιμήματος ή με την απαλλοτρίωση πολλών κτημάτων του. | Δ. Στρατής, Το νησί της Θάσου και το Άγιον Όρος, Καβάλα 1995, 71-77 και 255-259. Γ. Κουκλιάτης, Τά μετόχια τοῦ Ἁγίου Ὄρους στήν Καβάλα καί στή Θάσο, Θασιακά 6(1989), 102-103. | |||||
| Βούλτσιστα | Boultsista | 40.487.061,00 | 22.458.421,00 | 1857 | 1930 | Μονή Γρηγορίου | Gregoriou monastery | 40.179.773,00 | 24.256.897,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Γρηγορίου αγόρασε το μετόχι Βούλτσιστα στην περιοχή της Βέροιας το 1857 από τον οθωμανό Μπέη Σουλεϊμάν. Το μετόχι περιλάμβανε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, καθώς και δασική έκταση. | Β. Αγγελάκος, Η εν Αγίω Όρει Άθω Ιερά Μονή του Αγίου Γρηγορίου, Θεσσαλονίκη 1921 ,131-133 | ||||||
| Βουνεάδα | Bouneada | 39.952.167,00 | 25.188.385,00 | 1429 | 1590 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χωράφι Χειμαδιό | Crop field Winter animal fold | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε μετόχι στη Λήμνο το 1429 με παραχώρηση του δεσπότη Λήμνου Δημήτριου Παλαιολόγου. Το κεντρικό τμήμα του μετοχίου εντοπίζεται στα βόρεια του νησιού, όπου περιλάμβανε μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Επίσης, στο μετόχι ανήκαν και ποιμνιοστάσια στο Φακό, στα νότια της Λήμνου. Η μονή διατήρησε το μετόχι και κατά την πρώιμη οθωμανική περίοδο. Το 1590 το πούλησε στη μονή Διονυσίου. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,121-130. Φ. Κοτζαγεώργης, Αγιορειτική Παρουσία στο Βόρειο Αιγαίο: το τουρκικό αρχείο της Ι.Μ. Αγίου Παύλου για τη Λήμνο (15ος - 16ος αι), Μακεδονικά 32 (2001) ,125-164 | ||||||
| Βραστά | Vrasta | 40.705.483,00 | 23.653.161,00 | 1258 | 1318 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στα Βραστά μαρτυρείταιγια πρώτη φορά σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ το 1258, ενώ αναφέρεται και πάλι σε έγγραφο του 1318. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | ||||||
| Γαβαλιώτισσα | Gabaliotissa | 40.826.223,00 | 22.070.645,00 | 1375 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Θεοτόκου Γαβαλιώτισσας στην Έδεσσα παραχωρήθηκε στη Λαύρα το 1375 από το δεσπότη Ηπείρου Θωμά Πρεάλυμπο. Περιλάμβανε σπίτια, καταστήματα, κτήματα, αμπέλια, χωράφια και άλλα ακίνητα στην περιοχή της Έδεσσας. Μία απογραφή της περιουσίας του αναφέρει την ύπαρξη διαφόρων εικόνων, αμφίων και λειτουργικών σκευών. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,130-131 | ||||||
| Γαλαρηνός | Galarenos | Καλαρηνός | 40.460.084,00 | 23.182.459,00 | 1578 | 1617 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Μύλος | Mill | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Στο χωριό Γαλαρηνός η μονή Διονυσίου κατείχε το 1578 μύλο. Δεν είναι δυνατόν να διευκρινισθεί αν ο μύλος που απέκτησε το 1617 στο ίδιο χωριό έναντι 50000 άσπρων, είναι ο ίδιος με εκείνον του 1578, τον οποίον είχε εν τω μεταξύ απωλέσει | ||||||
| Γαλιμή | Galimi | 40.614.689,00 | 275.374,00 | 1800 | 1920 | Μονή Δοχειαρίου | Docheiariou Monastery | 40.271.667,00 | 24.172.892,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Δοχειαρίου στη νήσο του Μαρμαρά βρισκόταν βορειότερα από το μετόχι της μονής Κουτλουμουσίου (Στιλάριον). Οι αναφορές σε εκδεδομένες πηγές είναι ελάχιστες. | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 572 | ||||||
| Γεωργία | Georgia | 41.693.269,00 | 44.803.922,00 | 1640 | 1920 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Σύνθετο | Composite | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1640 η βασίλισσα της Γεωργίας Μαριάμ, σύζυγος του βασιλιά Ροστόμ του Κάρτλι, δώρισε στη μονή Ιβήρων δύο στρέμματα γης στο Τσχινβάλι. Ωστόσο, το μετόχι απέκτησε πραγματική υπόσταση κατά το β΄ μισό του 18ου αιώνα, όταν ο βασιλιάς του Κάρτλι και της Καχετίας Ηράκλειος δώρισε πολλά κτήματα, οικίες, και χρήματα στο μετόχι. Το μετόχι, παρά τα σοβαρά προβλήματα, επιβίωσε τον 19ο αιώνα και απωλέσθηκε το 1920 όταν καταχέθηκαν όλα τα κτήματά του από την κυβέρνηση της ανεξάρτητης (μέχρι την προσάρτησή της στην ΕΣΣΔ) Γεωργίας. | Ν. Λιβανός, Το μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων στη Γεωργία κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα: Μια πρώτη επισκόπηση, στο: Η εξακτίνωση του Αγίου Όρους στον Ορθόδοξο Κόσμο - Τα μετόχια [Πρακτικά Θ΄ Διεθνούς Συνεδρίου], Θεσσαλονίκη 2015, 245-258. | ||||||
| Γομάτι | Gomati | Καμένα | 40.395.147,00 | 23.799.158,00 | 980 | 1930 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι αυτό αναφέρεται ήδη από τις αρχές του 10ου αιώνα. Βρίσκεται κοντά στο σημερινό χωριό Γομάτι. Η βυζαντινή του ονομασία ήταν Καμένα. Περιήλθε στη μονή Ιβήρων το 980 ως κτήμα της μονής Κολοβού και ανερχόταν σε 500 μοδίους καλλιεργήσιμης γης. Στην περιοχή αυτή γενικότερα η μονή Ιβήρων διατήρησε μετόχι μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα και μπορούμε -με κάποια επιφύλαξη- να πούμε ότι πρόκειται για μια διαρκή ιδιοκτησία της μονής στην περιοχή ανά τους αιώνες. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, σ..80, P. Lemerle – A. Guillou – N. Svoronos (εκδ.), Actes de Lavra I. Des origines à 1204, [Archives de l’Athos V], Paris 1970, έγγρ. 47 Αρχείο Ι.Μ. Ιβήρων. ανέκδοτα έγγραφα | |||||
| Γομάτου | Gomatou | Ορφανού | 40.396.463,00 | 23.795.738,00 | 989 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή Χωράφι Αμπελώνας | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λαύρας Γομάτου στην περιοχή της Ιερισσού περιήλθε στην κυριότητα της Λαύρας το 989. Η έκτασή του αυξήθηκε σημαντικά τους επόμενους αιώνες με την προσθήκη του οικισμού Κάμενα και γης στη Δεβελίκεια. Λεπτομερής καταγραφή του μετοχίου περιέχεται σε δύο περιορισμούς των ετών 1300 και 1321. Tο μετόχι βρισκόταν ακόμα στην κατοχή της Λαύρας στις αρχές του 15ου αι. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,71-78, 128-129, 150-161. A. Laiou, Peasant Society in the Late Byzantine Empire: A Social and Demographic Study, Princeton 1977 . Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,362 | 0 | ||||
| Γομάτου | Gomatou | 39.990.654,00 | 25.150.772,00 | 1204 | 1479 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Γομάτου στη Λήμνο περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας στα τέλη του 12ου αι. Σε μια σειρά απογραφικών πρακτικών του 13ου και του 14ου αι. περιγράφονται αναλυτικά η περιουσία και η σύσταση του μετοχίου, καθώς και οι πάροικοί του. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,134-142. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215 | 0 | |||||
| Γομάτου (Διονυσίου) | Gomatou (Dionysiou) | 40.396.291,00 | 23.787.545,00 | 1587 | 1632 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Βοσκότοπος Χωράφι | Grazing field Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Ιδιοκτησίες της μονής Διονυσίου στο χωριό Γομάτου μαρτυρούνται το 1587. Το 1620 οι κάτοικοι του χωριού συλλογικά πωλούν στη μονή μεγάλης έκτασης χειμερινό και θερινό βοσκότοπο για 101.000 άσπρα, προκειμένου να ξεπληρώσουν φορολογικά βάρη. Πωλήσεις χωραφιών και άλλων εκτάσεων εκ μέρους των χωρικών, ιδίως στις περιοχές της Στραβής Λαγκάδας και του Κολετζίου συνεχίσθηκαν και στα επόμενα χρόνια (1621/22 και 1632) αυξάνοντας έτσι τις ιδιοκτησίες της μονής . | Π. Νικολόπουλος- Ν. Οἰκονομίδης, Ἱερὰ Μονὴ Διονυσίου. Κατάλογος τοῦ Ἀρχείου, Σύμμεικτα 1 (1966) ,270-272, 297-301 | ||||||
| Γούρναι | Gournai | 40.482.502,00 | 23.100.206,00 | 1259 | 1409 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Γούρναι στο κατεπανίκιο της Καλαμαρίας μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της Λαύρας σε χρυσόβουλλο του 1259. Το 1321 είχε έκταση 1891 μοδίους και αποτελούνταν από καλλιεργήσιμη γη και ένα μικρό αμπέλι. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,94-96, 106-107, 128, 150-162. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,362-363. J. Lefort, Villages de Macédoine. 1. La Chalcidique occidentale. Παρίσι 1982 ,69-71 | ||||||
| Γυμνοπελαγήσιον | Gymnopelagesion | Κυρα Παναγιά, Πελαγονήσι | 39.330.830,00 | 24.066.638,00 | 993 | 0 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η Λαύρα αγόρασε το μετόχι Γυμνοπελαγήσιον το 993, καταβάλλοντας 70 νομίσματα. Το μετόχι περιλαμβάνει ολόκληρη την έκταση του σημερινού νησιού Κυρα Παναγιά των Βορείων Σποράδων. Το 1619 έγινε σταυροπήγιο από τον πατριάρχη Τιμόθεο. Το μετόχι και το νησί ανήκουν στη Λαύρα μέχρι σήμερα. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,60-61 | |||||
| Γυμνού | Gymnou | 40.094.741,00 | 23.429.104,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το ζευγηλατείο Γυμνού στην Κασσάνδρα μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1298 σε χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Β´. Πρόκειται για γη συνολικής έκτασης περισσότερο από 10000 μοδίων, συμπεριλαμβανομένων βοσκότοπων. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,108, 150, 155-158, 163. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,363 | ||||||
| Δεβελίκεια | Develikia | 40.365.423,00 | 23.828.447,00 | 1140 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ξηροποτάμου απέκτησε το μετόχι Δεβελίκεια γύρω στο έτος 1140, χάρη σε δωρεά της Μαρίας Κομνηνής. Κατά την παλαιολόγεια περίοδο ήταν ένα από τα πιο παραγωγικά μετόχια της μονής, χάρη στην ανέγερση μύλου. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,7-12, 88-93, 128-166, 230-235 | ||||||
| Δρεάνοβο | Dreanovo | Κρανιώτισσα | 41.228.132,00 | 2.406.637,00 | 1276 | 1276 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Ζωγράφου Δρεάνοβο, γνωστό και ως Θεοτόκος Κρανιώτισσα, βρισκόταν στην περιοχή του Στρυμόνα. Μαρτυρείται σε έγγραφο του Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγου το 1276. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,44, 59, 60, 161, 277, 280, 289, 291, 300-303, 312, 533, 538, 542 | |||||
| Δρυμόσυρτα | Drymosyrta | Δρυμόσιτα, Βρομόσυρτα | 40.333.393,00 | 23.269.896,00 | 1100 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Δρυμόσυρτα, στο κατεπανίκιο Καλαμαρίας, μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της Λαύρας σε χρυσόβουλλο του 1259, αλλά πρέπει να περιήλθε στην κατοχή της μονής ήδη από τον 11ο ή 12ο αι. Αποτελούνταν από διάφορα χωράφια στις τοποθεσίες Δελεάνου, Παναγία, Κρύα Πηγάδια και Αγία Μαρίνα. Μεταξύ άλλων περιλάμβανε αμπέλια, υδρόμυλους και μεγάλο αριθμό παροίκων. Το 1300 είχε συνολική έκταση 8384 μοδίους. Σε όλη τη διάρκεια της παλαιολόγειας περιόδου συνέχισε να αυξάνεται με την προσθήκη νέων κτημάτων από δωρεές και αγορές. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,90-92, 96-97, 118, 125-129, 150-158, 170. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,356-357. J. Lefort, Villages de Macédoine. 1. La Chalcidique occidentale. Paris 1982 ,46-50, 113-114 | |||||
| Έζοβα | Ezova | 4.085.661,00 | 23.654.018,00 | 1322 | 1338 | Μονή Ξενοφώντος | Xenophontos Monastery | 4.025.879,00 | 24.178.789,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ξενοφώντος απέκτησε το μετόχι της Έζοβας στην περιοχή του Στρυμόνα μεταξύ των ετών 1322 και 1338, χάρη σε δωρεά του πρωτοστράτορα Θεόδωρου Σαραντηνού. Το μετόχι περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, και ένα ναό αφιερωμένο στην Αγία Κυριακή, ένα αμπέλι και ένα μύλο. | D. Papachryssanthou, Actes de Xénophon, Paris 1986 ,45-46, 184-197 | ||||||
| Έζοβα (Σταυρονικήτα) | Ezova (Stavroniketa) | Εζοβά | 4.085.661,00 | 23.654.018,00 | 1614 | 1930 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Σταυρονικήτα στην Εζοβά Σερρών μαρτυρείται για πρώτη φορά το 1614, σε πατριαρχικό και συνοδικό σιγιλλιώδες γράμμα του πατριάρχη Τιμόθεου Α´. Σύμφωνα με το έγγραφο, το μετόχι περιλάμβανε χωράφια, κήπους, αμπέλια, καθώς και μύλους. | Α. Γιαννακόπουλος, Αρχείο της Ι.Μ. Σταυρονικήτα, Αθήνα 2001 ,73-77. Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | |||||
| Ελεούσα (Λήμνος) | Eleousa (Lemnos) | 39.919.841,00 | 25.141.484,00 | 1327 | 1425 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Θεοτόκου Ελεούσας στη Λήμνο περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας μετά το 1326. Μέχρι τότε ανήκε στον αρχιεπίσκοπο Λήμνου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,146. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215 | ||||||
| Ερημάδιον | Eremadion | 40.088.008,00 | 23.975.291,00 | 1321 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το κτήμα με την ονομασία Ερημάδιον μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1321. Πρόκειται για ακίνητο έκτασης 700 μοδίων στην περιοχή της κοινότητας Σάρτης. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,84-89. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,218-219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,368 | ||||||
| Ερμήλεια (Ζωγράφου) | Hermeleia (Zographou) | Άγιος Βλάσιος | 4.029.485,00 | 23.542.765,00 | 1289 | 1400 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Βλασίου στην Ερμήλεια (Ορμύλια) μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Ζωγράφου για πρώτη φορά το 1289 σε χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου, αλλά φαίνεται ότι αποτελούσε ιδιοκτησία της μονής από παλαιότερα. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,40, 42, 44, 55, 59, 87, 182-185, 188, 198, 199, 206, 209, 266-268, 277, 280, 289-292, 300-303, 432, 534, 537, 538, 542, 578 | |||||
| Ευαγγελισμός Θεοτόκου | Evangelismos Theotokou | 37.752.342,00 | 26.978.358,00 | 1772 | 2015 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Ως μετοχιακός κτίσθηκε το 1772 ο ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στη Σάμο. Το μετόχι παραμένει ακόμα στην ιδιοκτησία της μονής. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 87. | ||||||
| Ζαβερνίκεια | Zabernikeia | Άγιος Γεώργιος | 40.622.347,00 | 23.327.588,00 | 1315 | 1338 | Μονή Ξενοφώντος | Xenophontos Monastery | 4.025.879,00 | 24.178.789,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ξενοφώντος απέκτησε το μετόχι της Ζαβερνίκειας στην κεντρική Μακεδονία γύρω στο 1315 χάρη σε δωρεά των αδελφών Ιγνάτιου και Διομήδη Σαραντηνών. Το μετόχι είχε έκταση περίπου 700 μοδίων και περιλάμβανε χωράφια, αμπέλια, κήπους, ένα μύλο, καθώς και οικογένειες παροίκων. | D. Papachryssanthou, Actes de Xénophon, Paris 1986 ,144-150 | |||||
| Ζελίχοβα | Zelichova | Τίμιος Σταυρός | 40.978.624,00 | 23.893.808,00 | 1326 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Ζελίχοβα στην περιοχή της Ζίχνας μαρτυρείται το 14ο αι. στην κατοχή της μονής Φιλοθέου. Περιλάμβανε αμπέλι έκτασης 32,5 μοδίων. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283 | |||||
| Ζευγηλατείον της Λασκαρίνης | Zeugelateion of Laskarina | 4.103.555,00 | 23.626.983,00 | 1298 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το Ζευγηλατείον της Λασκαρίνης στην περιοχή των Σερρών μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας για πρώτη φορά το 1298 σε χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου. Η ακριβής θέση του είναι άγνωστη. Πιθανότατα ήταν δωρεά μέλους της οικογένειας των Λασκάρεων. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,117, 150 . Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,392 | ||||||
| Ζίχνα | Zichna | Αρχάγγελος Μιχαήλ | 40.986.283,00 | 23.810.877,00 | 1346 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι της μονής Φιλοθέου στη Ζίχνα, αφιερωμένο στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής το 1346, σε χρυσόβουλλο του Ιωάννη Ε´ Παλαιολόγου. Σύμφωνα με το χρυσόβουλλο, το μετόχι βρισκόταν εντός του κάστρου της Ζίχνας. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | |||||
| Ζίχνα | Zichna | 41.044.675,00 | 23.811.856,00 | 1348 | 1430 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Λίγο πριν το 1348, ο Κράλης της Σερβίας Στέφανος αφιέρωσε στη μονή Βατοπεδίου οικίες μέσα στο κάστρο της Ζίχνας, καθώς και ναούς, οικίες, αμπέλια και χωράφια έξω από αυτήν. Η τύχη του μετοχίου μετά την οθωμανική κατάκτηση αγνοείται. | J. Lefort – V. Kravari – C. Giros – K. Smyrlis (εκδ.), Actes de Vatopédi II, [Archives de l’Athos XXII], Paris 2006., έγγρ. 38, 97, 108 Κ. Χρυσοχοΐδης, Τά οἰκονομικά τῶν ἐπισκόπων στίς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 16ου αἰώνα καί ἡ περίπτωση τοῦ Γενναδίου Σερρῶν, Σύμμεικτα 12 (1998), 303. | ||||||
| Ζωοδόχος (Κωνσταντινούπολη) | Zoodochos (Constantinople) | 41.005.265,00 | 28.976.960,00 | 1332 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή της Ζωοδόχου στην Κωνσταντινούπολη πέρασε στην κατοχή της Λαύρας το 1332, με παραχώρηση του πατριάρχη Ησαΐα. Σύμφωνα με πρακτικό απογραφής του 1334, περιλάμβανε γη (χωράφια, αμπέλια και κήπους) στη θρακική ενδοχώρα της Κωνσταντινούπολης. Η ιδιοκτησία της Λαύρας στην Κωνσταντινούπολη αυξήθηκε το 1342 χάρη σε δωρεά του ιερομονάχου Νίφωνα, η οποία περιλάμβανε σπίτια και καταστήματα σε διάφορα σημεία της πόλης, ιδιαίτερα στον Κεράτιο κόλπο. Το 1367 οι Λαυριώτες προσέθεσαν στο κωνσταντινουπολίτικο μετόχι τους το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου, το οποίο έγινε το κέντρο του μετοχίου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,121-122 | ||||||
| Θάσος | Thasos | Άγιος Παντελεήμων | 40.707.778,00 | 24.599.264,00 | 1294 | 1930 | Μονή Καρακάλλου | Karakallou Monastery | 40.223.906,00 | 24.309.597,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1294, ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος επικυρώνει την ιδιοκτησία κτημάτων της μονής Καρακάλλου στο μετόχι του Αγίου Παντελεήμονος στις Μαριές της Θάσου. Το μετόχι επανεμφανίζεται στις πηγές το 1638 με την καταγραφή κτημάτων του, ενώ το 1670, η μονή φαίνεται να αγοράζει κτήμα από κάποια Μαλαματίνα. Το μετόχι παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. | Κρ. Χρυσοχοΐδης - Π. Γουναρίδης, Ιερά Μονή Καρακάλλου - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 1, 24, 38 Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 579 | |||||
| Θάσος (Σταυρονικήτα) | Thasos (Stavroniketa) | 40.719.296,00 | 24.666.793,00 | 1590 | 1930 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Ελαιώνας | Olive grove | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Σταυρονικήτα στη Θάσο μαρτυρείται από το 1590. Το μετόχι επεκτάθηκε στη διάρκεια του 17ου και 18ου αι. με δωρεές και αγορές κτημάτων από κατοίκους του νησιού | Α. Γιαννακόπουλος, Αρχείο της Ι.Μ. Σταυρονικήτα, Αθήνα 2001 ,70-71. Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | ||||||
| Θεολόγος | Theologos | 40.683.799,00 | 24.693.878,00 | 1400 | 0 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε το μετόχι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Θάσο στις αρχές του 15ου αι. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,284-285, 333-341 | ||||||
| Θεομήτορος | Theomitoros | 40.631.547,00 | 229.441,00 | 1301 | 1356 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1301 η μονή Βατοπεδίου εμφανίζεται να κατέχει στη Θεσσαλονίκη τον ναό της Θεομήτορος μαζί με τα πέριξ οικήματα. Ο ναός αυτός μαρτυρείται και σε πηγές του 1329 και 1356. Μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί δυνατή η ταύτιση του ναού με κάποιον υπάρχοντα. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001, έγγρ. 31,68 J. Lefort – V. Kravari – C. Giros – K. Smyrlis (εκδ.), Actes de Vatopédi II, [Archives de l’Athos XXII], Paris 2006, έγγρ. 108 | ||||||
| Θεοτόκος (Ερμήλεια) | Theotokos (Hermilia) | 4.029.485,00 | 23.542.765,00 | 1270 | 1407 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ξηροποτάμου απέκτησε το μετόχι της Θεοτόκου στην Ερμήλεια το 1270-1274, χάρη σε δωρεά. Το μετόχι μαρτυρείται στην κατοχή της μονής σε όλη τη διάρκεια του 14ου αι. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,71-88, 128-166, 183-189, 209-214 | ||||||
| Θεοτόκος (Θεσσαλονίκη, Ξενοφώντος) | Theotokos (Thessalonike, Xenophon) | 40.631.584,00 | 22.951.841,00 | 1322 | 1430 | Μονή Ξενοφώντος | Xenophontos Monastery | 4.025.879,00 | 24.178.789,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι της Θεοτόκου της μονής Ξενοφώντος οργανώθηκε συστηματικά το 1322. Περιλάμβανε διάφορα σπίτια στη Θεσσαλονίκη. Η ακριβής θέση του είναι άγνωστη. | D. Papachryssanthou, Actes de Xénophon, Paris 1986 ,30-31, 162-166. D. Papachryssanthou, Maisons modestes à Thessalonique au XIVe siècle, Αμητός στη Μνήμη Φώτη Αποστολόπουλου, Αθήνα 1984 ,254῏267. C. Giros, Présence athonite à Thessalonique, XIIIe-XVe siècles, Dumbarton Oaks Papers 57 (2003) ,275 | ||||||
| Θεοτόκος Ζεριχιώτισσα | Virgin Zerichiotissa | 40.978.624,00 | 23.893.808,00 | 1346 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Θεοτόκου Ζεριχιώτισσας στη Ζελίχωβα περιήλθε στην κατοχή της μονής Φιλοθέου μεταξύ των ετών 1326 και 1346. Δεν είναι γνωστές λεπτομέρειες για την ιστορία του μετοχίου. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | ||||||
| Θεοτόκος Κακαβιώτισσα | Theotokos Kakaviotissa | 39.866.692,00 | 25.099.975,00 | 1304 | 1479 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Θεοτόκου Κακαβιώτισσας περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας το 1304. Σύμφωνα με απογραφικό πρακτικό του έτους 1355 περιλάμβανε αμπέλια, κήπους, βοσκοτόπους, μάντρες, ανεμόμυλους, υδρόμυλους, καθώς και σπίτια στο κάστρο της Μύρινας. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,142-143. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215 | ||||||
| Θεοτόκος Σπηλαιώτισσα | Theotokos Spilaiotissa | 41.523.553,00 | 23.394.672,00 | 1365 | 1500 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή της Θεοτόκου Σπηλαιωτίσσης υπήρξε μετόχι της μοής Βατοπεδίου. Κτίσθηκε από τον δεσπότη Αλέξιο Σθλάβο πριν το 1216. Το 1365 η μονή δόθηκε στο Βατοπέδι με όλα της τα ακίνητα από τον διοικητή της περιοχής Ιωάννη Ούγγλεση, ο οποίος αργότερα έλαβε τον τίτλο του Δεσπότη. Εκτός από πολλά κτήματα και χωριά, το μετόχι διέθετε το μονύδριο του Αγίου Γεωργίου του Αλισέρη και το "παλιοκκλήσιν" του Τιμίου Προδρόμου στο κέντρο της πόλης. Συνολικά η έκτασή του έφτανε τους 3790 μοδίους. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001., 61, 68, 97, 108 J. Lefort – V. Kravari – C. Giros – K. Smyrlis (εκδ.), Actes de Vatopédi II, [Archives de l’Athos XXII], Paris 2006, έγγρ. 120· C. Pavlikianov, The Athonite Monastery of Vatopedi from 1480-1600, Sofia 2006, 62-63, 118-120 Αρχείο Ι.Μ. Βατοπεδίου | ||||||
| Θεοτόκου Έζοβας | Theotokos of Ezova | Θεοτόκος του Σπηλαίου | 40,00 | 23,00 | 980 | 1047 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Θεοτόκου βρισκόταν στην περιοχή της Έζοβας, νοτιότερα από το μετόχι της Μελιτζιανής στο σημερινό χωριό ΔάφνηΣερρών. Ανήκε στη μονή Κολοβού και περιήλθε στη μονή Ιβήρων το 980 μαζί με την υπόλοιπη ιδιοκτησία του παλιού μοναστηριού. Ο ναός, που σήμερα έχει ανασκαφεί, βρισκόταν περ. 1 χλμ δυτικά του σημερινού χωριού της Δάφνης. Η ιδιοκτησία του μετοχίου ανερχόταν στα τέλη του 11ου αιώνα σε 3400 μοδίους γης. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 29 | |||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | Άγιος Γεώργιος | 40.502.731,00 | 27.508.153,00 | 1299 | 1317 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Δεν είναι γνωστό από πότε υφίσταται το μετόχι της Θεσσαλονίκης. Έδρα του ήταν πιθανότατα η μονή(;) του Αγίου Γεωργίου μέσα στην πόλη, η ιδιοκτησία της οποίας επιβεβαιώνεται το 1299 με χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Παλαιολόγου. Τελευταία αναφορά γίνεται σε άλλο χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου το 1317 σχετικά με την υδροδότηση του μετοχίου με νερό από τον Χορτιάτη. | M. Zivojinovic, V. Kravari, Ch Giros, Actes de Chilandar. I: Des Origines a 1319 [Archives de l'Athos XX] Paris 1998, εγγρ. 17 και 34 | |||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | Άγιος Χαράλαμπος | 40.633.233,00 | 22.949.403,00 | 1752 | 2015 | Μονή Σίμωνος Πέτρας | Simonos Petra Monastery | 40.190.597,00 | 24.246.822,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι του Αγίου Χαραλάμπους στη Θεσσαλονίκη απαντά σε ένα συμφωνητικό μεταξύ Ιβηριτών και Σιμωνοπετριτών το 1752, που ρυθμίζει κάποια διένεξη σχετικά με αυτό. Το μετόχι, ωστόσο, φαίνεται να πωλείται το 1763 λόγω χρεών με έγγραφο 17 μονών του Αγίου Όρους. Ωστόσο, το μετόχι παρέμεινε στην ιδιοκτησία των Σιμωνοπετριτών μέχρι σήμερα. | Δ. Βαμβακάς, Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 46, 49 | |||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | Μονή Προδρόμου Λεοντίας | 40.635.892,00 | 2.294.475,00 | 1047 | 2000 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μετόχι της Θεσσαλονίκης κατά τη βυζαντινή περίοδο περιελάμβανε πολλά οικήματα ανάμεσα στα οποία και τη μονή Προδρόμου Λεοντίαςτην οποία απέκτησε μαζί με την περιουσία της. Στη συνέχεια το μετόχι αναπτύχθηκε ως ένα τυπικό αστικό μετόχι με αυξομειώσεις στην περιουσία του τόσο από πλευράς οικημάτων όσο και κτημάτων έξω από την πόλη. Παρά το πέρασμα χιλίων ετών από την απόκτηση του μετοχίου, η παρουσία της μονής Ιβήρων στην πόλη φαίνεται ότι υπήρξε διαρκής. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 2, 3, 4 Αρχείο Ι.Μ. Ιβήρων | |||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | Μονή Σωτήρος Χριστού Αγιομαυρίτου | 40.631.547,00 | 229.441,00 | 1294 | 1330 | Μονή Καρακάλλου | Karakallou Monastery | 40.223.906,00 | 24.309.597,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1294, με χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου, επικυρώνεται η ιδιοκτησία της μονής Καρακάλλου στο μονύδριο του Σωτήρος Χριστού Αγιομαυρίτου στη Θεσσαλονίκη. Το 1320 -1330, ο Αναστάσιος Δούκας Τορνίκης και η σύζυγός του Θεοδώρα πωλούν χωράφι 450 μοδίων έξω από τη Θεσσαλονίκη έναντι 250 υπερπύρων. | Κρ. Χρυσοχοΐδης - Π. Γουναρίδης, Ιερά Μονή Καρακάλλου - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 1, 22 | |||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | 40.633.374,00 | 22.943.538,00 | 1270 | 2015 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το παλαιότερο, γνωστό ώς τώρα, μετόχι της μονής στην πόλη της Θεσσαλονίκης είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου στη συνοικία της Αγίας Πελαγίας, κοντά σε έναν κήπο του μητροπολιτικού ναού, που πρέπει νά ταυτισθεί με την Αγία Σοφία, που μαρτυρείται στα 1270. Δεν είναι γνωστό από πότε και πώς ο ναός περιήλθε στο Βατοπέδι. Πάντως το έτος αυτό, ο ηγούμενος της μονής Μάμας, λόγω δυσκολιών και προκειμένου να αποκτήσει κάποια πιο προσοδοφόρα ιδιοκτησία, πώλησε τον ναό στη μονή Ζωγράφου, με τη συγκατάθεση του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Για τα ακίνητα της μονής γνωρίζουμε ότι η μονή είχε αγοράσει πριν το 1327 δύο σπίτια σε μια αυλή στη συνοικία του Ιπποδρομίου. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, με τη μεσολάβηση του βατοπεδινού μοναχού Ιωαννικίου Πεζού, η μονή αγόρασε και ένα τρίτο σπίτι στην ίδια αυλή. Το 1340 ο ηγούμενος τής μονής Ιωαννίκιος, κατόπιν συμφωνίας με τον ιερομόναχο Διονύσιο Καλαμιτζηνό, απέκτησε τέσσερα σπίτια στη συνοικία του Αγίου Μηνά, ενώ το 1356 κατείχε οικόπεδο στη συνοικία τής Καταφυγής πού το εκμίσθωσε στον Κωνσταντίνο Αγαλλιανό με την υποχρέωση να οικοδομήσει οικίες. Το 1356, με τη δωρεά του αριστοκράτη Αρσενίου Τζαμπλάκωνος γίνεται κάτοχος τής οικίας του, του ναού τής Θεοτόκου Καμαριωτίσσης και ενός κήπου στη συνοικία τής Καταφυγής. Στα επόμενα χρόνια, λόγω των πολιτικών αναστατώσεων και ταραχών στην πόλη, τα οικοδομήματα μετατράπηκαν σέ ερείπια. Στα 1373 τα ερειπωμένα κτίσματα πωλήθηκαν στους Θεσσαλονικείς ευγενείς Μιχαήλ και Κωνσταντίνο Κυπριανό, με τον όρο να επισκευάσουν την εκκλησία και να ανοικοδομήσουν τα οικήματα προς συντήρηση τής εκκλησίας. Η αγορά έμεινε εκκρεμής και το 1376 ο Κωνσταντίνος Κυπριανός εκμίσθωσε τον τόπο από τη μονή. Μετά τον θάνατό του ο ναός θα επέστρεφε στη δεσποτεία τής μονής. Η οικογένεια των Τζαμπλακώνων προσέφερε και άλλες δωρεές στη μονή. Το 1362, ο γιός του Αρσενίου, μέγας στρατοπεδάρχης Δημήτριος Τζαμπλάκων, αφιέρωσε το μερίδιό του από τα οικογενειακά κτήματα στην περιοχή του Γαλικού, δυτικά της Θεσσαλονίκης. Τό 1364 ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος, αποδεχόμενος την αίτηση του πρωτοστράτορος μοναχού Μανασσή Ταρχανειώτη, εγκρίνει την μετά θάνατον του τελευταίου μεταβίβαση του μονυδρίου του Σωτήρος Χριστού του Κυρκύρου (ή Κύρ Κύρου) στη μονή Βατοπαιδίου. Δέν είναι γνωστό αν και πότε πέρασε στην κατοχή τής μονής. Το μονύδριο εντοπίζεται νότια τής αψίδας του Γαλερίου. Νέες προσθήκες ακινήτων μαρτυρούνται στην πόλη στο τελευταίο τέταρτο του 14ου αιώνα. Και στα τέλη του 14ου ή μέσα στον 15ο αιώνα ἡ μονή κατέχει στην πόλη το μονύδριο τής Θεοτόκου τής Τιμιοπετριωτίσσης. Αρκετά πριν το 1550 ἡ μονή κατέχει πέντε εργαστήρια και ένα καπηλειό, τα οποία, κατεστραμμένα από πυρκαγιά, πώλησε. Το 1550 ἡ μονή αγόρασε εκ νέου από τον επίσκοπο το ήμισυ των ακινήτων. Λίγο αργότερα το μοναστήρι έγινε κάτοχος όλων των εργαστηρίων. Ωστόσο οι αμφισβητήσεις και οι ενστάσεις πού ήγειρε ένας ιερέας, ονόματι Νεόφυτος Πρέντζας, ο οποίος εφέρετο ως συγγενής και κληρονόμος του επισκόπου Διαυλείας, επέφερε στη μονή ζημιά τετρακοσίων εβδομήντα φλωρίων. Πατριαρχικό γράμμα του Ιωάσαφ Β΄ πού εκδόθηκε το 1559 ζητεί από τον ανωτέρω ιερέα να απέχει από παράνομες ενέργειες. Δεν είναι γνωστό αν ἡ πατριαρχική παρέμβαση είχε κάποιο αποτέλεσμα. Το πρόβλημα για την οριστική κατοχή των εργαστηρίων από τη μονή πρέπει να λύθηκε αργότερα, όπως διαφαίνεται από συνοδικό γράμμα πού εξέδωσε τό 1576 ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ιωάσαφ. Πριν το 1568 ἡ μονή κατέχει τον ναό του Αγίου Αθανασίου, κοντά στην αψίδα του Γαλερίου. Το έτος αυτό πώλησε τον ναό, μαζί με άλλα γειτονικά κτίσματα, στον πρώην μητροπολίτη Βεροίας Θεοφάνη Μαλάκη, ο οποίος λίγο αργότερα (1570) τα αφιέρωσε στη μονή Βλατάδων. Το 1662 ο ηγούμενος τής μονής Νεόφυτος και οι προϊστάμενοι πώλησαν οίκία πού συνόρευε με το μετόχι τής μονής στην πόλη. Ιδιαίτερα στον 18οκαι19ο αιώνα, το μετόχι τής Θεσσαλονίκης δεν είναι απλώς ο τόπος διαμονής των μοναχών πού δραστηριοποιούνται προς ζητεία στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και το κέντρο επικοινωνίας τής μονής με τίς ανώτερες κρατικές και εκκλησιαστικές αρχές τής Μακεδονίας. Εδώ εδρεύουν οι ανώτεροι Οθωμανοί κρατικοί λειτουργοί, στις οποίους προσφεύγουν οι μοναχοί για επίλυση διοικητικής φύσεως προβλημάτων, αλλά και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης στον οποίο υπόκειται ο γειτονικός στον Άθω επίσκοπος Ιερισσού. Συγχρόνως, ως μεγάλο εμπορικό και οικονομικό κέντρο είναι ζωτικής σημασίας για τίς οικονομικές δραστηριότητες τής μονής. Ποιες και πόσες είναι οι κτήσεις τής μονής αυτήν την εποχή στη Θεσσαλονίκη δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί ακόμη. Ωστόσο ἡ παρουσία των Βατοπεδινών είναι συνεχής και συχνά μαρτυρούνται αγορές ή πωλήσεις ακινήτων στην πόλη. Το 1796 μαρτυρείται ριζική ανακαίνιση του μετοχιού από τον γέροντα Κοσμά, ιατρό. | W. Regel–E. Kurtz–B. Korablev, Actes de Zographou (Actes de l'Athos, IV), Skt-Peterburg 1907 [VV 13 (1907), 8 και 9 J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001. J. Lefort – V. Kravari – C. Giros – K. Smyrlis (εκδ.), Actes de Vatopédi II, [Archives de l’Athos XXII], Paris 2006. . Janin, Les égliges et les monastères des grands centres byzantines, Παρίσι 1975, 402. C. Giros, Présence athonite à Thessalonique, XIIIe –XVe siècles, Dumbarton Oaks Papers 57(2003), 267-270. C. Pavlikianov, The Athonite Monastery of Vatopedi from 1480-1600, Sofia 2006, 64-67, 122-124. | ||||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | 40.634.025,00 | 2.294.165,00 | 1258 | 2015 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στη Θεσσαλονίκη μαρτυρείται για πρώτη φορά σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ το 1258. Ελλείψει πηγών δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι αν η ύπαρξή του είναι διαρκής. Πιθανότατα, όμως, η μονή διέθετε, ειδικά κατά τα οθωμανικά χρόνια, κάποια οικία τουλάχιστον και πιθανότατα κάποιον αντιρόσωπο, αφού διάσπαρτες αναφορές στην πόλη σε έγγραφα από το αρχείο της μονής ενισχύει τον συλλογισμό αυτό. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. Ζ. Μελισσάκης (εκδ.), Αρχείο της Ι.Μ. Εσφιγμένου, Αθωνικά Σύμμεικτα 11, Αθήνα 2011, passim | ||||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | 40.634.025,00 | 2.294.165,00 | 1800 | 1900 | Μονή Κασταμονίτου | Kastamonitou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Στη Θεσσαλονίκη κατά τον 19ο αιώνα η μονή Κασταμονίτου διέθετε διάφορα οικήματα που της απέδιδαν συνολικά ενοίκιο 100 λιρών ετησίως. | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988),687 | ||||||
| Θεσσαλονίκη | Thessaloniki | 40.633.374,00 | 22.943.538,00 | 1761 | 1761 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Σύμφωνα με γράμμα του πρωτοσύγκελλου του Αγίου Τάφου Χρύσανθου, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων πώλησε σε μια μοναχή ονόματι Διονυσία το μετόχι του στη Θεσσαλονίκη. Σε σημείωμα, ωστόσο, στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται ότι τελικά το μετόχι αυτό το πώλησε η μοναχή στη μονή χιλανδαρίου. Έκτοτε δεν υπάρχει άλλη αναφορά. | Β. Αναστασιάδης, Αρχείο της Ι.Μ. Χιλανδαρίου, Αθωνικά Σύμμεικτα 9, Αθήνα 2002, έγγρ. 52 | ||||||
| Θεσσαλονίκη (Αγ. Παύλου) | Thessalonike (S. Paul) | 40.629.816,00 | 22.951.643,00 | 1520 | 1586 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα Κήπος | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Κατά το 16ο αι. η μονή Αγίου Παύλου διέθετε μία οικία στη Θεσσαλονίκη, στην περιοχή του Ιπποδρομίου. Στο ακίνητο συμπεριλαμβανόταν και κήπος με οπωροφόρα δέντρα. Το μετόχι είναι γνωστό χάρη σε εννέα τουρκικά έγγραφα. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,155-159 | ||||||
| Θόλος | Tholos | Άγιος Βλάσιος | 40.977.398,00 | 23.802.088,00 | 1346 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Θόλος στην περιοχή της Ζίχνας μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1346. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | |||||
| Ιερισσός | Ierissos | Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, Κολοβού | 403.976,00 | 23.879.289,00 | 980 | 1930 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για το σύμπλεγμα γης και η ίδια η μονή του Κολοβού η οποία δόθηκε το 980 στη μονή Ιβήρων. Αποτελείται και από διάφορα κτήρια τα οποία ανήκαν παλιά στη μονή Κολοβού. Στη συνέχεια το μετόχι παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής με διάφορες αυξομειώσεις. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 7 F. Dolger, Aus den Schatzkammern des Heiligen Berges, Μόναχο 1948, 35, 37 | |||||
| Ιερισσός | Hierissos | Νομερισταί, Οζόλιμνος | 40.397.547,00 | 23.876.684,00 | 964 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μικτό | Mixed | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λαύρας στην Ιερισσό αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο του αυτοκράτορα Ρωμανού Β´ (959-963). Περιλάμβανε γη και παροίκους στην Ιερισσό και στο προάστειο Νομερισταί, ενώ στα τέλη του 10ου ή τις αρχές του 11ου ενσωμάτωσε γη στην περιοχή του Πρόβλακα (σημερινή Νέα Ρόδα) και το 1014 στην τοποθεσία Κατωδαίμονες. Κατά την παλαιολόγεια περίοδο περιλάμβανε ένα σύνολο από μικρές εκτάσεις γης από τον Οζόλιμνο μέχρι τον Πρόβλακα. Από το 1300 και μετά το μετόχι αναφέρεται με την ονομασία Οζόλιμνος. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,69-71, 76-77, 125, 150-151. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,374-375, 405 | |||||
| Ιερισσός (Ξενοφώντος) | Hierissos (Xenophon) | 40.397.547,00 | 23.876.684,00 | 1320 | 1352 | Μονή Ξενοφώντος | Xenophontos Monastery | 4.025.879,00 | 24.178.789,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Οι κτήσεις της μονής Ξενοφώντος στην Ιερισσό εμφανίζονται ως οργανωμένο μετόχι για πρώτη φορά το 1320. Κατά τα επόμενα χρόνια το μετόχι επεκτάθηκε με την αγορά νέων κτημάτων. | D. Papachryssanthou, Actes de Xénophon, Paris 1986 ,33-41, 59-75, 84-94, 144-150, 184-197, 207-210 | ||||||
| Ίμβρος | Imvros | Μονή Ταξιαρχών Αποθηλυώτη | 1640 | 1943 | Μονή Κουτλουμουσίου | Koutloumousiou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Με σιγιλλιώδες γράμμα του Οικουμενικού πατριάρχη Τιμοθέου παραχωρείται το 1640 στη μονή Κουτλουμουσίου η μονή των Ταξιαρχών Αποθηλυώτη στην Ίμβρο.Το μετόχι αναφέρεται και πάλι σε γράμμα του Πατριάρχη Διονυσίου το 1678. Στις αρχές του 19ου αιώνα, ερημωμένο πλέον, ανακαινίζεται από τον Βαρθολομαίο Κουτλουμουσιανό. Το μετόχι χάνεται το 1943. | P. Lemerle (εκδ.), Actes de Kutlumus, [Archives de l’Athos II], Paris 1988, έγγρ. 70 Ε. Χαλκιά, Το μετόχι της μονής Κουτλουμουσίου στην Ίμβρο -Πρώτη προσέγγιση, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 13 (1999) 65-95. | |||||||
| Ίσβορος (Αγίου Παύλου) | Isvoros (Saint Paul) | Στρατονίκη | 40.527.518,00 | 23.762.996,00 | 1569 | 1819 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε κτήσεις στον Ίσβορο (σημερινή Στρατονίκη) λίγο μετά το 1569. Πρόκειται για οικία και κατάστημα, τα οποία πιθανώς αντικατέστησαν τις κτήσεις της μονής στα γειτονικά Σιδηροκαύσια. Το μετόχι στον Ίσβρο μαρτυρείται μέχρι το 1818/1819. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,161 | |||||
| Ίσβορος (Διονυσίου) | Isvoros (Dionysiou) | 40.527.517,00 | 23.762.995,00 | 1520 | 1600 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Οικία-Κατάστημα Λιβάδι | House-Shop | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | H μονή Διονυσίου αγόρασε ένα οίκημα και λιβάδι στον Ίσβορο (σημερινή Στρατονίκη) το 1520 για 2900 άσπρα. Το μετόχι φαίνεται ότι επεκτάθηκε μεταξύ των ετών 1572 και 1600 όταν η μονή αγόρασε στον ίδιο οικισμό σπίτια, καταστήματα και λιβάδια. | |||||||
| Ιωάννινα | Ioannina | 39,00 | 20,00 | 1741 | 1900 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40,00 | 24,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1741 ο ιερομόναχος Δαμασκηνός αγοράζει για λογαριασμό της μονής Βατοπεδίου οικία στην πόλη των ιωαννίνων ως μετόχι. Δεν είναι σίγουρο πότε απωλέσθηκε το μετόχι, ωστόσο απαντά σε έγγραφα καθ'όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. | Αρχείο Μονής Βατοπεδίου Τετρ. Γ΄έγγρ. 128, Τετρ. Ζ΄Κώδ. 5 | ||||||
| Κακή Ράχη | Kaki Rachi | Καλλιράχη | 1641 | 1930 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40,00 | 24,00 | Ελαιώνας | Olive grove | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η παρουσία της μονής στη Θάσο αναφέρεται για πρώτη φορά το 1671 σε οθωμανικό κατάστιχο. Η Κακή Ράχη (σήμερα Καλλιράχη) ήταν ένα από τα μετόχια της μονής στο νησί που αναπτύχθηκαν εκεί κατά τον 18ο και 19ο αιώνα κυρίως και βασίσθηκε στην ελαιοπαραγωγή. | Δ. Στρατής, Το νησί της Θάσου και το Άγιον Όρος, Καβάλα 1995, 71-77 και 255-259. Γ. Κουκλιάτης, Τά μετόχια τοῦ Ἁγίου Ὄρους στήν Καβάλα καί στή Θάσο, Θασιακά 6(1989), 102-103. | |||||||
| Κακή Ράχη | Kaki Rachi | Καλλιράχη | 40.693.836,00 | 24.554.258,00 | 1363 | 1721 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Ελαιώνας | Olive grove | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Παντοκράτορος στην Κακή Ράχη (Καλλιράχη) απαντά από το 1363 σε ένα έγγραφο του επισκόπου Πολυστύλου Πέτρου. Επρόκειτο για ένα ορεινό μετόχι το οποίο κυρίως περιείχε ελαιώνες και αμυγδαλιές συνολικής επιφάνειας περί τους 78 μοδίους. Μετά από πολλά χρόνια, το 1721, εμφανίζεται η περιοχή σε αφιέρωση ελαιοδένδρων προς τη μονή Παντοκράτορος. Αν και δεν είναι σίγουρο αν η μονή διατήρησε τα κτήματα στην περιοχή στη διάρκεια των αιώνων, η διαρκής παρουσία των Παντοκρατορινών στον Λιμένα μας οδηγεί στο να το θεωρούμε πολύ πιθανό. | V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991, σ39 Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, εγγρ. 12, 13, 19, 72 | |||||
| Καλαμαριά | Kalamaria | Βουλγάρικο | 40.583.094,00 | 22.956.133,00 | 1794 | 1920 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Σε ένα γράμμα του 1794 των προεστώτων της μονής Χιλανδαρίου προς τον σκευοφύλακα της μονής Δανιήλ αναφέρουν, ανάμεσα σε άλλα, ότι τα χωράφια στην Καλαμαριά ξεράθηκαν από την παρατεταμένη ανομβρία. Είναι ίσως η παλαιότερη αναφορά στο μετόχι της Καλαμαριάς. Μεγαλύτερο ή μικρότερο, το μετόχι παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. | Β. Αναστασιάδης, Αρχείο της Ι.Μ. Χιλανδαρίου, Αθωνικά Σύμμεικτα 9, Αθήνα 2002, έγγρ. 219. | |||||
| Καλαμαριά | Kalamaria | 40.583.094,00 | 22.956.133,00 | 1274 | 1409 | Μονή Δοχειαρίου | Docheiariou Monastery | 40.271.667,00 | 24.172.892,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1274, σύμφωνα έγγραφο περιορισμού κατόπιν διαταγής του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, καθορίζονται τα σύνορα του μετοχίου της μονής Δοχειαρίου στην Καλαμαριά. Το μετόχι εμφανίζεται και πάλι στις πηγές το 1409 με την επίσημη επιβεβαίωση της ιδιοκτησίας της μονής. | N. Oikonomides, Actes de Docheiariou, Archives de l'Athos XIII, Paris, 1984, έγγρ. 23, 53 | ||||||
| Καλαμαριά (Αγ. Παύλου) | Kalamaria (S. Paul) | 40.566.133,00 | 22.962.326,00 | 1405 | 1930 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε το μετόχι της Καλαμαριάς το 1405, όταν ο σέρβος ευγενής Ραδοσλάβος Σάμπιας αφιέρωσε στη μονή τα δύο παλαιοχώρια Αβραμίται και Νεοχώριον στην Καλαμαριά, μαζί με πύργο και προσκαθήμενους χωρικούς. Η δωρεά του Σάμπια επικυρώθηκε με χρυσόβουλλο του Ιωάννη Ζ´ Παλαιολόγου. Το μετόχι έμελλε να εξελιχθεί στη σημαντικότερη κτήση της μονής, καθώς διατηρήθηκε και κατά την οθωμανική περίοδο, όπως μαρτυρούν ενενήντα τουρκικά έγγραφα που σώζονται στο αρχείο της μονής. | ΙΦ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,69-96. Κ. Χρυσοχοΐδης, Ιερά Μονή Αγίου Παύλου. Κατάλογος του Αρχείου, Σύμμεικτα 4 (1981) ,255-259 | ||||||
| Καλλίπολη | Kallipoli | 40,00 | 26,00 | 1401 | 1774 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1401 ο ιερομόναχος Γρηγόριος Εξακουστός αφιερώνει τον ιδρυθέντα από τον ίδιο ναό του Αγίου Νικολάου στην Καλλίπολη με τρία κελλία και περιβόλι. Στα μεταβυζαντινά χρόνια το μετόχι συγκεντρώνει αρκετές αφιερώσεις. Το 1731 αφιερώνεται μια οικία και το 1756 ένας αμπελώνας | Αρχείο Μονής Βατοπεδίου, Τετρ. Γ΄, αρ. 38, 128 | ||||||
| Καλλιστή | Kallisti | 41.055.256,00 | 2.522.559,00 | 1294 | 1294 | Μονή Καρακάλλου | Karakallou Monastery | 40.223.906,00 | 24.309.597,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1294, ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος επικυρώνει την ιδιοκτησία κτημάτων της μονής Καρακάλλου στο χωριό Καλλιστή με όλη την περιοχή του που ανερχόταν σε 600 μοδίους γης που κατείχε άλλοτε ο Κωνσταντίνος Λάσκαρις Κομνηνός. | Κρ. Χρυσοχοΐδης - Π. Γουναρίδης, Ιερά Μονή Καρακάλλου - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 1 | ||||||
| Κάμπος | Kambos | Δεσποτικόν Λιβάδιον | 40.029.257,00 | 23.967.451,00 | 1321 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το κτήμα Κάμπος στην περιοχή του Λογγού μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας για πρώτη φορά το 1321. Βρισκόταν στην τοποθεσία Δεσποτικόν Λιβάδιον και είχε συνολική έκταση 800 μοδίων. Περιλάμβανε καλλιεργήσιμη γη, καθώς και παροίκους. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982, 84-89, 151, 158. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967), 219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981), 338 | |||||
| Καπού Μετόχι | Kapu Metochi | 40.203.353,00 | 23.324.678,00 | 1800 | 1930 | Μονή Δοχειαρίου | Docheiariou Monastery | 40.271.667,00 | 24.172.892,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το Καπού Μετόχι αναφέρεται σε νεότερες πηγές ως μετόχι της μονής μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα όταν εγκαταστάθηκαν σε αυτό πρόσφυγες από τη Μικρασιατική Καταστροφή. | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 572 | ||||||
| Καραπάς (Σταυρονικήτα) | Karapas (Stavroniketa) | 39.919.841,00 | 25.141.484,00 | 1546 | 1650 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Σταυρονικήτα απέκτησε το μετόχι Καραπάς στη Λήμνο το 1546, χάρη σε δωρεά του ιδρυτή της, πατριάρχη Ιερεμία Α´. | Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | ||||||
| Καρβέα | Karvea | Καρβαίοι, του Καρβέως | 40.303.879,00 | 23.186.433,00 | 1259 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Καρβέας, στο κατεπανίκιο Καλαμαρίας, μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας για πρώτη φορά σε χρυσόβουλλο του 1259. Πιθανώς, αποτέλεσε εξέλιξη του προαστείου Ασμαλού που περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας το 1104. Το μετόχι περιλάμβανε γη στον Καρβέα (όπου βρισκόταν και το κέντρο του), στη Γέννα και το Νεοχώριον, καθώς και στην τοποθεσία Βρύα. Το μετόχι είχε συνολική έκταση περίπου 3000 μοδίους και περιλάμβανε και αμπέλια. Το 1409 η Λαύρα παραχώρησε το ήμισυ του μετοχίου στο βυζαντινό κράτος. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,90-93, 99, 102-105, 126-129, 150-158. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,380. J. Lefort, Villages de Macédoine. 1. La Chalcidique occidentale. Paris 1982 ,66-69, 77-80, 108-110, 157-160 | |||||
| Κασσάνδρα (Σταυρονικήτα) | Kassandra (Stavroniketa) | Πίνακες | 40.085.684,00 | 23.312.145,00 | 1542 | 1930 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Πίνακες στην Κασσάνδρα αποτελεί δωρεά προς τη μονή Σταυρονικήτα του πατριάρχη Ιερεμία Α´, ο οποίος αγόρασε το κτήμα από έναν οθωμανό τιμαριούχο το 1542 με σκοπό να το δωρίσει στη μονή που ο ίδιος είχε μόλις ιδρύσει. Κατά τους επόμενους αιώνες το μετόχι επεκτάθηκε με αγορές και δωρεές κτημάτων στην περιοχή και αποτέλεσε τον πυρήνα της εκτός Αγίου Όρους κτηματικής περιουσίας της μονής. | Α. Γιαννακόπουλος, Αρχείο της Ι.Μ. Σταυρονικήτα, Αθήνα 2001 ,81-83, 121-122, 143-144, 146-147. Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | |||||
| Καστοριά | Kastoria | 40.516.827,00 | 21.268.285,00 | 1686 | 1756 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1686 αναφέρεται για πρώτη φορά παρουσία της μονής Βατοπεδίου στην Καστοριά, έτος κατά το οποίο, και μέχρι το 1698, περιοδεύει στην περιοχή ο Ιωσήφ Βατοπεδινός. Το μετόχι μαρτυρείται να λειτουργεί το 1756. | Ἀρχείο Μονής Βατοπεδίου Τετράγωνο Ζ´, Κώδ. 5, φφ. 6, 18, 74v. | ||||||
| Καστρίν | Kastrin | 40.835.653,00 | 23.784.669,00 | 1276 | 1300 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Ένας ναός στο εγκαταλελειμμένο πριν το 1940 χωριό του Καστρίου φαίνεται ότι ήταν ο ναός του μετοχίου που χτίστηκε τον 11ο αιώνα και αφιερώθηκε στη μονή Χιλανδαρίου το 1277. Ήταν αρκετά πλούσιο μετόχι, με γη που έφτανε τους 8000 μοδίους. Τα δικαιώματα της μονής επί του μετοχίου επιβεβαιώθηκαν το 1317 και το 1320. | M. Zivojinovic, V. Kravari, Ch Giros, Actes de Chilandar. I: Des Origines a 1319 [Archives de l'Athos XX] Paris 1998, έγγρ. 10, 34, App.II | ||||||
| Κίος | Kios | Gemlik | 40.428.536,00 | 29.165.207,00 | 1783 | 1783 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Αγίου Παύλου αγόρασε ακίνητο στην Κίο το 1783. Την αγορά πραγματοποίησε ο μοναχός Παρθένιος, ο οποίος πλήρωσε 170 γρόσια σε μία χριστιανή κάτοικο της Κίου. Πρόκειται για διόροφη οικία με στάβλο. Δεν είναι γνωστή η τύχη του μετοχίου. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,161 | |||||
| Κοίμησις Θεοτόκου Μαύρου Μόλου | Dormition of the Theotokos of Mavros Molos | 41.176.389,00 | 28.967.231,00 | 1635 | 1637 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Στην Κωνσταντινούπολη η μονή Βατοπεδίου διέθετε εκτός από τη μονή της Ψυχοσώστριας και τη μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Μαύρου Μόλου. Το μονύδριο δόθηκε στο Βατοπέδι από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κύριλλο Β΄. Το μετόχι έμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μόνο δύο χρόνια, αφού το 1637 ο πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις το αποσπά από το Βατοπέδι και το αφιερώνει στη μονή Ιβήρων. | Αρχείο Μονής Βατοπεδίου, τετρ. Ε΄ αρ. 13 Γερμανός μητροπολίτης Σάρδεων. Ἡ μονή τοῦ Μαύρου Μόλου, Ὀρθοδοξία 6(1931), 372-373· 13(1938), 295-299 | ||||||
| Κομανίτζη | Komanitzi | 40.528.844,00 | 22.280.992,00 | 1285 | 1376 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Βοσκότοπος | Grazing field | Το μετόχι του Κομανίτζη της μονής Βατοπεδίου αναφέρεται σε έγγραφο του 1338. Ωστόσο, υπάρχουν αναφορές για ιδιοκτησία της μονής από το 1285. Η συνολική περιουσία του μετοχίου ανερχόταν σε πάνω από 240 μοδίους γης και δύο μοδίους αμπελώνες, καθώς και τρεις μύλους. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001., 64 | ||||||||
| Κομήτισσα | Komitissa | 40.375.478,00 | 23.986.797,00 | 1297 | 1500 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Βατοπεδίου στην Κομήτισσα απαντά πρώτη φορά σε έγγραφο σχετικά με συνοριακή διένεξή του το 1297. Στις αρχές του 14ου εμφανίζεται να έχει γη 122 μοδίων, έναν αμπελώνα 15 μοδίων καθώς και 75 ελιές. Γενικότερα η περιοχή της Κομήτισσας λόγω εγγύτητας ήταν τόπος μετοχιακός μονών του Αγίου Όρους και η παρουσία τους στην περιοχή επιβίωσε την οθωμανική κατάκτηση. Ωστόσο, ελλείψει πηγών, δεν είμαστε σε θέση να γνώριζουμε μέχρι πότε ακριβώς, και πώς εξελίχθηκε το συγκεκριμένο μετόχι. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001., 26 A. Fotic, Dispute between Chilandar and Vatopedi over the Boundaries in Komitissa (1500), στο: Ιερά Μονή Βατοπεδίου - Ιστορία και Τέχνη [Αθωνικά Σύμμεικτα 7], 97-106 G. Ostrogorski, "Komitisa i svetogorski manastiri", Zbornik Radova Vizantoloskog Instituta 13 (1971) 221-256. | ||||||
| Κοντέας | Konteas | 39.863.025,00 | 25.155.888,00 | 1346 | 1490 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η Λαύρα απέκτησε το μετόχι Κοντέας στη Λήμνο το 1346 χάρη σε δωρεά του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε´ Παλαιολόγου. Το μετόχι περιλάμβανε το «παλαιοκάστελλον» Κοντέας και το γειτονικό κτήμα Τραχύσανα. Η περιουσία του μετοχίου αυξήθηκε κατά τα επόμενα χρόνια με την προσθήκη χωραφιών και αμπελιών σε διάφορα σημεία της Λήμνου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,143-144. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215. H. Lowry, Fifteenth Century Ottoman Realities. Christian Peasant Life on the Aegean Island of Limnos, Istanbul 2002 ,8, 49, 58, 65, 70, 89,94,103,113, 126, 131, 178, 179, 229 | ||||||
| Κορακοφωλεά | Korakofolea | 40.390.756,00 | 23.904.325,00 | 1101 | 1400 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Βιβάριο | Bibarium | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Κορακοφωλεάς της μονής Ιβήρων αναφέρεται για πρώτη φορά στις πηγές σε έγγραφο περιορισμού του 1101. Αναφορές στο μετόχι υπάρχουν διάσπαρτες κατά τη βυζαντινή περίοδο, και θεωρείται πιθανό να επιβίωσε και την οθωμανική κατάκτηση. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron III, [Archives de l’Athos XVIII], Paris 1994. 33 | ||||||
| Κόσλα | Kosla | 40.436.195,00 | 23.796.369,00 | 1275 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Κόσλα μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Ξηροποτάμου για πρώτη φορά το έτος 1275. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,88-93 | ||||||
| Κότζινος | Kotzinos | Πρόδρομος, Ζωοδόχος Πηγή | 39.937.852,00 | 25.285.677,00 | 1361 | 1425 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λαύρας στον Κότζινο της Λήμνου μαρτυρείται από το 1361 και μετά . Πιθανώς ενσωμάτωσε και την προϋπάρχουσα μονή της Ζωοδόχου Πηγής. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,146. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215 | |||||
| Κούνακος | Kounakos | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Κούνακος μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1298. Πρόκειται για χωράφια και αμπέλια, πιθανότατα λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη. | Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,388 | ||||||
| Κουφός | Kouphos | Κωφός | 39.970.638,00 | 23.926.346,00 | 1527 | 0 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Βιβάριο | Bibarium | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Κουφός στο Λογγό μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της Λαύρας το 1527. Η μονή διέθετε βιβάριο στην περιοχή ήδη από την ύστερη βυζαντινή περίοδο. Ανήκει στη Λαύρα μέχρι και σήμερα. | J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,219. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,391 | |||||
| Κριαρίτσι | Kriaritsi | 40.025.030,00 | 2.401.601,00 | 1453 | 0 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χειμαδιό Δασική έκταση | Winter animal fold | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Αγίου Παύλου στο Κριαρίτσι της Σιθωνίας μαρτυρείται για πρώτη φορά το 1453. Πρόκειται για χειμαδιό για νεροβούβαλους, το οποίο περιλάμβανε και γη στις Συκιές, καθώς και μεγάλη δασική έκταση. Μέρος του μετοχίου απαλλοτριώθηκε τον 20ό αι. με την έλευση των προσφύγων από τη Μικρά Ασία. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,96-113. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,214 | ||||||
| Κρούσοβο | Krοusovo | 40.805.769,00 | 23.788.692,00 | 1258 | 1346 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στο Κρούσοβο του Στρυμόνα μαρτυρείται σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ το 1258. Το 1341 κατάσχονται τα 2/3 της ιδιοκτησίας του μετοχίου και δίδονται στους Γαβριηλόπουλο και Φαρμάκη, ωστόσο η γη αποκαθίσταται στην ιδιοκτησία της μονής το 1346 από τον Σέρβο βασιλιά Στέφανο Δουσάν. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | ||||||
| Κωνσταντινούπολη | Constantinople | 41.011.585,00 | 28.969.852,00 | 1065 | 1065 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Σύμφωνα με τις πηγές η μονή Ιβήρων διέθετε μετόχι στην Κωνσταντινούπολη στην περιοχή του Ξηρολόφου. Αν και αναφέρεται το 1065, δεν υπάρχει άλλη σχετική αναφορά. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, σ.91 | ||||||
| Κωνσταντινούπολη (Αγ. Παύλου) | Istanbul (S. Paul) | 4.103.001,00 | 28.949.918,00 | 1791 | 1791 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Αγίου Παύλου διέθετε μία οικία στην Κωνσταντινούπολη. Πιθανώς πρόκειται για οικία που μνημονεύεται σε δύο αποδείξεις πληρωμής ενοικίου που χρονολογούνται στα 1784/5 και 1790/1. Το ακίνητο βρισκόταν στη συνοικία Petro Kapisi στο Φανάρι. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,162 | ||||||
| Κωνσταντινούπολη (Σταυρονικήτα) | Constantinople (Stavroniketa) | Κοντοσκάλιον | 41.001.007,00 | 28.963.372,00 | 1546 | 1546 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1546 η χήρα Πηγινή αφιέρωσε ένα διώροφο σπίτι στο Κοντοσκάλι της Κωνσταντινούπολης στη μονή Σταυρονικήτα. Η αφιέρωση επιβεβαιώθηκε με πατριαρχικό γράμμα του πατριάρχη Διονυσίου Β´. | Α. Γιαννακόπουλος, Αρχείο της Ι.Μ. Σταυρονικήτα, Αθήνα 2001 ,56-58. Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | |||||
| Λάκτεβα | Lakteva | 4.152.407,00 | 2.339.163,00 | 1327 | 1328 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Βοσκότοπος | Grazing field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου απέκτησε το βοσκότοπο Λάκτεβα στην περιοχή του Μελενίκου με δωρεά του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου το Σεπτέμβριο του 1327, έπειτα από μεσολάβηση του βούλγαρου τσάρου Μιχαήλ Ασάν. Το επόμενο έτος η μονή αντάλλαξε το βοσκότοπο με άλλον στην ίδια περιοχή με την επωνυμία Τζέρκβιστα. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,44, 60, 289, 292, 293, 301, 303, 534, 538, 542, 544 | ||||||
| Λακτοβοΐδιν | Laktovoidin | 39.915.881,00 | 25.164.203,00 | 1354 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε μετόχι στην περιοχή Λακτοβοΐδιν της Λήμνου, γύρω στα μέσα του 14ου αι. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | ||||||
| Λεοντάρια | Leontaria | 40.252.717,00 | 23.304.189,00 | 980 | 1084 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Τα Λεοντάρια ήταν μετόχι της μονής Ιβήρων που ανήκε στην πάλαι μονή Αββακούμ. Πρόκειται για ένα μετόχι επιφάνειας 5000 μοδίων και εκτεινόταν περίπου στη σημερινή περιοχή μεταξύ Νέων Μουδανιών και Αγίου Μάμαντα. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 29. | ||||||
| Λεύκη | Leuke | Λεύκαι, Βράτζεβα | 4.000.574,00 | 23.414.935,00 | 964 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λεύκης στην Κασσάνδρα περιλάμβανε μέρος της ακίνητης περιουσίας της μονής του Αγίου Ανδρέα στις Περιστερές. Περιήλθε στη Λαύρα το 964 όταν ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Β´ Φωκάς δώρισε τη μονή του Αγίου Ανδρέα στον άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Περιλάμβανε χωράφια, αμπέλια, κήπους και ελαιόδεντρα σε διάφορες τοποθεσίες στο δυτικό τμήμα της χερσοννήσου. Η γη αυτή αποτέλεσε τον πυρήνα του βασικού μετοχίου της Λαύρας στην περιοχή της Κασσάνδρας, το οποίο επεκτάθηκε κατά τους επόμενους αιώνες. Μαρτυρείται μέχρι και το 15ο αι. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,110. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der ¨Osterreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,218. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,393 | |||||
| Λήμνος | Limnos | Άγιος Γεώργιος του Καλλινίκου | 1294 | 1294 | Μονή Καρακάλλου | Karakallou Monastery | 40.223.906,00 | 24.309.597,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1294, ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος επικυρώνει την ιδιοκτησία κτημάτων της μονής Καρακάλλου στο μετόχι του Αγίου Γεωργίου του Καλλινίκου στη Λήμνο. | Κρ. Χρυσοχοΐδης - Π. Γουναρίδης, Ιερά Μονή Καρακάλλου - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 1. | |||||||
| Λιμένας | Limenas | Μαρμαρολιμήν | 40.778.917,00 | 24.708.036,00 | 1384 | 1930 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Παντοκράτορος στον Λιμένα της Θάσου αναφέρεται για πρώτη φορά στις πηγές το 1384 όταν ο Μέγας Πριμικύριος Ιωάννης αφιερώνει στη μονή τον ναό του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου που βρισκόταν στον Μαρμαρολιμένα, όπως ονομαζόταν, μαζί με αμπελώνες, κτήματα και μύλους. Έκτοτε αναφέρεται και σε αφιερωτήριο ελειοδένδρων το 1716, κάτι που δείχνει μια μάλλον διαρκή παρουσία της μονής στην περιοχή μέχρι τα νεότερα χρόνια. | V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991, έγγρ. 10, 11, 16, 17 Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, έγγρ. 12, 13, 19, 20, 68. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 538. | |||||
| Λιμένας | Limenas | 4.077.905,00 | 24.707.186,00 | 1671 | 1930 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Μετόχι της μονής Βατοπεδίου στη Θάσο. Η παρουσία της μονής στη Θάσο αναφέρεται για πρώτη φορά το 1671 σε οθωμανικό κατάστιχο. Ο Λιμένας ήταν ένα από τα μετόχια της μονής στο νησί που αναπτύχθηκαν εκεί κατά τον 18ο και 19ο αιώνα κυρίως. | Δ. Στρατής, Το νησί της Θάσου και το Άγιον Όρος, Καβάλα 1995, 71-77 και 255-259. Γ. Κουκλιάτης, Τά μετόχια τοῦ Ἁγίου Ὄρους στήν Καβάλα καί στή Θάσο, Θασιακά 6(1989), 102-103. | ||||||
| Λογγός | Loggos | Λοκκός | 40.020.597,00 | 23.845.708,00 | 1 | 31 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Λογγού αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο του τέλους του 15ου αιώνα, όπου και δίνονται τα σαφή όριά του μετά από ζήτημα που προέκυψε μεταξύ της μονής Παντοκράτορος και της μονής Αγίου Παντελεήμονος. Πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη περιοχή στη δυτική πλευράς της Σιθωνίας, περίπου 7 χλμ δυτικά της Συκιάς. Έγγραφο με έτος απόλυσης το 1396 το οποίο αποδίδεται στον πατριάρχη Αντώνιο Δ΄ και αναφέρεται σε κάποιο χρυσόβουλλο του Μανουήλ Β΄ για την περιοχή θεωρείται πλαστό, κατασκευασμένο στα τέλη του 15ου αιώνα. Ο Λογγός αναφέρεται ως μετόχι μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, χωρίς να γνωρίζουμε από τις μέχρι σήμερα έρευνες τις αυξομειώσεις των εδαφών του με το πέρασμα των αιώνων. | 0 | V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991. Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 538 | ||||
| Λογγός | Loggos | Τορώνη | 39.986.864,00 | 23.903.831,00 | 1527 | 1930 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χειμαδιό | Winter animal fold | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στον Λογγό μαρτυρείται για πρώτη φορά το 1527 σε απόφαση της Σύναξης του Αγίου Όρους σχετικά με διαφορά μεταξύ των μονών Εσφιγμένου και Ζωγράφου. ε βακουφναμέ του 1568-9 αναφέρεται ότι διέθετε μία οικία και δύο χειμαδιά. Το μετόχι παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα | Ζ. Μελισσάκης (εκδ.), Αρχείο της Ι.Μ. Εσφιγμένου, Αθωνικά Σύμμεικτα 11, Αθήνα 2011, έγγρ.1, 2, 7. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 654 | |||||
| Λογγός | Loggos | 40.020.597,00 | 23.845.708,00 | 1700 | 1923 | Μονή Δοχειαρίου | Docheiariou Monastery | 40.271.667,00 | 24.172.892,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η περιοχή του Λογγού ήταν ευρύτερα υπό την ιδιοκτησία διαφόρων μονών του Αγίου Όρους από τον 15ο και 16ο αιώνα. Σε αυτόν διέθετε μετόχι και η μονή Δοχειαρίου. | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 572 | ||||||
| Λογγός | Longos | 40.020.597,00 | 23.845.708,00 | 980 | 1300 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Αμπελώνας | Vineyard | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι το Λογγού περιήλθε στη μονή Ιβήρων ως κτήμα της μονής Κολοβού το 982 σε αντάλλαγμα με ένα μέρος του μετοχίου του Αγίου Νικολάου (σημ. Πυργούδια). Πρόκειται κυρίως για μετόχι με αμπελώνες, αλλά και τραχύ ανεκμετάλλευτο έδαφος. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985. | ||||||
| Λογγός | Loggos | 40.020.597,00 | 23.845.708,00 | 1455 | 1930 | Μονή Κασταμονίτου | Kastamonitou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Κασταμονίτου στον Λογγό Χαλκιδικής αναφέρεται για πρώτη φορά στις πηγές το 1455. Είναι αρκετά πιθανό, ωστόσο, το μετόχι να είναι παλαιότερο και να μη μαρτυρείται λόγω της πενίας πηγών για το μοναστήρι κατά τη βυζαντινή περίοδο. Το μετόχι αυτό διατηρήθηκε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. | N. Oikonomidès (εκδ.), Actes de Kastamonitou, [Archives de l’Athos IX], Paris 1978. σσ 1-11. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 687. | ||||||
| Λογγός | Loggos | 40.020.597,00 | 23.845.708,00 | 1516 | 1797 | Μονή Σίμωνος Πέτρας | Simonos Petra Monastery | 40.190.597,00 | 24.246.822,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η ύπαρξη μετοχίου της Σιμωνόπετρας στον Λογγό αναφέρεται σε συμφωνητικό μεταξύ της μονής και του Κουτλουμουσίου, όπου μάλιστα αναφέρεται ότι ήταν φτωχό μετόχι. | Δ. Βαμβακάς, Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985,έγγρ. 29, 34, 51 | ||||||
| Λογγός (διάφορα) | Loggos (various) | 39.966.420,00 | 23.947.551,00 | 1321 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1321 η Λαύρα κατείχε διάφορες εκτάσεις στο νότιο τμήμα της χερσονήσου της Σιθωνίας (Λογγού), συνολικής έκτασης πάνω από 220 μοδίων, καθώς κι ένα αμπέλι. Πρόκειται για γη στις τοποθεσίες Άμπελος, Μαγκανόλακκος, Πεπέριος, Κουμαρέα, Κοπή, Κανίσκα και Λουτρόν. Φαίνεται ότι τα κτήματα αυτά βρίσκονταν στην κατοχή της Λαύρας και το 15ο αι. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,89. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,394 | ||||||
| Λογγός (Διονυσίου) | Loggos (Dionysiou) | Καλαμίτσι | 39.991.533,00 | 23.990.714,00 | 1498 | 1730 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Βοσκότοπος | Grazing field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1498 μία μάνδρα νεροβούβαλων στο Λογγό αναφέρεται στην κατοχή της μονής Διονυσίου. Πρέπει να είναι η ίδια ιδιοκτησία στο χωριό Λογγός, όπου στη θέση Καλαμίτσα (Καλαμίτσι) κατέχει το 1596 βοσκοτόπι και λιβάδι. Το μετόχι στο Λογγό είναι κυρίως τόπος εκτροφής ζώων, με κυψέλες και αμπέλια, όπως μαρτυρείται σε έγγραφα του 1641 και του 1730 (άδεια να ξαναχτισθούν ερειπωμένο σπίτι για τη διαμονή φυλάκων προβάτων και σταύλος) | ||||||
| Λοζίκι | Loziki | 40.597.576,00 | 23.476.231,00 | 1289 | 1289 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1286 η μονή Ζωγράφου απέκτησε το μετόχι του Αγίου Γεωργίου στο Λοζίκι, κοντά στη Ρεντίνα, χάρη σε πρόσταγμα του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου. Η συνολική έκταση του μετοχίου ήταν 400 μόδιοι. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,39, 40, 44, 59, 60, 175-179, 183, 185, 189, 206-208, 259-262, 277, 280, 289, 291, 296-303, 529, 534-538, 542 | ||||||
| Λοζίκιον | Lozikion | Άγιος Δημήτριος | 40.596.939,00 | 23.477.042,00 | 1265 | 1299 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Λοζικίου αφιερώθηκε στη μονή Χιλανδαρίου τον Σεπτέμβριο 1265 από τον Πανσέβαστο Σεβαστό Δημήτριο Σπαρτηνό ο οποίος έγινε μοναχός με το όνομα Δαυίδ, όπως αναφέρεται στο αφιερωτήριο έγγραφο των τριών υιών του Ιάννου, Κωνσταντίνου και Μιχαήλ. Το μετόχι αποτελείτο από γη, ένα οίκημα και έναν πάροικο. Φαίνεται ότι στη συνέχεια το μετόχι αναπτύχθηκε γύρω από τον ναό του αγίου Δημητρίου που υπήρχε εκεί, όπως φαίνεται από την ονομασία του σε χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου τον Ιανουάριο 1299. | 0 | M. Zivojinović – C. Giros – V. Kravari (εκδ.), Actes de Chilandar I – Des origines à 1319, [Archives de l’Athos XX], Paris 1995, σ.36. | ||||
| Λωρωτόν | Loroton | Λωρωτός, Λωροτόμου | 40.399.570,00 | 22.955.979,00 | 1118 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Λωρωτόν, στο κατεπανίκιο Καλαμαρίας, περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας επί της βασιλείας του Αλέξιου Α´ Κομνηνού (1081-1118). Κατά την παλαιολόγεια περίοδο η έκτασή του ήταν περίπου 4500 μόδιοι. Περιλάμβανε διάφορα χωράφια στο Λωρωτόν και στην Ενοράχη, καθώς και αμπέλια. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982, 93-94, 105-106, 125-129, 150-158, 161-165. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,396. J. Lefort, Villages de Macédoine. 1. La Chalcidique occidentale. Παρίσι 1982 ,93-96 | |||||
| Μαρίσκιν | Mariskin | Νέα Φώκαια, Κασσάνδρα | 4.013.278,00 | 23.398.773,00 | 1408 | 0 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Διονυσίου απέκτησε το χωρίο Μαρίσκιν μαζί με καλλιεργήσιμη γη στην Κασσάνδρα το 1408 με δωρεά του Ιωάννη Ζ´ Παλαιολόγου. Η μονή οργάνωσε τις κτήσεις της στην περιοχή σε μετόχι, χάρη και στην υποστήριξη του δεσπότη Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Το 1420 το μετόχι περιλάμβανε πάνω από 10 ζευγάρια γης, τα οποία καλλιεργούσαν πάροικοι, ενώ η μονή Διονυσίου ανήγειρε και πύργο στην περιοχή με τη συνδρομή του δεσπότη Ανδρόνικου. Το μετόχι διατηρήθηκε στην κατοχή της μονής και μετά την οθωμανική κατάκτηση, μέχρι και τον 20ό αι. Σήμερα η μονή κατέχει ναό αφιερωμένο στον Πρόδρομο στην περιοχή της Νέας Φώκαιας. | N. Oikonomidès, Actes de Dionysiou, Paris 1968 , 14-16, 81-84, 89-91, 101-109, 114-121, 167-170. J. Lefort, Villages de Macedoine. 1. La Chalcidique Occidentale, Paris 1982 ,194. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinischen Gesellschaft 16 (1967) ,215 | |||||
| Μαρμάριον | Marmarion | 4.081.921,00 | 23.834.949,00 | 1325 | 1400 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου απέκτησε το μετόχι Μαρμάριον στην περιοχή του Στρυμόνα το 1344 χάρη σε δωρεά του βούλγαρου αξιωματούχου Στρατζιμηρού. Το μετόχι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομία της περιοχής κατά το 14ο αι., λόγω της θέσης του, καθώς βρισκόταν σε πέρασμα ανάμεσα στις δύο όχθες του Στρυμόνα, ενώ διέθετε και νερόμυλο. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,44, 46, 48, 60, 87, 292, 293, 301, 303, 322, 338, 339, 357-364, 392-394, 397- 401, 411, 413, 416, 534, 538, 542, 548, 551, 578 | ||||||
| Μαρμάριον | Marmarion | 40.829.164,00 | 23.823.172,00 | 1393 | 1394 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40,00 | 24,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για αγροτικό μετόχι που ανήκε στη μονή Παντοκράτορος. Απαντά το 1393 και 1394 σε χρυσόβουλλο του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου. Η ακριβής του τοποθεσία δεν είναι σαφής, ωστόσο, νεότερες έρευνες το τοποθετούν στην αριστερή όχθη του Στρυμόνα, ΒΔ της Αμφίπολης. | V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991, έγγρ. 16, 17, σ.33-34. Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, εγγρ. 19, 20, 27 | ||||||
| Μαροβίτσα | Marovica | Πύργος Μαροβίτσας, Πύργος, Μαροβίντζι, Μαραβίντζι, Μαραβιντζόλακκος, Mravice | 40.894.619,00 | 23.751.071,00 | 1466 | 1922 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χωράφι Χειμαδιό Αμπελώνας | Crop field Winter animal fold Vineyard | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Μαροβίτσας στην περιοχή των Σερρών αφιερώθηκε στη μονή Αγίου Παύλου το 1466 από τη Μάρα Μπράνκοβιτς, χήρα του σουλτάνου Μουράτ Β´ και κόρη του σέρβου δεσπότη Γεωργίου Μπράνκοβιτς. Σύμφωνα με το σερβικό αφιερωτήριο έγγραφο, η Μάρα παραχωρούσε στη μονή και στη μονή Χιλανδαρίου τα χωριά Έζοβα και Μαροβίτσα, μαζί με τους φόρους, τα αμπέλια, τους μύλους και την καλλιεργήσιμη γη. Χάρη σε οθωμανικά έγγραφα είναι γνωστό ότι το συγκρότημα του μετοχίου περιλάμβανε ναό του αγίου Γεωργίου, πύργο, καθώς και μαντρί για νεροβούβαλους. Η συνολική έκταση του μετοχίου ήταν περίπου 18.000 στρέμματα. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,130-140 | |||||
| Μεγαρίσιον | Megarision | 40.616.448,00 | 26.517.092,00 | 1400 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λαύρας στο Μεγαρίσιον (στην ανατολική Θράκη) μνημονεύεται μόνο μία φορά, σε ένα πρόσταγμα των τελών του 14ου αι. Είχε την έδρα του σε αταύτιστο μονύδριο. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,122-123 | ||||||
| Μελένικο | Meleniko | Μάτζιστα, Άγιος Δημήτριος Πτερωτός | 41.524.578,00 | 23.391.525,00 | 1318 | 1319 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40,00 | 24,00 | Βοσκότοπος | Grazing field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Με χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου του 1319 δωρίζονται στη μονή δύο βοσκότοποι στην περιοχή του Μελενίκου, το ένα ονόματι Μάτζιστα και το άλλο Άγιος Δημήτριος Πτερωτός. | M. Zivojinovic, V. Kravari, Ch Giros, Actes de Chilandar. I: Des Origines a 1319 [Archives de l'Athos XX] Paris 1998, σ. 49-50, 69, εγγρ. 42. | |||||
| Μελιτζιανή | Melitziani | Ίβηρα | 40.893.453,00 | 23.696.592,00 | 1047 | 1930 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Μελιτζιανής ανήκε πριν το 980 στη μονή Κολοβού και αποκτήθηκε από τη μονή Ιβήρων μαζί με την υπόλοιπη ιδιοκτησία της μονής. Από μελέτες των σχετικών αρχειακών τεκμηρίων φαίνεται ότι το μετόχι βρισκόταν στην περιοχή με τη σημερινή ονομασία Ίβηρα, κάτι που προφανώς καταδεικνύει τη σχέση της περιοχής με τη μονή. Σύμφωνα με προφορικές πηγές, το μετόχι βρισκόταν εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το σχολείο του χωριού. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 29, p.87, 88 | |||||
| Μεσόλιμνα | Mesolimna | Αρχοντοχώριον | 40,00 | 23,00 | 1047 | 1100 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Μεσόλιμνας αποκτήθηκε από τη μονή Ιβήρων μαζί με την υπόλοιπη ιδιοκτησία της μονής Αββακούμ. Γνωρίζουμε ότι εκεί απέκτησε και ένα λιβάδι ο Γεώργιος Αγιορείτης ως ηγούμενος της μονής, αλλά δεν διαθέτουμε άλλες πληροφορίες. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 29 P. Lemerle – A. Guillou – N. Svoronos (εκδ.), Actes de Lavra I. Des origines à 1204, [Archives de l’Athos V], Paris 1970, έγγρ. 45, 49 | |||||
| Μεσονησιώτισσα | Mesonesiotissa | 40.823.017,00 | 21.932.015,00 | 1385 | 1450 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή της Θεοτόκου Μεσονησσιώτισσας κοντά στην Έδεσσα περιήλθε στην κατοχή της μονής Αγίου Παύλου το 1385, χάρη σε δωρεά του τοπικού ηγεμόνα Νικόλαου Βαλδουΐνου Παγάση, αδελφού του ανακαινιστή της αγιορειτικής μονής, Αντώνιου Παγάση. Το μετόχι περιλάμβανε ακίνητη περιουσία σε διάφορα χωριά της ευρύτερης περιοχής της Έδεσσας. Η μονή παρέμεινε αγιορείτικο μετόχι ακόμα και κατά τη διάρκεια της πρώιμης οθωμανικής περιόδου, αλλά φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε γύρω στα μέσα του 15ου αι. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,152-155. Κ. Χρυσοχοΐδης, Ιερά Μονή Αγίου Παύλου. Κατάλογος του Αρχείου, Σύμμεικτα 4 (1981) ,279. G. Subotić, Manastir Bogorodiće Mesonisiotisse, Zbornik Radova Vizantološkog Instituta 26 (1987) ,125-168 | ||||||
| Μεταγκίτσι | Metagitsi | 40.311.982,00 | 23.633.305,00 | 1566 | 1723 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Χωράφι Λιβάδι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Διονυσίου αγόρασε το 1566 ένα τσιφλίκι, με πύργο, αποθήκη, δύο σπίτια, εργαλεία, νερόμυλο με δύο μυλόπετρες κλπ., λιβάδι και 10 αγρούς στο Μεταγκίτσι. Το 1627 οι κάτοικοι του χωριού, προκειμένου να καλύψουν φορολογικές υποχρεώσεις πούλησαν στη μονή ένα ορμάνι για 1500 άσπρα. Οι μαρτυρίες για το μετόχι είναι συνεχείς ως το 1723, όταν η μονή αγόρασε αλευρόμυλο. | Ε. Καμπούρη, Ὑδροκίνητες ἐγκαταστάσεις στή Χαλκιδική, Το Νερό πηγή Ζωής, Κίνησης, Καθαρμού, Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης, Ἀθήνα 1999 ,149-154. J. Lefort, Villages de Macedoine. 1. La Chalcidique Occidentale, Paris 1982 ,191-193 | ||||||
| Μετανκίτζ | Metankitz | 40.324.974,00 | 23.653.026,00 | 1429 | 1930 | Μονή Γρηγορίου | Gregoriou Monastery | 40.179.773,00 | 24.256.897,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Μετανκίτζ στη Χαλκιδική ήταν ένα από τα μεγαλύτερα μετόχια της μονής Γρηγορίου κατά την οθωμανική περίοδο μέχρι το 1821, όταν κατασχέθηκε από τους Οθωμανούς. | Β. Αγγελάκος, Η εν Αγίω Όρει Άθω Ιερά Μονή του Αγίου Γρηγορίου, Θεσσαλονίκη 1921 ,139-140 | ||||||
| Μόσχα | Moscow | 55.751.262,00 | 37.626.741,00 | 1654 | 1917 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Ο ναός του Αγίου Νικολάου κοντά στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας στην οδό Nikolskaya και αφιερώθηκε στη μονή Ιβήρων το 1654 από τον τσάρο Αλέξιο. Παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι την επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917. Σήμερα ο μετοχιακός ναός έχει γκρεμισθεί. | Ό. Αλεξανδροπούλου, «Ή ελληνική μονή Αγίου Νικολάου στή Μόσχα. Στοιχεία άπο τήν ιστορία των έλληνορωσικών σχέσεων στο δεύτερο μισό τού17ου αιώνα», Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά 6 (2000) 111-154 | ||||||
| Μουνζιάνης | Mounzianis | 40.873.528,00 | 23.802.867,00 | 1089 | 1094 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Μουνζιάνη αφιερώνεται στη μονή Εσφιγμένου το 1089, ωστόσο το 1094 φαίνεται να ανταλάσσεται με το μετόχι της Μώρουσας, όπως μαθαίνουμε από έγγραφο περιορισμού του έτους αυτού. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | ||||||
| Μπουρού | Bourou | Πουρού, Άγιος Νικόλαος, Πόρτο Λάγος | 41.007.597,00 | 25.144.353,00 | 1371 | 2015 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Βιβάριο | Bibarium | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής στην Μπουρού παραχωρήθηκε στη μονή Βατοπεδίου το 1371 από τον δεσπότη των Σερρών Ιωάννη Ούγγλεση. Το μετόχι βασιζόταν κυρίως στην αλιεία στη λίμνη σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Παρέμεινε δε στην ιδιοκτησία της μονής σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 85-86. | |||||
| Μώρουσα | Morousa | 40.874.431,00 | 23.802.875,00 | 1094 | 1094 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Σύμφωνα με έγγραφο περιορισμού του απογράφου Ξηρού το 1094, το μετόχι της Μώρουσας δίδεται στη μονή Εσφιγμένου σε ανταλλαγή με το μετόχι της Μουνζιάνης. Άλλη αναφορά στο μετόχι αυτό δεν έχουμε. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | ||||||
| Νάουσα | Naousa | 40.630.257,00 | 22.068.583,00 | 1748 | 1900 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Στη Νάουσα η μονή Βατοπεδίου απέκτησε μετόχι - κονάκι το 1748. Στη συνέχεια αποκτήθηκαν ένα αμπέλι, αποθήκες, κήπος και ένα κιόσκι, ενώ το 1755 αγοράσθηκε βοσκότοπος βουβαλιών. Σε όλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα η περιουσία του μετοχίου αυξανόταν σταδιακά. | Αρχείο Ι.Μ. Βατοπεδίου, ανέκδοτα έγγραφα | ||||||
| Νέμονας | Nemonas | Αίμονας, Εμμονή | 42.713.758,00 | 27.884.519,00 | 1761 | 1800 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μονύδριο του Αγίου Νικολάου στον Νέμονα αφιερώνεται στη μονή βατοπεδίου το 1761 από τον μητροπολίτη Μεσημβρίας Άνθιμο και επικυρώθηκε με σιγιλλιώδες γράμμα του Οικουμενικού πατριάρχη Ιωαννίκιου Γ΄. Η μονή αυτή πρόκειται πιθανώς για τη βυζαντινή ομώνυμη μονή στο ακρωτήριο Αίμονας που κτίσθηκε τον 13ο αιώνα από τη Σεβίνα, σύζυγο του Βούλγαρου ηγεμόνα Ιωάννη Ασέν. Δεν είναι γνωστό μέχρι πότε παρέμεινε μετόχι της μονής. Κατά τον 19ο αιώνα δεν αναφέρεται στις πηγές ως τέτοιο. | Γ. Χαριζάνης, Ο μοναχισμός στη Θράκη κατά τους βυζαντινούς χρόνους, Θεσσαλονίκη 2003, 184-185 Αρχείο Μονής Βατοπεδίου Τετρ. Ε΄ αρ. 23 | |||||
| Νιζβάς | Nizvas | 40.856.608,00 | 23.654.017,00 | 1800 | 1930 | Μονή Κασταμονίτου | Kastamonitou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Μύλοι | Mills | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι τη ςμονής Κασταμονίτου στον Νιζβά αναφέρεται κατά τη νεότερη περίοδο. Κύριο χαρακτηριστικό του ήταν οι τέσσερις μύλοι που διέθετε. | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 687 | ||||||
| Νικήτη | Nikiti | 40.219.833,00 | 23.668.883,00 | 1491 | 1499 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40,00 | 24,00 | Χειμαδιό | Winter animal fold | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Νικήτης αναφέρεται δύο φορές σε οθωμανικά έγγραφα το 1491 και 1499 ως χειμαδιό που ανήκε στο μετόχι του Λογγού. Κανένα βυζαντινό έγγραφο δεν κάνει μνεία της ύπαρξής του. | V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991, σ.36 Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, έγγρ. 33 και υποσ. 2. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 538 | 0 | 40 | 23 | |||
| Ξυλορήγιον | Xyloregion | 40.507.723,00 | 23.157.443,00 | 1326 | 1346 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Ξυλορήγιον στη δυτική Χαλκιδική μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1326. Περιλάμβανε γη 50 μοδίων, καθώς και ένα αμπέλι πέντε μοδίων και έναν κήπο 10 μοδίων. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283 | ||||||
| Οζόλιμνος | Ozolimnos | 40.380.015,00 | 23.868.361,00 | 1200 | 1400 | Μονή Ξηροποτάμου | Xeropotamou Monastery | 40.228.532,00 | 24.221.448,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ξηροποτάμου απέκτησε το μετόχι Οζόλιμνος το έτος 956, όταν αγόρασε γη έκτασης 950 μοδίων στην περιοχή της Ιερισσού. Κατά τις επόμενες δεκαετίες το μετόχι επεκτάθηκε, χάρη σε δωρεές. | J. Bompaire, Actes de Xéropotamou, Paris 1964 ,6-10, 25-26, 37-40, 67-71, 88-93 | ||||||
| Οικονομία Κοκαλά | Oikonomia of Kokalas | 40.658.357,00 | 23.646.936,00 | 1351 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η οικονομία του Κοκαλά περιλάμβανε γη που παραχωρήθηκε στη Λαύρα από το σέρβο κράλη Δουσάν το 1351 στην περιοχή του κατεπανικίου Ρεντίνας. Επιπλέον, περιλάμβανε κτήματα στην περιοχή του Λαγκαδά, καθώς και γη στον Άγιο Μάμαντα Χαλκιδικής, η οποία παλαιότερα ανήκε στη μονή του Υπομιμνήσκοντος. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,118-119 | ||||||
| Ορμύλια | Ormylia | Ερμήλεια | 40.239.702,00 | 23.551.891,00 | 1311 | 1930 | Μονή Δοχειαρίου | Docheiariou Monastery | 40.271.667,00 | 24.172.892,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1311 η μονή Δοχειαρίου αποκτά στην Ερμήλεια μισό μύλο μετά από δωρεά παροίκων. Δύο χρόνια αργότερα, ένας προνοιάριος παραχωρεί στην ίδια περιοχή κάποια εγκαταλελειμένα κτήματα. Το 1341 ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Παλαιολόγος εξαιρεί το μετόχι της Ορμύλιας από την πληρωμή "επιτελείων" και επιβεβαιώνει την ιδιοκτησία της μονής στο μετόχι. Το 1370 οι Δοχειαρίτες ζητούν παρέμβαση του Πατριάρχη Φιλοθέου για συνοριακή διαφορά που έχουν με το μετόχι της Ξηροποτάμου στην περιοχή. Το 1374 κατάσχονται τα κτήματα του μετοχίου, ωστόσο επιστρέφονται δύο χρόνια αργότερα. Μέχρι το 1416, το μετόχι περνά πότε στα χέρια των Τούρκων και πότε των Βυζαντινών. Έκτοτε η μονή Δοχειαρίου διατήρησε την παρουσία της στην περιοχή μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. | N. Oikonomides, Actes de Docheiariou, Archives de l'Athos XIII, Paris, 1984, έγγρ. 11, 15, 20, 22, 31, 32, 39, 40, 45, 48, 49, 52, 54, 55. | |||||
| Ορμύλια | Ormylia | Ερμύλια, Ερμύλεια, Άγιος Δημήτριος | 40.239.702,00 | 23.551.891,00 | 1330 | 1974 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Δεν γνωρίζουμε από πότε ακριβώς το μετόχι της Ορμύλιας ανήκε στη μονή Βατοπεδίου. Αν και προϋπήρχε στον χώρο εγκατάσταση χειμαδιού για πρόβατα της μονής, εντούτοις μπορούμε να θεωρήσουμε ως αρχή το 1330 όταν κατασκευάζεται ο πύργος του μετοχίου και αφιερώνεται στον Άγιο Δημήτριο. Στα τέλη του 14ου αιώνα το μετόχι αυξάνει πολύ την περιουσία του. Το 1930 τα περισσότερα κτήματα του μετοχίου απαλλοτριώθηκαν, ωστόσο τα κτίσματά του παρέμειναν στην ιδιοκτησία της μονής και παραχωρήθηκαν στη μονή Σίμωνος Πέτρας το 1974, όπου και ιδρύθηκε η υπάρχουσα σήμερα μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 85. | |||||
| Ορμύλια | Ormylia | 40.295.708,00 | 23.543.587,00 | 1746 | 1920 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η παρουσία της μονής Παντοκράτορος στην περιοχή της Ορμύλιας καταγράφεται ότι προϋπήρχε του 1747, άγνωστο όμως από πότε. Το 1776, τα παιδιά κάποιων χωρικών που είχαν, υποτίθεται, αγοράσει το μετόχι το 1747 το αφιερώνουν και πάλι στη μονή. Σύμφωνα, όμως, με οθωμανικά έγγραφα της μονής,το μετόχι ουδέποτε πωλήθηκε, αλλά τα κτήματα έγιναν προϊόν σφετερισμού από τους αναφερόμενους χωρικούς, και φαίνεται ότι η υπόθεση λήγει 30 χρόνια αργότερα. Έκτοτε το μετόχι έμεινε στην κατοχή της μονής μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 538 Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, έγγρ. 90, 114. | ||||||
| Ορφανού | Orphanou | 40.775.314,00 | 23.950.414,00 | 1500 | 1821 | Μονή Γρηγορίου | Gregoriou Monastery | 40.179.773,00 | 24.256.897,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Ορφανού στην ανατολική Μακεδονία ήταν ένα από τα μεγαλύτερα μετόχια της μονής Γρηγορίου κατά την οθωμανική περίοδο μέχρι το 1821, όταν κατασχέθηκε από τους Οθωμανούς. | Β. Αγγελάκος, Η εν Αγίω Όρει Άθω Ιερά Μονή του Αγίου Γρηγορίου, Θεσσαλονίκη 1921 ,139-140 | ||||||
| Παλαιόκαστρον | Palaiokastron | 39.873.656,00 | 25.062.914,00 | 1354 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Ναός Οικία-Κατάστημα | Church House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε μετόχι στο Παλαιόκαστρον, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Λήμνου, γύρω στα μέσα του 14ου αι. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | ||||||
| Παλαιόν Πηγάδιον | Palaion Pegadion | Αρχάγγελος | 40.823.686,00 | 23.922.557,00 | 1320 | 1400 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου απέκτησε κτηματική περιουσία στο Παλαιόν Πηγάδιον, στην περιοχή του Στρυμόνα, γύρω στο 1320, όταν κάτοικοι του ομώνυμου χωριού δώρισαν στη μονή διάφορα κτήματα. Κατά τα επόμενα χρόνια η περιουσία αυτή οργανώθηκε σε μετόχι με την επωνυμία Αρχάγγελος. Η κατοχή του μετοχίου επικυρώθηκε με χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου το 1325. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,44, 48, 60, 87, 271, 272, 277, 280, 289-292, 298, 300-303, 362-364, 533, 538, 542 | |||||
| Παληούριον | Paliourion | Γρηγοριάτικον | 39.941.886,00 | 23.663.453,00 | 1429 | 1930 | Μονή Γρηγορίου | Gregoriou Monastery | 40.179.773,00 | 24.256.897,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Παληούριον στην Κασσάνδρα μαρτυρείται στην κατοχή της μονής Γρηγορίου για πρώτη φορά το 1429 σε τουρκικό έγγραφο. Το μετόχι αποτελούνταν κυρίως από μικρά χωράφια σε διάφορα χωριά της περιοχής. | Β. Αγγελάκος, Η εν Αγίω Όρει Άθω Ιερά Μονή του Αγίου Γρηγορίου, Θεσσαλονίκη 1921 ,137-138 | |||||
| Παναγία | Panagia | 40.731.133,00 | 24.728.417,00 | 1671 | 1930 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ελαιώνας | Olive grove | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η παρουσία της μονής στη Θάσο αναφέρεται για πρώτη φορά το 1671 σε οθωμανικό κατάστιχο. Η Παναγιά ήταν ένα από τα μετόχια της μονής στο νησί που αναπτύχθηκαν εκεί κατά τον 18ο και 19ο αιώνα κυρίως και βασίσθηκε στην ελαιοπαραγωγή. | Δ. Στρατής, Το νησί της Θάσου και το Άγιον Όρος, Καβάλα 1995, 71-77 και 255-259. Γ. Κουκλιάτης, Τά μετόχια τοῦ Ἁγίου Ὄρους στήν Καβάλα καί στή Θάσο, Θασιακά 6(1989), 102-103. | ||||||
| Παναγία (Θάσος) | Panagia (Thasos) | 40.716.121,00 | 24.728.479,00 | 1357 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Παναγίας στην Ποταμιά Θάσου περιήλθε στην κατοχή της Λαύρας μεταξύ των ετών 1329 και 1357. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,149 | ||||||
| Πάνορμος | Panormos | Bandirma | 40.359.456,00 | 27.979.217,00 | 1809 | 1818 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Αγίου Παύλου αγόρασε ένα κατάλυμα στην Πάνορμο της Βιθυνίας (σημ. Bandirma) το 1809. Το ακίνητο μαρτυρείται για τελευταία φορά το 1818, όταν η μονή σχεδίαζε να το πουλήσει. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,161-162 | |||||
| Παντάνασσα | Pantanassa | 41.524.611,00 | 23.391.514,00 | 1393 | 1912 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το μονύδριο της Παντάνασσας στο Μελένικο αφιερώνεται στη μονή Βατοπεδίου το 1393 από τον Σέρβο ηγεμόνα Μελενίκου Κωνσταντίνο Δραγάς μαζί με την περιουσία του. Θα έχει παράλληλο βίο με τη Σπηλαιώτισσα, αν και ποτέ δεν φαίνεται να φτάνει το μέγεθός της σε κτήματα και εισόδημα. Το μετόχι αυτό χάθηκε, μαζί με τη Σπηλαιώτισσα, κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. | V. Laurent, Un acte grec inédit du despote serbe Constantin Dragas, Revue des Etudes Byzantines 5(1947), 171-184 Mirjana Zivojinovic’, Dragasi i Sveta Gora, Zbornik Radova Vizantoloskog Instituta 43(2006), 41-54 | ||||||
| Παρανησία | Paranesia | Λήμνος | 39.882.292,00 | 25.207.878,00 | 1394 | 1464 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Στην Παρανησία της Λήμνου, η μονή Παντοκράτορος διέθετε δύο κύρια κτήματα, στην περιοχή Ακτή και στην επριοχή του Ακρωτηρίου. Συνολικά το μετόχι αποτελείτο από 300 μοδίους γης. Αναφέρεται σε έγγραφο περιορισμού του 1394 και έκτοτε μόνο σε απογραφή κτημάτων του 1464. | V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991, έγγρ. 20 και σ. 41. | |||||
| Παρθενών | Parthenon | Γρηγοριάτικον | 40.120.666,00 | 23.812.487,00 | 1429 | 1914 | Μονή Γρηγορίου | Gregoriou monastery | 40.179.773,00 | 24.256.897,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Παρθενών της μονής Γρηγορίου μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής το 1429 σε τουρκικό έγγραφο. Κατά τους επόμενους αιώνες υπήρξε το σημαντικότερο και πιο προσοδοφόρο μετόχι της μονής. Περιλάμβανε καλλιεργήσιμες γαίες, αμπέλια, κήπους, σπίτια και μύλους, καθώς και δασική έκταση, λιβάδι και λιμάνι. | Β. Αγγελάκος, Η εν Αγίω Όρει Άθω Ιερά Μονή του Αγίου Γρηγορίου, Θεσσαλονίκη 1921 ,129-131 | |||||
| Πατρίκι | Patriki | 40.900.136,00 | 23.610.281,00 | 1258 | 1258 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στο Πατρίκι μαρτυρείται σε βακουφναμέ του 1568-9 ως ένα κτήμα τριών στρεμμάτων με αμπέλια και μια οικία. Αναφέρεται πάλι σε κατάστιχο ληψοδοσίας του 1785, όπου μαθαίνουμε ότι το μετόχι εποπτευόταν από τον οικονόμο του μετοχίου Αχινού και προφανώς ανήκε έμμεσα σε αυτό. Μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα το μετόχι είχε αποκτήσει 26 σπίτια δουλοπαροίκων, μία κατοικία αγά, και διάφορα άλλα κτίσματα. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. Ζ. Μελισσάκης (εκδ.), Αρχείο της Ι.Μ. Εσφιγμένου, Αθωνικά Σύμμεικτα 11, Αθήνα 2011, έγγρ.40, 41, 43, 48, 50, 51, 53, 56, 57, 105. | 0 | 40 | 23 | |||
| Περιθεώριον | Peritheorion | 41.102.231,00 | 25.091.631,00 | 1305 | 1356 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το 1305 η Θεοδώρα Κομνηνή Σεναχερίνα δωρίζει στη μονή Βατοπεδίου τη μονή του Αγίου Γεωργίου στο Καλαμίτζι κοντά στο Περιθεώριον με γη που ανέρχεται σε 1500 μοδίους και 4 μύλους. Το μετόχι αναφέρεται ξανά το 1356 σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001, έγγρ. 38, 108 | ||||||
| Περιστεραί | Peristerai | Άγιος Ανδρέας | 40.549.516,00 | 23.165.776,00 | 964 | 1104 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή του αγίου Ανδρέα στις Περιστερές υπήρξε ένα από τα ισχυρότερα μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής πριν από την ίδρυση της Λαύρας στο Άγιον Όρος. Κατείχε μεγάλη κτηματική περιουσία στη γύρω περιοχή (στην τοποθεσία Τζεχλιανή, με 100 παροίκους), στη Χαλκιδική και αλλού. Το 964 περιήλθε, μαζί με την ακίνητη περιουσία της, στην κατοχή της Λαύρας με δωρεά του αυτοκράτορα Νικηφόρου Β´ Φωκά προς τον άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Η Λαύρα διατήρησε το μετόχι μέχρι λίγο μετά το 1104, οπότε οι Περιστεραί περιήλθαν στην κατοχή του δημοσίου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970, 58-59. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,409. J. Lefort, Villages de Macédoine. 1. La Chalcidique occidentale. Paris 1982 ,118-120, 179-180 | |||||
| Περσούρου | Persourou | Περσούρων | 40.640.063,00 | 22.944.419,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Περσούρου μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1298. Περιλάμβανε γη έκτασης περίπου 500 μοδίων στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. | Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,409. J. Lefort, Villages de Macédoine. 1. La Chalcidique occidentale. Paris 1982 ,120-121 | |||||
| Πηλορύγιον | Pelorygion | 40.915.878,00 | 23.789.588,00 | 1289 | 1400 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Αγίου Θεοδώρου στο Πηλορύγιον βρισκόταν στην περιοχή του Στρυμόνα. Το μετόχι της μονής Ζωγράφου δημιουργήθηκε το 1289, όταν η μονή απέκτησε τα πρώτα κτήματα στην περιοχή με χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου. Το 1330 η μονή Ζωράφου αγόρασε μεγάλο αριθμό κτημάτων στην περιοχή, με αποτέλεσμα να επεκταθεί σημαντικά το μετόχι. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,59, 60, 182, 183, 185, 188, 277, 280, 289, 302, 310-313, 533-538, 542 | ||||||
| Πινσών και Δραγοβούντων | Pinson and Dragobounton | Πισσών | 40.478.347,00 | 23.155.881,00 | 964 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μικτό | Mixed | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Τα κτήματα στους οικισμούς Πινσών και Δραγοβούντων κοντά στις Περιστερές ανήκαν αρχικά στη μονή του Αγίου Ανδρέα στις Περιστερές. Το 964, όταν η μονή του Αγίου Ανδρέα περιήλθε στην κυριαρχία της Λαύρας ως δωρεά από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Β´ Φωκά, τα κτήματα αυτά ενσωματώθηκαν στην ακίνητη περιουσία της αγιορειτικής μονής. Τα κτήματα περιλάμβαναν γη διαφόρων χρήσεων: χωράφια, αμπέλια, λιβάδια. Κατά την παλαιολόγεια περίοδο το μετόχι ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Κωνσταντίνο και περιλάμβανε και το κτήμα Αγία Ευφημία. Το μετόχι αποτέλεσε σημαντικό τμήμα της περιουσίας της Λαύρας στο κατεπανίκιο Καλαμαρίας μέχρι και το τέλος της παλαιολόγειας περιόδου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,94-95, 107-108, 128-129, 150-158, 170. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,411. J. Lefort, Villages de Macédoine. 1. La Chalcidique occidentale. Paris 1982 ,58-59, 123-125 | 0 | ||||
| Πλάτανος | Platanos | 4.038.017,00 | 23.992.776,00 | 1331 | 1348 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Βιβάριο | Bibarium | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου απέκτησε αλιευτικό στασίδιο στην τοποθεσία Πλάτανος, νότια της Ιερισσού, κοντά στην Κομίτισσα. Κατά το πρώτο μισό του 14ου αι. βρισκόταν σε διένεξη με τη μονή Ξηροποτάμου σχετικά με την κατοχή του μετοχίου, αλλά το 1348 η υπόθεση επιλύθηκε οριστικά υπέρ της μονής Ζωγράφου. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,46-47, 60, 341-343 | ||||||
| Πορταρία | Portarιa | Πορταρέα | 402.833,00 | 23.294.858,00 | 1060 | 1930 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Πορταρίας είναι πιθανότατα το παλαιότερο μετόχι της μονής Εσφιγμένου. Το 1060 με χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα (χαμένο σήμερα) επικυρώνεται η ιδιοκτησία γης 412,5 μοδίων. Τα κτήματα του μετοχίου στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται κυρίως με δωρεές του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού. Το 1341 το μισό μετόχι κατάσχεται υπέρ του κράτους, αλλά επιστρέφεται στη μονή το 1346 από τον Σέρβο βασιλιά Στέφανο Δουσάν. Το 1388, υπό οθωμανική κατοχή πλέον, το μετόχι μεγαλώνει αρκετά ακόμα την περιουσία του. Σε βακουφναμέ του 1568-9 το μετόχι διαθέτει από κτίσματα κυρίως μία οικία, μια αποθήκη και μια σιταποθήκη, ενδεικτικά της αγροτικής του δραστηριότητας. Αναφέρεται επίσης σε έγγραφο του 1799, και συνεχίαει τον βίο του μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. Ζ. Μελισσάκης (εκδ.), Αρχείο της Ι.Μ. Εσφιγμένου, Αθωνικά Σύμμεικτα 11, Αθήνα 2011, έγγρ. 84 Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988),654. | |||||
| Πρόβλακας | Provlakas | Προαύλαξ | 40.368.394,00 | 23.917.928,00 | 1199 | 1933 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40,00 | 24,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα μετόχια της μονής. Το 1199 η μονή Χιλανδαρίου απέκτησε την πρώην μονή του Ζυγού μαζί με τα κτήματά της. Στην περιοχή νότια της Ιερισσού έχουν καταγραφεί από διάφορα έγγραφα κτήματα που κατά καιρούς ανήκαν στο μοναστήρι. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι αν και η παρουσία της μονής στην περιοχή του Πρόβλακα παρέμεινε διαρκής επί 700 χρόνια, πολλά κτήματα αποκτήθηκαν στην πορεία και άλλα πωλήθηκαν. | M. Zivojinovic, V. Kravari, Ch Giros, Actes de Chilandar. I: Des Origines a 1319 [Archives de l'Athos XX] Paris 1998, σ,56-59 Β. Αναστασιάδης, Αρχείο της Ι.Μ. Χιλανδαρίου, Αθωνικά Σύμμεικτα 9, Αθήνα 2002, έγγρ. 14, 66, 77, 88, 244 και 288. Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 502. | |||||
| Πρόβλακας | Provlakas | Προαύλαξ, Ελαδιάβα, Αλαδιάβα | 40.381.147,00 | 23.923.553,00 | 1320 | 1930 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Βατοπεδίου στον Πρόβλακα πιθανότατα ιδρύθηκε κατά τον 12ο αιώνα στην τοποθεσία όπου σήμερα βρίσκεται ο οικισμός Νέα Ρόδα, αν κρίνουμε από την ύπαρξη πύργου που χρονολογείται στην εποχή αυτή. Γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση κατά τον 14ο αιώνα, ιδίως στις αρχές του αιώνα, όταν και αύξησε σημαντικά την περιουσία του. Παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 84. | |||||
| Πρόβλακας | Provlakas | Προαύλαξ, Ελαδιάβα, Αλαδιάβα | 40.381.147,00 | 23.923.553,00 | 1258 | 1568 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στον Πρόβλακα μαρτυρείται σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ το 1258. Έκτοτε αναφέρεται σε βακουφναμέ του 1568 όπου καταγράφεται ότι τα κτίσματα του μετοχίου ήταν μία οικία. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | |||||
| Πρόβλακας | Provlakas | Προαύλαξ, Ελαδιάβα, Αλαδιάβα | 40.381.147,00 | 23.923.553,00 | 980 | 1000 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Αμπελώνας | Vineyard | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για αμπελώνα που αναφέρεται σε βυζαντινό έγγραφο. Είχε αποκτηθεί ως μέρος μετοχίου της μονής Σπηλαιώτου. Η τύχη του μετοχίου στη συνέχεια είναι άγνωστη. Πιθανώς συγχωνεύθηκε με το μετόχι των Πυργουδίων (Άγιος Νικόλαος) λόγω της εγγύτητας της θέσης του. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 29 | |||||
| Πρόβλακας | Provlakas | 40.373.061,00 | 23.922.512,00 | 1469 | 0 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χωράφι Αμπελώνας | Crop field Vineyard | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Αγίου Παύλου στον Πρόβλακα περιήλθε στην κατοχή της μονής το 1469 χάρη σε δωρεά της Μάρας Μπράνκοβιτς. Πρόκειται για έκταση που παλαιότερα αποτελούσε μετόχι της μονής Εσφιγμένου. Η τοπογραφία και η ιστορία του μετοχίου είναι γνωστές από 28 τουρκικά και δύο ελληνικά έγγραφα του 16ου, 17ου και 18ου αι. Το μετόχι περιλάμβανε χωράφια, αμπέλι και υδρόμυλο. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,140-151. Κ. Χρυσοχοΐδης, Ιερά Μονή Αγίου Παύλου. Κατάλογος του Αρχείου, Σύμμεικτα 4 (1981) ,277-278 | ||||||
| Πρόβλακας (Ζωγράφου) | Provlakas (Zographou) | Ραχώνια | 40.380.815,00 | 23.923.806,00 | 1267 | 1400 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Ζωγράφου στον Πρόβλακα περιλάμβανε διάφορες γαίες στην περιοχή νότια της Ιερισσού. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,38, 40, 42, 53-57, 86, 130-132, 135, 136-142, 147, 162, 163, 167, 171, 173, 191-194, 206-209, 239, 243, 245, 259, 261, 306-308, 371, 447, 487, 488, 492-494, 513 | |||||
| Προσφόριον | Prosforion | Ουρανούπολη | 403.261,00 | 23.981.097,00 | 1018 | 1930 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι του Προσφορίου παραχωρήθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα, λαμβάνοντας το 1018 μια έκταση που ανήκε στη μονή του Ζυγού. Το 1344 ανεγέρθηκε ο πύργος του μετοχίου (σώζεται σήμερα στο λιμάνι της Ουρανούπολης). Τον 16ο αιώνα το μετόχι απέκτησε από τη μονή Χιλανδαρίου όλη την έκταση της πάλαι μονής του Ζυγού που είχε στην κατοχή της. Το μετόχι απαλλοτριώθηκε το 1930. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 82-83. | |||||
| Προφήτης Ηλίας | Prophitis Ilias | 40.853.061,00 | 236.658,00 | 1880 | 1910 | Μονή Κασταμονίτου | Kastamonitou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Ναός | Church | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Ανάμεσα στα χωριά Ονούρ Βέη (σημ. Καστανοχώρι Σερρών) και Νιζβά (σημ. Δάφνη Σερρών) η μονή Κασταμονίτου ανήγειρε ναό τιμώμενο στο όνομα του προφήτου Ηλιού. Σύντομα, ωστόσο, λόγω προβλημάτων με τους γείτονες η μονή αναγκάσθηκε να τον εγκαταλείψει. | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 687. | ||||||
| Πτελέα | Ptelea | 40.012.810,00 | 23.524.790,00 | 1298 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Πτελέα στην Κασσάνδρα μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από το 1298 σε χρυσόβουλλο του Ανδρονίκου Β´. Περιλάμβανε χωράφια, κήπους, αμπέλια, ελιές και συκιές, συνολικής έκτασης περίπου 350 μοδίων. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,58-59. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,414 | ||||||
| Πυργαδίκια | Pyrgadikia | Περιγαρδίκεια | 40.335.328,00 | 24.721.989,00 | 1037 | 1930 | Μονή Δοχειαρίου | Docheiariou Monastery | 40.271.667,00 | 24.172.892,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι των Περιγαρδικείων, όπως λεγόταν, βρισκόταν στην κατοχή της μονής Δοχειαρίου πριν από το 1037. Το 1299, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ επιβεβαιώνει με χρυσόβουλλο την ιδιοκτησία της μονής. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους απαντά για τελευταία φορά στις πηγές το 1418, ενώ παραμένει στην ιδιοκτησία της μονής αυξομειούμενο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. | Γ. Σμυρνάκης, Το "Αγιον "Ορος Άθω, Αθήνα 1903 (ανατύπ. Καρυές 1988), 572 N. Oikonomides, Actes de Docheiariou, Archives de l'Athos XIII, Paris, 1984, έγγρ. 1, 16, 20, 53, 56. | |||||
| Πύργος Κασσάνδρας | Pyrgos Kassandras | Άγιος Παύλος | 40.132.784,00 | 23.398.774,00 | 1407 | 1930 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε το μετόχι Πύργος Κασσάνδρας το 1407 όταν ο Ιωάννης Ζ´ Παλαιολόγος παραχώρησε στο μοναστήρι γη στο παλαιοχώριο Άγιος Παύλος. Κατά τα επόμενα χρόνια η ακίνητη περιουσία του μετοχίου αυξήθηκε και έφτασε τα 7.500 στρέμματα περίπου. Με την οθωμανική κατάκτηση της Κασσάνδρας φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε. Το 1591 η μονή Αγίου Παύλου ξανααγόρασε τη γη που είχε στην περιοχή και ανασυγκρότησε το μετόχι. Το μετόχι παρέμεινε στην κατοχή της μονής μέχρι την έλευση των προσφύγων από τη Μικρά Ασία. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,114-121. Κ. Χρυσοχοΐδης, Ιερά Μονή Αγίου Παύλου. Κατάλογος του Αρχείου, Σύμμεικτα 4 (1981) ,259-260, 280 | |||||
| Πυργούδια | Pyrgoudia | Άγιος Νικόλαος, Agios Nikolaos | 40.386.111,00 | 23.913.206,00 | 1930 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Περί το 942 οι κάτοικοι της Ιερισσού δώρισαν στη μονή Κολοβού 1000 μοδίους γής στην περιοχή του Αγίου Νικολάου. Περιήλθε στη μονή Ιβήρων το 979/980. Η κύρια χρήση της γης ήταν ως αμπελώνας. Γύρω από το μετόχι η μονή απέκτησε και άλλα εδάφη κατά τη βυζαντινή περίοδο και παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι τον 20ο αιώνα με το όνομα Πυργούδια. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 4, 29 D. Papachryssanthou (εκδ.), Actes du Prôtaton, [Archives de l’Athos VII], Paris 1975, έγγρ 6 | ||||||
| Ρογκοζίν | Rogozin | 40.633.356,00 | 23.694.741,00 | 1346 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε μετόχι στην περιοχή της Ρεντίνας, στην τοποθεσία Ρογκοζίν, μεταξύ των ετών 1326 και 1346. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | ||||||
| Ροπαλαία | Ropalaia | Προφήτης Ηλίας | 40.511.408,00 | 22.989.031,00 | 1314 | 1320 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Ροπαλαίας αποκτάται από τη μονή το 1314 με τη δωρεά της μονής του Προφήτου Ηλιού από τον Ιωάννη Δραγουμάνο και τη σύζυγό του. Την ίδια χρονιά η μονή αγόρασε και 5 μοδίους αμπέλια. Το 1316 το μετόχι έλαβε άλλους 100 μοδίους γης για αμπέλια με πρόσταγμα του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β΄, ενώ το επόμενο έτος ο αυτοκράτορας δώρισε και πάλι άλλους 200 μοδίους γη, την οποία αύξησε η μονή με άλλες αγορές. | M. Zivojinovic, V. Kravari, Ch Giros, Actes de Chilandar. I: Des Origines a 1319 [Archives de l'Athos XX] Paris 1998, σ.47, έγγρ. 33 και 34. | |||||
| Ρούντνικ | Rudnik | 4.413.145,00 | 205.403,00 | 1430 | 1520 | Μονή Κασταμονίτου | Kastamonitou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Ορυχείο | Mine | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | To 1430 ο Σέρβος Μέγας Τσέλνικος Radic αφιερώνει στη μονή Κασταμονίτου το μισό του ορυχείου αργύρου στο Rudnik της Σερβίας, με το άλλο μισό να αφιερώνεται στη σερβική μονή Vracevstica. Η μονή φαίνεται να επωφελήθηκε αρκετά από το ορυχείο. Ωστόσο, το 1520 η μονή αναγκάστηκε να το πουλήσει λόγω της μεγάλης οικονομικής δυσπραγίας της. | N. Oikonomidès (εκδ.), Actes de Kastamonitou, [Archives de l’Athos IX], Paris 1978. σσ 1-11. | ||||||
| Σάρτη (Αγίου Παύλου) | Sarti | 40.094.706,00 | 23.976.014,00 | 1453 | 0 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χειμαδιό Αμπελώνας Χωράφι | Winter animal fold Vineyard Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Αγίου Παύλου στη Σάρτη της Σιθωνίας μαρτυρείται από το 1453 σε οθωμανικά έγγραφα. Αρχικά περιλάμβανε χειμαδιό, αλλά κατά τις επόμενες δεκαετίες οι Αγιοπαυλίτες φύτεψαν αμπελώνα και προσέθεσαν χωράφια και μελισσουργεία, με αποτέλεσμα το μετόχι να εξελιχθεί σε μία από τις παραγωγικότερες κτήσεις της μονής Αγίου Παύλου. Κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αι. η έκταση του μετοχίου ξεπερνούσε τα 5.000 στρέμματα. Σήμερα διατηρείται στην κατοχή της μονής ένα μικρό τμήμα του μετοχίου, κοντά στον οικισμό Σάρτη. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,96-113. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,214 | ||||||
| Σάρτης | Sartes | 40.098.576,00 | 23.973.355,00 | 1321 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το κτήμα της Λαύρας στην κοινότητα Σάρτης, συνολικής έκτασης περίπου 100 μοδίων, μαρτυρείται για πρώτη φορά το 1321. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,84-89. J. Koder, Die Metochia der Athos-Klöster auf Sithonia und Kassandra, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 16 (1967) ,218-19. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,417 | ||||||
| Σερβία (Αγ. Παύλου) | Serbia (Saint Paul) | Dobrasevce, Patei, Vranin | 43.521.162,00 | 21.595.017,00 | 1406 | 1600 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε για πρώτη φορά κτήσεις στη Σερβία στις αρχές του 15ου αι., όταν ο δεσπότης της Σερβίας Στέφανος προσέφερε στη μονή χωριά στην περιοχή του Κοσόβου. Σε όλη τη διάρκεια του 15ου αι. η μονή αύξησε την ακίνητη περιουσία της στη Σερβία, χάρη σε δωρεές σέρβων ηγεμόνων και αξιωματούχων, οι οποίοι ενίσχυσαν το μοναστήρι και με χρηματικά ποσά. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,55-57 | |||||
| Σερβία (Λαύρας) | Serbia (Lavra) | 43.866.670,00 | 21.416.671,00 | 1375 | 1452 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λαύρας στη Σερβία δημιουργήθηκε το 1375/1376 με τη δωρεά της ακίνητης περιουσίας του μοναχού Διονυσίου και του αδελφού του Τζερέπου στην περιοχή του Μοράβα. Περιλάμβανε κτήματα στις περιοχές Mutnica Gornja και Petra Gornja και μία πανήγυρη, ενώ απέδιδε τεράστιο ετήσιο εισόδημα. Η Λαύρα διατήρησε το μετόχι και κατά τις επόμενες δεκαετίες, αυξάνοντας την περιουσία της στην περιοχή, χάρη σε δωρεές και παραχωρήσεις των σέρβων ηγεμόνων. Το 1452, ενόψει της οθωμανικής κατάκτησης της περιοχής, η Λαύρα εγκατέλειψε το μετόχι με αντάλλαγμα ετήσιο εισόδημα 120 λίτρες αργύρου. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,131-132 | ||||||
| Σεργίτζιν | Sergitzin | 40.020.920,00 | 25.134.577,00 | 1400 | 1448 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το νησί Σεργίτζιν μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας κατά το 15ο αι., αλλά ίσως τής ανήκε ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Η τελευταία μνεία του είναι το 1448. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,146 | ||||||
| Σεργουνιώτισσα | Sergouniotissa | Θεοτόκος, Σερβουνιώτισσα | 39.858.920,00 | 25.157.670,00 | 1361 | 1425 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Θεοτόκου Σεργουνιώτισσας στη Λήμνο μαρτυρείται στην κατοχή της Λαύρας από τα μέσα του 14ου αι. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,144-145. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215 | |||||
| Σέρρες | Serres | 41.088.171,00 | 23.546.982,00 | 1323 | 1900 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Βατοπεδίου αποκτά το 1323 μετά από συμφωνία με τον Μανουήλ Κουρτίκη σημαντικά περιουσιακά στοιχεία εντός και εκτός του κάστρου των Σερρών. Για την περιουσία αυτή η μονή κατέβαλε 300 υπέρπυρα, δύο υποζύγια και τρία 'αδελφάτα', δηλ. υποσχέσεις φροντίδας εφόρου ζωής. Εκατό χρόνια αργότερα, και ως οθωμανική επικράτεια πλέον, το μετόχι αποκτά έναν αριθμό εργαστηρίων, ενώ στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα η μονή κατείχε καλλιεργήσιμη γη 257 στρεμμάτων στην περιοχή Τζαγκαροϊωάννης καοντά στη σημερινή Πεντάπολη. | J. Bompaire – J. Lefort – V. Kravari – C. Giros (εκδ.), Actes de Vatopédi I, [Archives de l’Athos XXI], Paris 2001, έγγρ. 61 Pavlikianov, The Athonite Monastery of Vatopedi, 62-63 καί 118-120, | ||||||
| Σέρρες (Αγ. Παύλου) | Serres (S. Paul) | 41.079.420,00 | 23.543.858,00 | 1780 | 1800 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε ακίνητη περιουσία στις Σέρρες κατά τη δεκαετία του 1780. Πρόκειται για οικία που αγόρασε ο Δαμασκηνός Αγιοπαυλίτης και για κατάστημα. Τα ακίνητα βρίσκονταν στη συνοικία των Αραμπατζήδων, στα νότια της πόλης. Δεν είναι γνωστή η τύχη του μετοχίου μετά το τέλος του 18ου αι. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,159-160 | ||||||
| Σίβρης | Sivris | 39.981.881,00 | 23.520.828,00 | 980 | 1101 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Απροσδιόριστο | Undefined | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Μετόχι της μονής Ιβήρων που ανήκε παλαιότερα στη μονή Λεοντίας. Αναφέρεται σε δύο βυζαντινά έγγραφα. Δεν γνωρίζουμε περισσότερα για το μετόχι αυτό. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 2, 29 | ||||||
| Σιδηροκαύσια | Sidirokausia | 40.522.811,00 | 237.869,00 | 1258 | 1258 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στα Σιδηροκαύσια μαρτυρείται σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ το 1258. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | ||||||
| Σιδηροκαύσια (Αγ. Παύλου) | Siderokausia (S. Paul) | 40.588.156,00 | 23.780.493,00 | 1482 | 1569 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα Κήπος Αμπελώνας | House-Shop Vineyard | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε μία κτήση στα Σιδηροκαύσια με αφιέρωση από τον Δούκα, γιο του Pomelqo. Σύμφωνα με το τουρκικό αφιερωτήριο έγγραφο, το μετόχι περιλάμβανε μία οικία με κήπο, ένα αμπέλι και χέρσα γη με κελλάρι. Δεν είναι γνωστή η τύχη του μετοχίου, αλλά είναι βέβαιο ότι χάθηκε πριν από το 1569. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,160 | ||||||
| Σιδηροκαύσια (Διονυσίου) | Siderokausia (Dionysiou) | 40.588.156,00 | 23.780.493,00 | 1597 | 1597 | Μονή Διονυσίου | Dionysiou Monastery | 40.168.464,00 | 24.274.348,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή Διονυσίου αγόρασε σπίτι στα Σιδηροκαύσια το 1597 έναντι 5.000 άσπρων. | |||||||
| Σίφνος | Sifnos | 36.974.874,00 | 24.740.949,00 | 1601 | 2015 | Μονή Σίμωνος Πέτρας | Simonos Petra Monastery | 40.190.597,00 | 24.246.822,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Σιμωνόπετρας στη Σίφνο ιδρύθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα από Σιφνίους μοναχούς της μονής. Εικάζεται ότι στα μέσα του 17ου αιώνα το μετόχι χρησιμοποιείτο και ως τόπος "εξορίας" μοναχών. | Ι. Παπάγγελος, Μετόχια, στο: Σιμωνόπετρα, Αθήνα 1991, 113 | ||||||
| Σκοριβίτζα | Skorivitza | 40.470.749,00 | 23.811.822,00 | 1392 | 1392 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Βοσκότοπος | Grazing field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου απέκτησε το βοσκότοπο Σκορίβιτζα στην ευρύτερη περιοχή των Σερρών το 1392, χάρη σε δωρεά του βούλγαρου αξιωματούχου Θεόδωρου, ο οποίος παραχώρησε το ακίνητο στη μονή με αντάλλαγμα ένα αδελφάτο. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,51, 60, 88, 432, 435-442 | ||||||
| Σμύρνη | Smyrni | 38.457.666,00 | 27.171.507,00 | 1773 | 1922 | Μονή Χιλανδαρίου | Hilandariou Monastery | 40.339.886,00 | 24.120.975,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | To 1773, σε γράμμα του Μικέ Κουρμούζη από τη Σμύρνη προς τη μονή Χιλανδαρίου, πληροφορούμαστε ότι ο μακαρίτης πατέρας του είχε αφιερώσει ιδιοκτησία του στη μονή. Το 1800 το μοναστήρι αποκτά σπιτότοπο έναντι 5.500 γρόσια,καθώς και ένα κτήμα από τον Παναγιωτάκη Γεωργίου. Το μετόχι χάθηκε με τη Μικρασιατική Καταστροφή. | Β. Αναστασιάδης, Αρχείο της Ι.Μ. Χιλανδαρίου, Αθωνικά Σύμμεικτα 9, Αθήνα 2002, έγγρ.340, 379 | ||||||
| Σουφλάρι | Souflari | Σουφλάρ | 40.306.578,00 | 23.209.653,00 | 1905 | 1922 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Βατοπεδίου στο Σουφλάρι αγοράσθηκε από τον Θεσσαλονικιό Σαούλ Μοδιάνο το 1905. Στη γη αυτή οικοδομήθηκε το συγκρότημα του μετοχίου το οποίο παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι το 1922, όταν και οι πρόσφυγες ίδρυσαν τη Νέα Τρίγλεια. | Ι. Παπάγγελος, Τα μετόχια την Ελλάδα, Μικρά Ασία, Βουλγαρία, Σερβία, στο: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1996, 85. | |||||
| Στεφανιανά | Stefaniana | Στεφανινά | 40.760.525,00 | 23.589.742,00 | 1258 | 1258 | Μονή Εσφιγμένου | Esphigmenou Monastery | 40.352.722,00 | 24.138.417,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Εσφιγμένου στα Στεφανιανά του Στρυμόνα μαρτυρείται μόνο σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ το 1258. Έκτοτε δεν απαντά σε άλλη πηγή. Ωστόσο, είναι αρκετά πιθανό το μετόχι να επιβίωσε μέχρι τα νεότερα χρόνια. | J. Lefort (εκδ.), Actes d'Esphigménou, [Archives de l’Athos VI], Paris 1973, σσ. 19-29. | |||||
| Στιλάριον | Stilarion | Μαρμαράς | 40.601.406,00 | 27.542.831,00 | 1784 | 1800 | Μονή Κουτλουμουσίου | Koutloumousiou Monastery | 40.288.708,00 | 24.174.975,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Στιλαρίου μας είναι γνωστό από εμμάρτυρο γράμμα του επισκόπου Προικοννήσου το 1784 με το οποίο επικυρώνει την ιδιοκτησία της μονής Κουτλουμουσίου. Η ακριβής τοποθεσία του δεν μας είναι γνωστή, ωστόσο, από την περιγραφή ήταν ανάμεσα στα χωριά του Μαραμαρά και της Γαλιμής. | P. Lemerle (εκδ.), Actes de Kutlumus, [Archives de l’Athos II], Paris 1988, έγγρ. 73, 74 | |||||
| Στόμιον | Stomion | 40.324.424,00 | 23.042.459,00 | 1078 | 1930 | Μονή Ξενοφώντος | Xenophontos Monastery | 4.025.879,00 | 24.178.789,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Ξενοφώντος στο Στόμιον της Καλαμαριάς μαρτυρείται στην κατοχή της μονής από το 1078. Το μετόχι επεκτάθηκε χάρη σε σημαντική δωρεά του αυτοκράτορα Αλέξιου Α´ Κομνηνού το 1089. Το 14ο αι. καταλάμβανε έκταση 2400 και διέθετε 19 οικογένειες παροίκων. Υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μετόχια της μονής σε όλη της διάρκεια της ιστορίας του. | D. Papachryssanthou, Actes de Xénophon, Paris 1986 ,17-18, 31, 59-94, 119-133, 144-150, 184-197, 200-204, 207-210 | ||||||
| Στρατώνι | Stratoni | 4.051.595,00 | 23.826.304,00 | 980 | 1101 | Μονή Ιβήρων | Iviron Monastery | 40.237.292,00 | 24.285.192,00 | Χωράφι | Crop field | Rural metochion | Μετόχι που περιήλθε στη μονή Ιβήρων από τη μονή Κολοβού. Πρόκειται για γη καλλιεργήσιμη 90 περίπου μοδίων κοντά στο χωριό του Στρατωνίου. | J. Lefort – N. Oikonomidès – D. Papachryssanthou – H. Métrévéli – V. Kravari (εκδ.), Actes d’Iviron I, [Archives de l’Athos XIV], Paris 1985, έγγρ 29 | |||||||
| Στρατώνιον | Stratonion | 40.514.174,00 | 23.825.488,00 | 1259 | 1409 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η κτηματική περιουσία της Λαύρας στη βορειοανατολική Χαλκιδική περιλάμβανε δωρεές από το δεσπότη Ιωάννη Παλαιολόγο, αδελφό του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγου. Εκτός από το κτήμα Στρατώνιον, περιλάμβανε και γη στις τοποθεσίες Σελάδα, Μετάλλιν και Γράδιστα. Το μετόχι μαρτυρείται μέχρι τις αρχές του 15ου αι. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,72-78, 150. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,422 | ||||||
| Συκιά | Sykia | 40.038.504,00 | 23.939.502,00 | 1500 | 1930 | Μονή Γρηγορίου | Gregoriou Monastery | 40.179.773,00 | 24.256.897,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Συκιά στη Σιθωνία περιήλθε στην ιδιοκτησία της μονής Φιλοθέου στα τέλη του 15ου αι. Περιλάμβανε ένα αμπέλι, χωράφια και λιβάδι. | Β. Αγγελάκος, Η εν Αγίω Όρει Άθω Ιερά Μονή του Αγίου Γρηγορίου, Θεσσαλονίκη 1921 ,138 | ||||||
| Συκιά | Sykia | 40.038.433,00 | 23.939.506,00 | 1834 | 1930 | Μονή Σίμωνος Πέτρας | Simonos Petra Monastery | 40.190.597,00 | 24.246.822,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Σιμωνόπετρας στην Συκιά (Κασσάνδρα) κατά τον 19ο αιώνα αναφέρεται σε έγγραφα της μονής. Κύρια παραγωγή του μετοχίου ήταν τα δημητριακά, όπως μπορεί να φανεί από τις αναφορές των οικονόμων του μετοχίου προς τη μονή. | Νεότερο Αρχείο Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, αδημοσίευτα έγγραφα. | ||||||
| Σωτηρίχου | Soterichou | 40.870.169,00 | 23.825.489,00 | 1327 | 1327 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου απέκτησε το μετόχι Σωτηρίχου στην περιοχή του Στρυμόνα με δωρεά του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου το Σεπτέμβριο του 1327, έπειτα από μεσολάβηση του βούλγαρου τσάρου Μιχαήλ Ασάν. Το χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου που επικύρωσε τη δωρεά παραχωρούσε πλήρη φοροαπαλλαγή, καθώς και δικαιώματα αλιείας σε γειτονική λίμνη. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,44, 60, 289-292, 300-303, 518, 533-538, 542, 543 | ||||||
| Σωτήρος Κυρκύρου | Sotiros Kyrkyrou | Κυρ Κύρου | 40.631.064,00 | 22.951.311,00 | 1364 | 1364 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Ναός | Church | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Το 1364, ο Ιωάνηης Ε΄ Παλαιολόγος εγκρίνει την αφιέρωση της μονής του Σωτήρος Χριστού του Κυρκύρου στη Θεσσαλονίκη στη μονή Βατοπεδίου μετά τον θάνατο του μοναχού Μανασσή Ταρχανειώτη. Το μονύδριο εντοπίζεται νότια της αψίδας του Γαλερίου. | J. Lefort – V. Kravari – C. Giros – K. Smyrlis (εκδ.), Actes de Vatopédi II, [Archives de l’Athos XXII], Paris 2006, έγγρ. 119 | |||||
| Τερόνη | Terone | 39.993.327,00 | 23.896.951,00 | 1527 | 1568 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χειμαδιό | Winter animal fold | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου κατείχε ένα χειμαδιό στην Τερόνη στη χερσόνησο της Σιθωνίας το 1527, για τη χρήση του οποίου βρισκόταν σε διένεξη με τη μονή Εσφιγμένου. Το 1568 μαρτυρείται ένα αμπέλι στην κατοχή της μονής Ζωγράφου στην ίδια περιοχή. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,55, 60 | ||||||
| Τζαίνου | Tzainou | 40.966.479,00 | 23.804.144,00 | 1326 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Τζαίνου στην περιοχή της Ζίχνας μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής Φιλοθέου το 1326. Στα μέσα του 14ου αι. η μονή έχασε ένα μέρος του μετοχίου της από την οικογένεια των Καντακουζηνών. Μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου η μονή Φιλοθέου ανέκτησε πλήρως την περιουσία της στην περιοχή. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,280-283, 288-291 | ||||||
| Τιμίου Προδρόμου της Πέτρας | Timiou Prodromou tis Petras | 40.519.806,00 | 22.206.219,00 | 1328 | 1760 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή του Τιμίου προδρόμου της Πέτρας βρισκόταν μέσα στην πόλη της Βέροιας. Κτίσθηκε το 1324 από τον βυζαντινό αξιωματούχο σκουτέριο Θεόδωρο Σαραντηνό, ο οποίος και το αφιέρωσε τέσσερα χρόνια αργότερα στη μονή Βατοπεδίου μαζί με όλη του την περιουσία. Κατά τη σερβική κατοχή της Μακεδονίας (1343-1345), το μετόχι δημεύθηκε αλλά με την ανακατάληψη της περιοχής από τους Βυζαντινούς επεστράφη στη μονή. Ο βίος του μετοχίου θα συνεχίσει και στα οθωμανικά χρόνια, παρά τις απουσίας της από τις πηγές, και τον 18ο αιώνα φαίνεται να αποκτά κι άλλη ιδιοκτησία. | Actes de Vatopedi I, έγγρ. 62, 64, 68, 82 Actes de Vatopedi IΙ, έγγρ. 144, 149, 152 Γ. Θεοχαρίδης, Μία διαθήκη καί μία δίκη βυζαντινή. Ἀνέκδοτα βατοπεδινά ἔγγραφα τοῦ ΙΔ´ αἰῶνος περί τῆς μονῆς Προδρόμου Βεροίας, Θεσσαλονίκη 1962 ("Μακεδονικά", Παράρτημα 2).- Θ. Παπαζῶτος, Ἡ Βέροια καί οἱ ναοί της (11ος-18ος αἰ.), Ἀθήνα 1994, 213-214. Vassiliki Kravari, Villes et villages de Macédoine occidentale, Παρίσι 1989, 65. | ||||||
| Τοξόμπους | Toxompous | Δοξόμπους | 40.901.285,00 | 23.818.839,00 | 1259 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι Τοξόμπους στην περιοχή του Στρυμόνα παραχωρήθηκε στη Λαύρα το 1259 από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγο. Περιλάμβανε επίσης δικαιώματα επί της λίμνης Τ'Αχινού. Σύμφωνα με ένα πρακτικό απογραφής του 1317, το μετόχι περιλάμβανε γη έκτασης 4300 μοδίων με χωράφια, αμπέλια, βιβάρια, γριποβόλια, πανηγύρεις, καθώς και 121 οικογένειες παροίκων. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,112-113, 120, 150-170, 187-188. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,366 | |||||
| Του Πλανά | Tou Plana | Σιδηροκαύσια | 40.584.795,00 | 23.785.737,00 | 1594 | 1930 | Μονή Σταυρονικήτα | Stavronikita Monastery | 40.268.205,00 | 24.277.557,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Σταυρονικήτα με την ονομασία «του Πλανά» βρισκόταν στην περιοχή των Σιδηροκαυσίων και μνημονεύεται για πρώτη φορά το 1594. Το 17ο και 18ο αι. η μονή ενοικίαζε το κτήμα σε μοναχούς της, συνήθως για διάστημα δέκα χρόνων. | Α. Γιαννακόπουλος, Αρχείο της Ι.Μ. Σταυρονικήτα, Αθήνα 2001 ,136-137. Χ. Πατρινέλης - Α. Καρακατσάνη - Μ. Θεοχάρη, Μονή Σταυρονικήτα. Ιστορία, Εικόνες, Χρυσοκέντητα, Αθήνα 1974 | |||||
| Τούμβα Βόρβου | Toumba Borbou | 40.274.399,00 | 23.221.635,00 | 1311 | 1400 | Μονή Αγίου Παντελεήμονος | Agiou Panteleemonos Monastery | 40.237.965,00 | 24.201.478,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της μονής Παντελεήμονος στην Τούμβα Βόρβου στην περιοχή της Καλαμαριάς μαρτυρείται για πρώτη φορά στην κατοχή της μονής το έτος 1311 σε χρυσόβουλλο του Ανδρόνικου Β´ Παλαιολόγου. | P. Lemerle - G. Dagron - S. Ćirković, Actes de Saint-Pantéléèmôn, Paris 1982 ,10, 92-100 | ||||||
| Τραϊανούπολη (Λαύρα) | Traianopolis (Lavra) | 40.877.552,00 | 26.017.745,00 | 1115 | 1204 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η Λαύρα απέκτησε περιουσία στην Τραϊανούπολη και την περιοχή της το 1115, χάρη σε δωρεά του Νικηφόρου Κεφαλά. Η δωρεά περιλάμβανε σπίτια μέσα στην πόλη, καθώς και αμπέλια, βοσκότοπους και χωράφια έξω από τα τείχη. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,72 | ||||||
| Τρύγη | Trygi | 39.971.911,00 | 25.232.592,00 | 1798 | 2015 | Μονή Σίμωνος Πέτρας | Simonos Petra Monastery | 40.190.597,00 | 24.246.822,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Σύμφωνα με σιγίλλιο του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, το μετόχι της Τρύγης στη Λήμνο αγοράσθηκε το 1798 από τη Σιμωνόπετρα από τη μονή Ιβήρων. Έκτοτε παρέμεινε στην ιδιοκτησία της μονής μέχρι σήμερα. | Δ. Βαμβακάς, Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας - Κατάλογος του Αρχείου, Αθωνικά Σύμμεικτα 1, Αθήνα 1985, έγγρ. 15 | ||||||
| Φακός | Fakos | Λήμνος (χερσόν) | 39.839.503,00 | 25.189.839,00 | 1393 | 1930 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Πρόκειται για έκταση κτημάτων που ανήκαν στο Παντοκρατορινό μετόχι του Αλεξόπυργου (βλ. λήμμα). Η ιδιοκτησία των κτημάτων αυτών διήρκεσε, όπως φαίνεται, μέχρι τον 20ό αιώνα. | Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, έγγρ. 23, 24, 30, 31, 82 | 0 | 39 | 25 | ||
| Φακός | Fakos | 39.822.422,00 | 25.178.781,00 | 1366 | 1400 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι της Λαύρας στο Φακό της Λήμνου αποκτήθηκε μεταξύ των ετών 1362 και 1366, χάρη σε δωρεά του Γεωργίου Συναδηνού Αστρά, ο οποίος έκτισε και οχυρωματικό πύργο. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,146. F. Kondyli, Tracing Monastic Economic Interests and Their Impact on the Rural Landscape of Late Byzantine Lemnos, Dumbarton Oaks Papers 64 (2010) ,129-150. J. Haldon, Limnos, Monastic Holdings and the Byzantine State: ca. 1261-1453, στο A. Bryer - H. Lowry, Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society, Birmingham - Washington, D.C. 1986 ,159-215 | ||||||
| Φακός | Phakos | 39.822.773,00 | 25.164.203,00 | 1354 | 1400 | Μονή Φιλοθέου | Philotheou Monastery | 40.225.646,00 | 24.291.198,00 | Χειμαδιό | Winter animal fold | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Φιλοθέου απέκτησε μετόχι Φακό, στη Λήμνο, γύρω στα μέσα του 14ου αι. | V. Karavari, Nouveaux documents du monastère de Philothéou, Travaux et Mémoires 10 (1987) ,283-284 | ||||||
| Φιλιππούπολη (Αγ. Παύλου) | Philippoupolis (St. Paul) | Plovdiv | 42.136.171,00 | 24.777.247,00 | 1795 | 1830 | Μονή Αγίου Παύλου | Agiou Pavlou Monastery | 40.161.145,00 | 24.290.331,00 | Οικία-Κατάστημα | House-Shop | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Μεταξύ των ετών 1795 και 1829 η μονή Αγίου Παύλου απέκτησε παντοπωλείο και οικία στη συνοικία της Αγίας Κυριακής στη Φιλιππούπολη (σημ. Plovdiv). Το 1829 και το 1830 υπεύθυνος του μετοχίου ήταν ο προηγούμενος Mακάριος. | Φ. Κοτζαγεώργης, Η αθωνική μονή Αγίου Παύλου κατά την Οθωμανική περίοδο, Θεσσαλονίκη 2002 ,162 | |||||
| Χάνδαξ | Chandax | 40.839.095,00 | 23.834.534,00 | 1342 | 1400 | Μονή Ζωγράφου | Zographou Monastery | 40.305.901,00 | 24.160.238,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η μονή Ζωγράφου απέκτησε το μετόχι του Χάνδακα στην περιοχή του Στρυμόνα το 1342 χάρη σε δωρεά του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε´ Παλαιολόγου, έπειτα από μεσολάβηση του βούλγαρου τσάρου Ιωάννη Αλέξανδρου Ασάν. Το χρυσόβουλλο που επικύρωσε τη δωρεά παραχωρούσε φοροαπαλλαγές. Το μετόχι περιλάμβανε χωράφια, αμπέλια και άλλα κτήματα, καθώς και νερόμυλο. | C. Pavlikianov, The Mediaeval Greek and Bulgarian Documents of the Athonite Monastery of Zographou (980-1600), Sofia 2014 ,48, 50, 60, 87, 88, 317-322, 325-328, 331, 333, 354, 357-364, 392-401, 406-416, 533-538, 542, 543, 548-550, 553, 554, 557, 578. F. Dölger, Die Mühle von Chandax. Untersuchung über vier unechte Kaiserurkunden, Εἰς μνήμην Σπυρίδωνος Λάμπρου, Αθήνα 1935 ,13-28. Λ. Μαυρομμάτης, Ἡ πρόνοια τοῦ Μονομάχου καὶ ἡ διαμάχη γιὰ τὸν Χάντακα (1333–1378), Σύμμεικτα 14 (2001) ,255-272 | ||||||
| Χριστός Βέροιας | Christ in Beroia | 40.522.710,00 | 22.206.171,00 | 1339 | 1500 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Η μονή του Σωτήρα Χριστού στη Βέροια έγινε μετόχι της Λαύρας μετά το 1338. Είναι γνωστή για τις τοιχογραφίες του καθολικού, έργο του ζωγράφου Καλλέργη. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 4, Paris 1982 ,133 | ||||||
| Χρυσούπολη | Chrysoupolis | 40.816.110,00 | 23.846.576,00 | 984 | 1204 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η Λαύρα απέκτησε γη στην περιοχή της Χρυσούπολης, στο θέμα Στρυμόνος, πριν από το 984. Το μετόχι περιλάμβανε χωράφια, καθώς και παροίκους. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,58-59. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981), 428-429 | ||||||
| Χρυσούπολις | Chrysoupolis | Νησίον | 40.833.503,00 | 23.839.564,00 | 1374 | 1394 | Μονή Παντοκράτορος | Pantokratoros Monastery | 40.283.572,00 | 2.426.655,00 | Χωράφι | Crop field | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Το μετόχι στη Χρυσούπολη πιθανώς ιδρύεται με την αφιέρωση αμπελιού από τον Μέγα Πριμικήριο Ιωάννη και τη σύζυγό του Άννα Ασανίνα Κοντοστεφανίνα. Είναι το ίδιο μετόχι που απαντά το 1394 με το όνομα Νησίον και ήδη φαίνεται πως έχει εγκαταλειφθεί, διότι αναφέρεται ως παλαιοχώριον. Η ακριβής του τοποθεσία δεν μας είναι γνωστή, ωστόσο, εικάζεται ότι βρισκόταν κοντά στην όχθη του Στρυμόνα στην περιοχή της Χρυσούπολης. Η τελευταία αναφορά στο μετόχι καταγράφεται το 1394 σε Σιγιλλιώδες Γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Αντωνίου Δ΄. | V. Kravari (εκδ.), Actes du Pantocrator, [Archives de l’Athos XVII], Paris 1991, σ. 31 Α. Πάρδος, Αρχείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος, Αθωνικά Σύμμεικτα 5, Αθήνα 1998, έγγρ.11, 16, 19, 20. | |||||
| Χώστιανες | Chostianes | Χοστιάνη | 40.959.429,00 | 22.120.322,00 | 1115 | 1204 | Μεγίστη Λαύρα | Megisti Lavra | 40.170.804,00 | 24.383.038,00 | Μονή | Monastery | Αγροτικό μετόχι | Rural metochion | Η Λαύρα απέκτησε το προάστειο Χώστιανες στο θέμα Μογλενών το 1115 χάρη σε δωρεά του Νικηφόρου Κεφαλά. Κατά τη διάρκεια του 12ου αι. η έκταση και τα προνόμια αυξήθηκαν με αυτοκρατορικές αποφάσεις. Το μετόχι περιλάμβανε τη μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και βοσκότοπους. | P. Lemerle - A. Guillou - N. Svoronos - D. Papachryssanthou, Actes de Lavra, 1, Paris 1970 ,72. Π. Θεοδωρίδης, Τοπογραφία Αγιορειτικού Παραγωγικού Χώρου, Κληρονομία 13 (1981) ,428 | |||||
| Ψυχοσώστρια | Psychosostria | 41.016.764,00 | 28.967.231,00 | 1347 | 1372 | Μονή Βατοπεδίου | Vatopediou Monastery | 40.314.258,00 | 24.211.944,00 | Μονή | Monastery | Αστικό μετόχι | Urban metochion | Μετά από παράκληση των μοναχών της μονής Βατοπεδίου να αποκτήσουν έναν τόπο παραμονής στην Κωνσταντινούπολη το 1347, ο αυτοκράτορας Ιωάννης Στ΄ Καντακουζηνός προσφέρει τη μονή Ψυχοσώστριας, η οποία διέθετε σημαντική περιουσία. Σε λίγα χρόνια το μετόχι αγοράζει νέες οικίες και κτήρια μέσα στην πόλη αλλά και εκτός πόλεως κερδίζοντας από τη δωρεά περισσότερους από 1600 μοδίους γης. Δεν γνωρίζουμε, ωστόσο, για πόσο μένει στην ιδιοκτησία του Βατοπεδίου. Τελευταία σωζόμενη αναφορά στις πηγές είναι το 1362 όταν ο Δημήτριος Τζαμπλάκων ζητά να ταφεί στη μονή. | J. Lefort – V. Kravari – C. Giros – K. Smyrlis (εκδ.), Actes de Vatopédi II, [Archives de l’Athos XXII], Paris 2006, έγγρ. 95, 96, 102, 103, 108 | ||||||
Ονομασία:
Name:
Άλλες ονομασίες:
Γεωγραφικό Πλάτος τοποθεσίας (Latitude):
Γεωγραφικό Μήκος τοποθεσίας (longtitude):
Χρονολογία από:
Χρονολογία έως:
Κυρίαρχη Μονή:
Sovereign monastery:
Γεωγραφικό Πλάτος κυρίαρχης (Latitude):
Γεωγραφικό Μήκος κυρίαρχης (longtitude):
Είδος μετοχίου:
Type of Metochion:
Οικον. δραστηριότητα:
Economic activity:
Περίληψη:
Summary:
Πηγές Βιβλιογραφία:
Έμμεση ιδιοκτησία:
Πλάτος έμμεσης:
Μήκος έμμεσης:
Παρατηρήσεις: