DB_1.3 - Κρηπίς

Δίκτυα επικοινωνίας στα Ιόνια Νησιά (6ος-13ος αιώνας)

Μαρία Λεοντσίνη

ΑΑ	Χρόνος	Αφετηρία (όπως στη πηγή)	Αφετηρία (σύγχρονη)	Ενδιάμεσος Σταθμός 1	Ενδιάμεσος Σταθμός 1 (σύγχρονη ονομασία)	Ενδιάμεσος Σταθμός 2	Ενδιάμεσος Σταθμός2 (σύγχρονη ονομασία)	Ενδιάμεσος Σταθμός 3	Ενδιάμεσος Σταθμός 3 (σύγχρονη ονομασία)	Ενδιάμεσος Σταθμός 4	Ενδιάμεσος Σταθμός 4 (σύγχρονη ονομασία)	Ενδιάμεσος Σταθμός 5	Ενδιάμεσος Σταθμός 5 (σύγχρονη ονομασία)	Ενδιάμεσος Σταθμός 6	Ενδιάμεσος Σταθμός 6 (σύγχρονη ονομασία)	Ενδιάμεσος Σταθμός 7	Ενδιάμεσος Σταθμός 7 (σύγχρονη ονομασία)	Ενδιάμεσος Σταθμός 8	Ενδιάμεσος Σταθμός 8 (σύγχρονη ονομασία)	Τόπος Άφιξης	Τόπος άφιξης (σύγχρονη ονομασία)	Σκοπός ταξιδιού	Είδος ταξιδιού	πρόσωπο-α1/τίτλος/αξίωμα	πρόσωπο-α2/τίτλος/αξίωμα	πρόσωπο3/τίτλος/αξίωμα	Αναφορά σε Οικήματα- Μνημεία-Ευρήματα	Περιγραφή (συνοπτική) σκοπός ή είδος ταξιδιού	Πηγές, βιβλιογραφία	Παρατηρήσεις
1	[350]	Νήσοι Στροφάδες	Nisides Strofades	Κεφαλληνία	Kefalonia	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante	Ιθάκι (Δουλίχι)	Itaca	Κασσιώπη Κέρκυρα	Kassiopi																	Αναγραφή σταθμών και αποστάσεων ανάμεσα στα Ιόνια Νησιά.	Itineraria Romana. Itineraria Antonini Augusti et Burdigalense, έκδ. O. Cuntz - G. Wirth, Stuttgart 1990, τόμ. 1, 83-84. · S. Cosentino, «Mentality, Technology and Commerce: Shipping amongst the Mediterranean Islands in Late Antiquity and Beyond», στο The Insular System of the Early Byzantine Mediterranean. Archaeology and History, έκδ. D. Michaelides – Ph. Pergola – E. Zanini, Oxford 2013, σ. 68-69.	Το Itinerarium provinciarum Antonini Augusti (c. 350), ένα οδοιπορικό (κείμενο που σημειώνει τους σταθμούς και τις αποστάσεις), βασίστηκε σε επίσημους κρατικούς καταλόγους του Δημόσιου Δρόμου (κρατική υπηρεσία, επίβλεψης, συντήρησης και χρήσης των δρόμων για κρατικούς σκοπούς: ταχυδρομείο, ανεφοδιασμό στρατευμάτων, διπλωματικές συνοδείες κ.ά.). Το παλαιότερο σωζόμενο αντίγραφό του ήταν της εποχής του Διοκλητιανού. Τα νησιά του Ιονίου σημειώνονται ως σταθμοί ανάμεσα στις Δαλματικές ακτές και την Αδριατική (Κέρκυρα) και ανάμεσα στην Θράκη και την Κρήτη (Στροφάδες, Ζάκυνθος, Κεφαλληνία, Ιθάκη).
2	τέλη 4ου αι. -αρχές 5ου αι	Πάτρα	Patrai	Λευκάδα	Lefkada	Νικόπολη	Nikopoli	Άγιοι Σαράντα	Sarandë	Αυλώνας	Avlonas/Vlorë/Βλόρε)	Δυρράχιο [Επίδαμνος]	Durazzo//Durrës, Albania															Χαρτογραφική αποτύπωση (itinerarium pictum) των δρομολογίων των Ιονίων Νήσων	Maria Pazarli, «Mediterranean islands in Tabula Peutingeriana», e-Perimetron 4 (2009), 104-105.	Τα Ιόνια νησιά περιλήφθηκαν στην χαρτογραφική αποτύπωση των διαδρομών από την Γαλατία ἐως την Ινδία και την Κεϋλάνη, στο Itinerarium pictum της Tabula Peutingeriana. Ο περγαμηνός χάρτης είναι του 13ου αι. αλλά αντέγραφε πρωτότυπο του 5ου αι. Πρόκειται για στενή λωρίδα περγαμηνής (6.75×0,34), από την οποία λείπουν ορισμένα τμήματα. Σήμερα βρίσκεται στην Βιέννη (ÖNB, Vind. 324). Παρά τις ανακρίβειες, παραδίδει πληροφορίες για τις αποστάσεις των χερσαίων δρόμων από πόλη σε πόλη, πολλά στοιχεία του οικιστικού ιστού (λουτρά, αποθήκες κ.ά.), καθώς και μερικά χρήσιμα σχόλια για τους πληθυσμούς ή την πανίδα ορισμένων περιοχών.
3	7ος αι.	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante	Ιθάκη	Ithaca	Λευκάδα	Lefkada	Κεφαλληνία	Kefalonia	Κασσιώπη Κέρκυρα	Kassiopi									Παξοί	Paxoi							Αποτύπωση των δρομολογίων των Ιονίων Νήσων	Ravennatis Anonymi Cosmographia στο Itineraria Romana, Volumen Alterum, Ravennatis Anonymi cosmographia et Guidonis geographica, έκδ. J. Schnetz - M. Zumschlinge, Stuttgart 1990, τόμ. 2, 100.	Στο γεωγραφικό έργο Ravennatis Anonymi Cosmographia (7ος αι.) αναφέρονται τα νησιά του Ιονίου Κασσιώπη (Κέρκυρα) Ζάκυνθος, Κεφαλληνία, Ιθάκη. Έργο ανώνυμου κοσμογράφου (γεωγράφου) του 7ου αι., παρουσιάζει, τις θαλάσσιες διαδρομές με αφετηρία την Ραβέννα. Χωρίζει την Οικουμένη σε 12 Βόρειες και 12 Νότιες περιοχές και, όπως σημειώνει, στόχος του ήταν να διαδώσει την γεωγραφική ονοματολογία της εποχής του για τον τότε γνωστό κόσμο.
4	474-476	Σικελία	Sicily	Ταίναρο	Tainaro/Cape Matapan	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante													Σικελία ή Νότια Ιταλία	Sicily or South Italy	ναυτική επιδρομή βανδαλικού στόλου	θαλάσσιο		Γιζέριχος βασιλιάς Βανδίλων			Ναυτική επιδρομή του βανδαλικού στόλου. Στόχος ήταν ο έλεγχος της Δυτικής Μεσογείου, η διασφάλιση των κινήσεων του βανδαλικού στόλου και γενικότερα, ο κατά το δυνατόν περιορισμός της ναυτικής υπεροχής των βυζαντινών ναυτικών δυνάμεων στην Μεσόγειο Θάλασσα.	Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, ΙΙΙ, 22,13-18, τόμ. 1, 404-407· H. Pryor and Elizabeth M. Jeffreys, The Age of the Δρόμων. The Byzantine Navy ca. 500-1204, The Medieval Mediterranean, peoples, economies and cultures 62, Leiden and Boston 2006, 9-12 125 325 346.	Ο Γιζέριχος (428-477), βασιλιάς και ιδρυτής δυναστείας του κράτους των Βανδάλων στην Αφρική, που περιλάμβανε την Ανθυπατική Αφρική, την Βυζακηνή, την Τριπολίτιδα και την Ανατολική Νουμιδία, βάσισε την κυριαρχία του στην ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων και στον έλεγχο της εμπορικής διακίνησης στη Δυτική Μεσόγειο. Το 440 βανδαλικός στόλος κυρίευσε και λεηλάτησε τη Σικελία και το 455 οι Βάνδαλοι έφτασαν στη Ρώμη. Αργότερα τμήμα του βανδαλικού στόλου έφτασε στην Πελοπόννησο και από το 461 μέχρι το 467 λεηλάτησε και ερήμωσε τις ακτές της. Το 468 νίκησε το στόλο του Βυζαντίου και τον κατέστρεψε. Με συνθήκη που έκλεισαν με τον αυτοκράτορα Ζήνωνα (476) οι Βάνδαλοι κατόρθωσαν να αναγνωριστούν από το Ανατολικό κράτος οι κτήσεις τους στην Αφρική, στην Κορσική, στη Σικελία, στη Σαρδηνία και στις Βαλεαρίδες. Η επιδρομή στη Ζάκυνθο, πιθανότατα, αρχικά για ανασύνταξη και για αναγκαστικό ανεφοδιασμό μετά από την εκδίωξη του βανδαλικού στόλου από το Ταίναρο, πρέπει να συνάντησε αντίσταση, από τοπικούς αξιωματούχους, επιφορτισμένους με υπηρεσίες που αφορούσαν τις ναυτικές υποδομές, αλλά, σύμφωνα με τις πηγές, και μέλη της ανώτερης τάξης και κατοίκους του νησιού. Η επίθεση στόλου των Βανδάλων με ορμητήριο την Σικελία και την Ν. Ιταλία, είχε ως στόχο να διασφαλίσει τις γραμμές πλεύσης των Βανδάλων ως την Πελοπόννησο και το Ιόνιο Πέλαγος. Πιθανόν όμως στόχευε και στην περαιτέρω επέκταση της δράσης τους και στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς, οι ναυτικές τους δυνάμεις ήταν ενισχυμένες την εποχή αυτή. Η Ζάκυνθος ήταν σημαντικό σημείο στάθμευσης του διάπλου Ιονίου –Αδριατικής και σταθμός ανεφοδιασμού, ειδικά για το νερό, και άλλες βασικές προμήθειες (τρόφιμα, είδη επισκευής για τα πλοία κ.ά.) για τα μεγάλα ταξίδι στην Δυτική Μεσόγειο.
5	533	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Σίγειον ΒΔΤρωάδα	Yenisehir Burnu, Yeniköy	Μαλέας, ακρωτήριο	Maleas, cape	Ταίναρον, ακρωτήριο/Καινούπολις	Tainaro, cape / Kainoupolis	Μεθώνη	Methoni	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante	Kaukana, Sicily	Sicily	νήσος Γαύλος	Gozzo	νήσος Μελίτη	Malta	Κεφαλή Βράχους / Καπούτδαβα, Βυζακηνή, Αφρική	Kapoutdava, Byzacena, Africa	ναυτική εκστρατεία	θαλάσσιο		Βελισάριος στρατηγός			βυζαντινή ναυτική εκστρατεία	Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, ΙΙΙ, 22,13-18 τόμ.1, 406-407. · J. H. Pryor and Elizabeth M. Jeffreys, The Age of the Δρόμων. The Byzantine Navy ca. 500-1204, The Medieval Mediterranean, peoples, economies and cultures 62, Leiden and Boston 2006, 10-15. · Τ. Λουγγής, «Ο πρωτοβυζαντινός στρατός», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 48-51.Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, ΙΙΙ, 12,6-22, ΙΙΙ, 13, 1-24, τόμ. 1, 365-372. · J. H. Pryor and Elizabeth M. Jeffreys, The Age of the Δρόμων. The Byzantine Navy ca. 500-1204, The Medieval Mediterranean, peoples, economies and cultures 62, Leiden and Boston 2006, 10· Τ. Λουγγής, «Ο πρωτοβυζαντινός στρατός», Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 48-51.	Ο Βελισάριος, στρατηγός, επικεφαλής της εκστρατείας κατά των Βανδάλων της Αφρικής (533), είχε αυξημένες δικαιοδοσίες κατά την εκστρατεία (έφερε τον τίτλο: στρατηγός-αυτοκράτωρ). Τα πολυπληθή πεζικά και ιππικά στρατεύματα και ο μεγάλος στόλος αυτής της εκστρατείας, αλλά και η «ευταξία» που διέκρινε τις βυζαντινές δυνάμεις, οδήγησαν στην ανάκτηση της Αφρικής και των νησιών της Δυτικής Μεσογείου (Βαλεαρίδες, Κορσική, Σαρδηνία. 535) από τους Βανδάλους και την επαναφορά τους στον έλεγχό των Βυζαντινών. Τα Ιόνια νησιά και κυρίως η Ζάκυνθος, μαζί με άλλα σημεία στην Πελοπόννησο (Ταίναρο και Μεθώνη), αποτέλεσαν σταθμούς ανεφοδιασμού αυτής της εκστρατείας.
6	533	Κωνσταντινούπολη	Istanbul																	Σάλωνα, Δαλματία	Split, Dalmatia	ναυτική εκστρατεία	θαλάσσιο		Μούνδος στρατηγός			ναυτική επίθεση Οστρογότθων	Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, V, 5,1-2, τόμ. 2, 25 · Τ. Λουγγής, «Ο πρωτοβυζαντινός στρατός», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 83.	Στρατιωτικά αποσπάσματα σταλμένα από τον βασιλιά των Οστρογότθων, Ουίτιγι, είχαν καταλάβει την πόλη Σάλωνα της Δαλματίας. Για την εκδίωξή τους από αυτήν την τόσο στρατηγική θέση για τη στάθμευση και τον ανεφοδιασμό των βυζαντινών εκστρατειών προς την Δύση (Ιταλία και Αφρική) και προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβαση του στόλου του Βελισαρίου που κατευθυνόταν προς την Σικελία για τον παραπάνω σκοπό, ο Ιουστινιανός Α΄ απέστειλε στρατεύματα για την εκκαθάριση της πόλης και του λιμανιού της από τα πλοία και τον στρατό των Οστρογότθων. Η πρόσβαση στην Σικελία, που ήταν η γέφυρα των ναυτικών εκστρατειών προς την Δυτική Μεσόγειο, είχε ως προϋπόθεση την διασφάλιση του ανεφοδιασμού του βυζαντινού στόλου από τα Ιόνια νησιά και την ευχέρεια του διάπλου από αυτά καθώς και από τις ακτές της Ηπείρου προς την Δυτική Μεσόγειο.
7	536-537	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Ελλάς επαρχία (νότια παράλια Πελοποννήσου)	Peloponnese, Akra Maleas	Αιτωλίας και Ακαρνανίας χωρία, Μεσολόγγι	ports of Aetolia and Acarnania, Mesolongion													Ρώμη	Rome	ναυτική εκστρατεία για την ανακατάληψη των απωλεσθέντων εδαφών στην Σικελία και την Νότια Ιταλία	θαλάσσιο		Βαλεριανός στρατηγός	Μαρτίνος στρατηγός		ενίσχυση και καθοδήγηση βυζαντινής ναυτικής εκστρατείας	Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, V, 24,18-22, τόμ. 2, 120. · Τ. Λουγγής, «Ο πρωτοβυζαντινός στρατός», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 86. · Η. Αναγνωστάκης, «Ένα μυστηριώδες στρατιωτικό δίδυμο στην Μεθώνη την εποχή του Ιουστινιανού», Ανακοίνωση στην Επιστημονική Διημερίδα: Η Μεθώνη και η περιοχή της από την αρχαιότητα έως τα νεότερα χρόνια. Αρχαιολογικές και ιστορικές προσεγγίσεις (Μεθώνη, 16-17 Μαΐου 2015).	Οι στρατηγοί Βαλεριανός και Μαρτίνος, γνωστοί για τις πολλές στρατιωτικές αποστολές που τούς είχαν ανατεθεί από τον Ιουστινιανό Α΄, οι οποίοι απέκτησαν μεταγενέστερα και άλλα υψηλά αξιώματα, διαχειμάζουν στην Αιτωλία και την Ακαρνανία, πριν ξεκινήσουν τον διάπλου της Αδριατικής. Η συγκεκριμένη αποστολή τους είχε στόχο την ανίχνευση της κατάστασης των περασμάτων του Ιονίου Πελάγους. Σύμφωνα με τα Ναυμαχικά, βυζαντινό εγχειρίδιο ναυτικών εκστρατειών, επρόκειτο για μυστικές αποστολές, καθώς ο ανεφοδιασμός σε άνδρες και τρόφιμα και σε άλλα είδη για τη συντήρηση των πλοίων ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των ναυτικών εκστρατειών. Αποστολή επίσης των δυο στρατηγών ήταν η καθοδήγηση των ναυτικών δυνάμεων που είχαν ξεκινήσει για την Ιταλία, υπό τον Βελισάριο.
8	550	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Κεφαλληνία	Kefalonia	Κέρκυρα	Corfu													Καλαβρία, Νότια Ιταλία	Calabria, Italy, Southern	ναυτική εκστρατεία για την ανακατάληψη τψν απωλεσθέντων εδαφών στην Σικελία και την Νότια Ιταλία			Αρταβάνης στρατηγός			βυζαντινή ναυτική εκστρατεία	Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, VΙΙ, 40,14-16, τόμ. 2, 478-479. · Τ. Λουγγής, «Ο πρωτοβυζαντινός στρατός», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 116-117.	Η Κέρκυρα και η Κεφαλληνία αποτελούν ενδιάμεσους σταθμούς της ναυτικής εκστρατείας. που υπό τον στρατηγό Αρταβάνη κατευθυνόταν προς την Καλαβρία (Νότια Ιταλία). Ο στόλος αυτός αρχικά αντιμετώπισε πολλές απώλειες και επέστρεψε προς την Πελοπόννησο, προκειμένου να αναχωρήσει, υπό καλύτερες συνθήκες, εκ νέου προς τον τελικό του σταθμό.
9	551-552	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Σάλωνα, Δαλματία	Split, Dalmatia	Βενετία	Venice													Ρώμη	Rome	χερσαία και ναυτική εκστρατεία			πατρίκιος, κουβικουλάριος Ναρσής στρατηγός			βυζαντινή ναυτική εκστρατεία	Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, VΙΙΙ, 26,5-21, τόμ. 2, 630-633. · Τ. Λουγγής, «Ο πρωτοβυζαντινός στρατός», στο Βασιλική Βλυσίδου – Σ τ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 120-122.	Ο έμπιστος του Ιουστινιανού Α΄, κουβικουλάριος Ναρσής, ανέλαβε εκστρατεία, με τον τίτλο του στρατηγού αυτοκράτορα (551), όπως νωρίτερα ο Βελισάριος (533). Ο στρατός του ακολούθησε χερσαίους δρόμους και κατευθύνθηκε προς την πόλη Σάλωνα (Δαλματία) με σκοπό την επέλαση στην Βενετία. Από εκεί θα υπερφαλάγγιζε τους Γότθους και θα κατευθυνόταν νοτιότερα στοχεύοντας την εκδίωξη του αρχηγού τους Τουτίλα (ή Τοτίλα) από την Ιταλία και την Σικελία. Προφανώς, η προσέγγιση της Ιταλίας από τον Νότο και δια μέσου των ναυτικών σταθμών των Ιονίων Νήσων, όπως είχε γίνει το 533 με τον Βελισάριο, δεν ήταν δυνατή λόγω της κατοχής της Σικελίας και τη Νότιας Ιταλίας από τους Βανδάλους. Πιθανόν αυτή η στρατηγική ειπλογή να είχε σχέση με συγκυρίες, όπως ο διαθέσιμος αριθμός πεζικών δυνάμεων, έναντι, ίσως, της περιορισμένης ισχύος του βυζαντινού ναυτικού ή ακόμη, της στρατηγικής αιφνιδιασμού με την κάθοδο από Βορρά προς Νότο, συμμαχώντας με του Λογγοβάρδους, γερμανικό φύλο που αρχικά βρισκόταν στην Παννονία και στην συνέχεια, ίδρυσε ανεξάρτητα βασίλεια στην Ιταλική Χερσόνησο.
10	551	Σικελία	Sicily	Σάλωνα, Δαλματία	Split, Dalmatia	Κέρκυρα	Corfu	Σύβοτα νησίδες	Syvota, islets	Δωδώνη, Ήπειρος	Dodoni, Epiros	Νικόπολις, Ήπειρος	Nikopolis, Epiros									ναυτική επιδρομή			Το(υ)τίλας βασιλιάς Οστρογότθων (541-552)	στόλος Οστρογότθων		ναυτική επίθεση Οστρογότθων	Procopii Caesariensis opera omnia, I-II, De Bellis libri I-VIII, έκδ. J. Haury – G. Wirth, Lipsiae 1962, VΙΙΙ, 26,5-21, τόμ. 2, 630-633. · Τ. Λουγγής, «Ο πρωτοβυζαντινός στρατός», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 120-122.	Στόλος, που επανδρώθηκε από τον Τουτίλα (ή Τοτίλα), στάλθηκε στα Ιόνια Νησιά και στις ακτές της Δαλματίας προκειμένου να ανακόψει την προέλαση χερσαίων βυζαντινών στρατευμάτων (υπό τον Ναρσή) και τον διάπλου των βυζαντινών ναυτικών δυνάμεων, που κατευθύνονταν προς την Νότια Ιταλία και την Σικελία, με σκοπό να τις απελευθερώσουν από τους Γότθους. 300 μακρά πλοία του Τοτίλα ξεκίνησαν από την Σικελία και τη Νότια Ιταλία, που βρισκόταν υπό την κατοχή των Γότθων και αφού έφτασαν έως την Κέρκυρα και τα νησίδια Σύβοτα και τα λεηλάτησαν, πέρασαν στην Δωδώνη και την Νικόπολη και στη συνέχεια, έπλευσαν κατά μήκος της ακτής, καταλαμβάνοντας πολλά βυζαντινά πλοία, συμπεριλαμβανομένης και της στολοδρομίας (ναυτικής μοίρας που έπλεε συντεταγμένα), η οποία συνεπικουρούσε τα χερσαία εκστρατευτικά σώματα του Ναρσή.
11	591-602	Εύροια Ηπείρου, σημερινό Γλυκύ Θεσπρωτίας/ή Άγιοι Σαράντα	Euroia, Glyky Epirus or Sarandë	Φωτική Ηπείρου, Παραμυθιά	Fotiki Epirus, Paramithia	Κασσιώπη Κέρκυρα	Kasiopi	Επισκοπή Ευροιατών, Καλαβρία Νότια Ιταλία	Calabria, Southern Italy											Παναγία Κασσοπίτρα, Άρτα, Ήπειρος	Panagia Kassopitra, Arta, Epirus		μετοικεσία πληθυσμού	0	ομάδα πληθυσμού, ποίμνιο επισκοπής Ευροίας		0	μετακίνηση πληθυσμών	S. Gregorii Magni Registrum Epistularum libri I– XIV, ed. D. Norberg, CC. Series Latina CXLA, Thurnholt 1982, τόμ. CXL, VI 7,1, 375–376, τόμ CXLA, XIV 8,10, 1076; CXLA, XIV 13, 1084–1085. · Ε. Χρυσός, «Συμβολή στην ιστορία της Ηπείρου κατά την πρωτοβυζαντινή εποχή (δ΄–στ΄αιώνα)», Ηπειρωτικά Χρονικά 23 (1981), 74–76. · E. Follieri, «S. Donato, vescovo di Èvria in Epiro», στο F. Conca [dir.], Byzantina Mediolanensia, Soveria Mannelli, 1996, Ω165-175. · A. Kominis - J. Polémis, «Unpublished texts on S. Donatos of Euroia [BHG 2111-2112]», Rivista di studi bizantinie neollenici, n.s., 31, 1994 [1995], 3-44. · Myrto Veikou, Byzantine Epirus. A Topography of Transformation: Settlements of the Seventh–Twelfth Centuries in Southern Epirus and Aetoloacarnania, Greece, Leiden 2012. 42-43, 410-411.· Β. Παπαδοπούλου, Η Παλαιοχριστιανική Ήπειρος από τον 4ο έως και τον 7ο αιώνα. Η μαρτυρία της γλυπτικής, Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2013.	Μετακίνηση μιας πληθυσμιακής ομάδας, πιθανόν του ποιμνίου της επισκοπής Ευροίας της Ηπείρου στην Κασσιώπη (κάστρο στην ΒΑ. Κέρκυρα). Μαζί τους οι κάτοικοι έφεραν και τα λείψανα του προστάτη της αγίου Δονάτου (έζησε κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄, 379-395). Η κύρια πληροφόρησή μας για την μετοικεσία αυτή βρίσκεται σε παπικές επιστολές (Γρηγόριος Α΄, 590–604), που αναφέρονται στη διένεξη ανάμεσα στον επίσκοπο Ευροίας Ιωάννη, που είχε μετοικίσει στην Κέρκυρα και τον Αλκίσωνα επίσκοπο Κερκύρας, σχετικά με την διεκδίκηση της δικαιοδοσίας του πρώτου στην Κασσιώπη.
12	18 Ιουνίου 653	Ρώμη, 'Οστια	Porto Romano	Μεσσήνη	Messina, Sicily	Καλαβρία Νότια Ιταλία	Calabria, Southern Italy	Νησιά Ιονίου	Ionian Islands	Νάξος	Naxos							Άβυδος	Nara Burnu/Çanakkale/Turkey	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	στρατιωτικό	θαλάσσιο	0	Ολύμπιος, έξαρχος Ραβέννας	φύλακες/στρατιώτες-ναύτες/ τοπική φρουρά στην Νάξο.	0	αυτοκρατορική εντολή μετάκλησης	P. Peeters, «Une vie grecque du pape S. Martin I"», Analecta Bollandiana 51 (1933), 257-258. · M. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 129-133, 854.	Ο πάπας Μαρτίνος (649-655) οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, με αυτοκρατορική εντολή του Κώνσταντος Β΄ (641-668). Η μετακίνηση του από την Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιήθηκε με πλοία του Εξαρχάτου της Ραβέννας και με φρουρά υπό την εποπτεία του εξάρχου Ραβέννας, Ολύμπιου. Η σύγκληση της Συνόδου του Λατερανού (649) είχε καταδικάσει την έκδοση αυτοκρατορικού διατάγματος (Τύπος, 648), το οποίο απαγόρευε τις συζητήσεις σχετικά με τις θελήσεις και τις φύσεις του Ιησού Χριστού. Επρόκειτο λοιπόν, για ανυπακοή στον αυτοκρατορικό νόμο. Για τούτο, ο εκπρόσωπος της Κωνσταντινούπολης στην Ιταλία, έξαρχος Ραβέννας, εκτελεί την εντολή μεταφοράς του πάπα στην βυζαντινή πρωτεύουσα.
13	5 Οκτωβρίου 709	Ρώμη, Πόρτο	Porto/Rome/Italy	Νεάπολις/ Νάπολη	Naples	Σικελία	Sicily	Ρήγιο	Reggio/Calabria	Κρότωνας	Cotrone	Καλλίπολη	Gallipoli	Οτράντο	Otranto	Νησιά Ιονίου	Ionian Islands	Κέα	Kea	Έβδομον; Κωνσταντινούπολη	Istanbul	στρατιωτικό	θαλάσσιο	0	Ιωάννης Ριζοκόπος, έξαρχος Ραβέννας	πατρίκιος Θεόφιλος, στρατηγός καραβισιάνων	0	αυτοκρατορική εντολή μετάκλησης	Liber Pontificalis, texte, introduction et commentaire, L. Duchesne, Bibliothèque des Écoles françaises d’Athènes et de Rome, vol. I, Paris (2)1955, 390.· McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 129-133, 860.	Ο πάπας Κωνσταντίνος (708-715) προσκλήθηκε από τον Ιουστινιανό Β΄ (685-695 και 705-711) στην Κωνσταντινούπολη. Το ταξίδι του πραγματοποιήθηκε με πλοία του Εξαρχάτου της Ραβέννας (Ιωάννης Ριζοκόπος, έξαρχος).
14	28 Μαρτίου 723	Ρώμη	Rome	Γαέτα	Gaeta	Νεάπολις/Νάπολη	Naples	Ρήγιο	Reggio/Calabria	Κατάνη	Catania	Συρακούσες	Syracuse	Μονεμβασιά	Monemvasia	Κως	Kos	Έφεσος	Ephesus/ Kusadasi, Turkey	Ιερουσαλήμ	Jerusalem	προσκυνηματικό ταξίδι	θαλάσσιο	0				προσκυνηματικό ταξίδι	Vita Willibaldi, έκδ. O. Holder-Egger, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, τόμ. ΧV/1, Ανόβερο 1887 (φωτοτ. ανατ. Λιψία 1925), 86-106.· McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 129-133, 865	Προσκυνηματικό ταξίδι ενός επισκόπου από την Βρετανία στην Ιερουσαλήμ και σε άλλα προσκυνηματικά κέντρα, όπως η Έφεσος.
15	Σεπτέμβριος 732 - Αύγουστος 733	Κίβυρρα, Παμφυλία, ΝΔ Μικρά Ασία	Kibyrrha, Pamphylia	Ιόνιο Πέλαγος	Ionian Sea																	ναυτική εκστρατεία		0	Μάνης στρατηγός Κιβυρραιωτών				Theophanis Chronographia, έκδ. C. de Boor, I-II, Leipzig 1883 (ανατύπ. N. York 1980), 404-410. · Μαρία Λεοντσίνη, «Οι δυσκολίες διατήρησης της Δύσης: 602-756», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 200-201.	Η εκστρατεία στόλου από το θέμα Κιβυρραιωτών (ΝΔ Μικρά Ασία) προς την Ιταλία είχε στόχο τον εξαναγκασμό των παπικών πρωτοβουλιών σε αναδίπλωση και την εφαρμογή της βυζαντινής διοικητικής και φορολογικής πολιτικής, προϋποθέσεις απαραίτητες για την βυζαντινή κυριαρχία στην Ιταλία.
16	Σεπτέμβριος 745 - Αύγουστος 746	Καρχηδόνα [Αφρική ]	Carthage	Σικελία	Sicily	Καλαβρία	Calabria	Μονεμβασία	Monemvasia	Νησιά Αιγαίου	Aegean Sea											εμπορικά ταξίδια	θαλάσσιο	0				λιμός-πανώλη	Theophanis Chronographia, έκδ. C. de Boor, I-II, Leipzig 1883 (ανατύπ. N. York 1980), 422-424. · McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 870-871	Οι μαρτυρίες σχετικά με την μετάδοση της πανώλης σε όλα τα σημεία στάθμευσης των βυζαντινών πλοίων (εμπορικών κλπ.) αποτελούν σαφείς ενδείξεις για τις μετακινήσεις ανάμεσα στην Ιταλία και την Ανατολική Μεσόγειο και κατ’επέκταση τη σημασία και της θέσης του Ιονίου Πελάγους στη ναυσιπλοΐα.
17	Απρίλιος 776	Βερόνα/Πίζα	Verona	Σαλέρνο	Salerno											Δυρράχιο [Επίδαμνος]	Durazzo//Durrës, Albania			Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Διπλωματική αποστολή	θαλάσσιο	0	Κωνσταντίνος Ε΄ αυτοκράτορας (741-775)				Agnelli qui et Andreas, Liber Pontificalis Ecclesiae Ravennatis, έκδ. O. Holder-Egger, MGH. SSRL, Hannoverae 1878, 381.· Theophanis Chronographia, έκδ. C. de Boor, I-II, Leipzig 1883 (ανατύπ. N. York 1980), 449. · McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 876-877.	Η Κωνσταντινούπολη υπήρξε το καταφύγιο του Άδελχι, γιου του βασιλιά των Λογγοβἀρδων Ντεζιντερίου (756-774). Εκεί ονομάστηκε Θεόδοτος και πήρε τον τίτλο του πατρικίου. Αυτή η αναφερομένη σε πολλές πηγές πληροφορία, μπορεί να οδηγήσει στην υπόθεση ότι μεταφέρθηκε από το Σαλέρνο (ίσως) στην βυζαντινή πρωτεύουσα με βυζαντινά πλοία.
18	806-807	Κίβυρρα, Παμφυλία, ΝΔ Μικρά Ασία	Lycia et Pamphylia	Δαλματία	Dalmatia			Βενετία, Κόλπος της Βενετίας	Venice													Στρατιωτική αποστολή/ναυτική εκστρατεία		0	πατρίκιος Νικήτας, επικεφαλής βυζαντινού στόλου				Annales regni Francorum, έκδ. R. Rau, Quellen zur karolingischen Reichsgeschichte, I, Darmstadt 21974, 810, DCCCX, 90. · Βασιλική Βλυσίδου, «Η υποχώρηση από τη Σικελία και η κυριαρχία της Ν. Ιταλίας: 756-976», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 276-277.· Α. Κ. Κοσκινάς, Ιστορία των Κερκυραίων. Β1. Πρότερος και κλασσικός Μεσαίωνας, 685-1071 μ. Χ., Κέρκυρα 2013, 93-96.	Εκστρατεία, που σύμφωνα με τη νεότερη έρευνα (Β. Βλυσίδου) βασίστηκε στον στόλο του θέματος Κιβυρραιωτών, και με σταθμό τις δαλματικές ακτές, είχε στόχο την κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων του Βυζαντίου στην Β. Ιταλία και την Ιστρία, τα οποία είχε αμφισβητήσει ο Καρλομάγνος με την απονομή του τίτλου του ρήγα Ιταλίας στον Πιπίνο (781-810).
19	[808- 809]	Κεφαλληνία/Ιόνιο Πέλαγος	Kefalonia	Δαλματία	Dalmatia	χώρα Χαόνων/ Δαλματία, Ήπειρος		Βενετία, Κόλπος της Βενετίας	Venice													Στρατιωτική αποστολή/ναυτική εκστρατεία	θαλάσσιο	0	Paulus Cefalaniae praefectus, επικεφαλής βυζαντινού στόλου	orientali classe, στόλος με προέλευση από την Ανατολή, πιθανόν του θέματος Κιβυρραιωτώ.		σύναψη ανακωχής με τον ρήγα Ιταλίας Πιπίνο (Αύγουστος 808)	Annales regni Francorum, έκδ. R. Rau, Quellen zur karolingischen Reichsgeschichte, I, Darmstadt 21974, 810, DCCCX, 84-86. · Βασιλική Βλυσίδου, «Η υποχώρηση από τη Σικελία και η κυριαρχία της Ν. Ιταλίας: 756-976», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 277-278,· Α. Κ. Κοσκινάς, Ιστορία των Κερκυραίων. Β1. Πρότερος και κλασσικός Μεσαίωνας, 685-1071 μ. Χ., Κέρκυρα 2013, 93-96.	Εκστρατεία, η αναφορά της οποίας συνδέεται με την πρώτη γνωστή μνεία για το θέμα Κεφαλληνίας (βυζαντινή στρατιωτική και ναυτική βάση στο Ιόνιο Πέλαγος). Η διεκδίκηση της Βενετίας και μέσω αυτής της Ιταλίας από τον βυζαντινό στόλο, αποτελεί πρακτική που θυμίζει ανάλογη εκστρατεία του Ναρσή (551-552).
20	813	Ακυίσγρανο/Άαχεν	Aachen	Δαλματία	Dalmatia	Πελοπόννησος	Peloponnese	Αίγινα	Aegina	Αιγαίο Πέλαγος	Aegean Sea									Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Διπλωματική αποστολή	θαλάσσιο	0	Αμαλάριος επίσκοπος Metz	Πέτρος ηγούμενος της Nonantola (Ιταλία)		καιρικά φαινόμενα, κακοκαιρία, θαλάσσια ρεύματα	Amalarii versus marini, ed. E. Dümmler. Poetae Latini Aevi Carolini 1. MGH: Poetae 1. Berlin 1881, 427-428. · McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 138-143.	Διπλωματική αποστολή προς τον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, Λέοντα Ε΄ (813-820). Η αποστολή ανώτερων κληρικών με σκοπό τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις, ήταν συνηθισμένη πρακτική σε όλη την Βυζαντινή εποχή. Η συγκεκριμένη αποστολή μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη τα επίσημα έγγραφα, που επικύρωναν τη συμφωνία ανάμεσα στο Βυζάντιο και τον Καρλομάγνο. Ενδιαφέρουσα είναι η διαδρομή κατά μήκος των νησιών του Ιονίου και μάλιστα με βυζαντινό πλοία. Θα μπορούσε να διατυπωθεί η υπόθεση, ότι το πλοία ανήκαν στην μοίρα του θεματικού στόλου της Κεφαλληνίας.
21	Ιούλιος 813 - Ιούλιος 814	Θέμα Σικελίας	Sicily	Κεφαλληνία/Ιόνιο Πέλαγος	Kefalonia					Θεσσαλονίκη	Thessaloniki									Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Ταξίδι για την εξασφάλιση καθεστώτος προνομίων επισκοπής.		0	Πέτρος, επίσκοπος Ταυρινίας (Taureana, Σικελία)	ανώνυμος συνοδός από την Σικελία		ναυτική επιχείρηση βυζαντινού στόλου	Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 901.	Ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη του επισκόπου Ταυρινίας (Σικελία) με σκοπό να εισηγηθεί αίτημα προνομίων για την εκκλησία του. Το αίτημα απευθύνθηκε στον αυτοκράτορα Λέοντα Ε΄ (813-820). Η αποστολή αυτή πραγματοποιήθηκε με πλοία του θέματος Σικελίας.
22	Απρίλιος 814	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Αιγαίο Πέλαγος	Aegean Sea	Ιόνιο Πέλαγος	Ionian Sea													Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Διπλωματική αποστολή		0	Αμαλάριος επίσκοπος Metz (επιστροφή)			διπλωματική αποστολή	J. M. Hanssens, Amalarii episcopi opera liturgica omnia Studi e testi, Vatican City 1948-1950, 138-140 · McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 138-143, 169-408.	Επιστροφή από την Κωνσταντινούπολη της διπλωματικής αποστολής με επικεφαλής τον επίσκοπο Metz, Αμαλάριο, απεσταλμένο του Καρλομάγνου.
23	813-[828]	Βενετία	Venice	Αλεξάνδρεια	Alexandria/Egypt	Νήσοι Στροφάδες	Strofades	Umag	[Umag/Croatia]	Βενετία	Venice									Βενετία	Venice	δέκα εμπορικά πλοία/εμπόριο	θαλάσσιο	0	Δομίνικος, επιβιβάστηκε στην Αλεξάνδρεια	Σταυράκιος μοναχός, επιβιβάστηκε στην Αλεξάνδρεια		ανακομιδή και μετακομιδή λειψάνων, εμπορικό ταξίδι	N. McCleary, «Note storiche e archeologiche sul testo della “Translatio Sancti Marci”», Memorie storiche forogiuliesi 27-29 (1931-1932), 225-264.· Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 913-914	Η κρυφή μεταφορά των λειψάνων του Αγίου Μάρκου από την Αλεξάνδρεια στην Βενετία, από τον έμπορο Βόνο, παραδίδεται σε αγιολογικές αφηγήσεις. Η διαδρομή μέσω των νησιών του Ιονίου, μετά τον απόπλου από την Αλεξάνδρεια και την στάθμευση των πλοίων στις Στροφάδες, δείχνει ότι ο ναυτικός δρόμος που ένωνε τα Ιόνια νησιά με τις Ιταλικές ακτές ήταν ασφαλής αυτήν την εποχή.
24	878	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Ιέραξ, Αν. Πελοπόννησος	Gerakas															Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Στρατιωτική αποστολή/ναυτική εκστρατεία		0	Αδριανός,τοποτηρητής του βασιλικού πλωίμου, επικεφαλής της εκστρατείας			ναυτική εκστρατεία βυζαντινού στόλου	Iosephi Genesii Regum libri quattor, έκδ. A. Lesmüller-Werner – I. Thurn [CFHB 14], Berlin-N. York 1978. 21-14.· Βασιλική Βλυσίδου, «Η υποχώρηση από τη Σικελία και η κυριαρχία της Ν. Ιταλίας: 756-976», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 307-311.	Εκστρατεία που ξεκίνησε μάλλον καθυστερημένα από την Κωνσταντινούπολη, και στην συνέχεια χρονοτρίβησε στο λιμάνι Ιέρακος (Β της Μονεμβασιάς) με αποτέλεσμα να φτάσει εκεί η πληροφορία για την πτώση των Συρακουσών στους Άραβες (878). Μετά το γεγονός αυτό η αποστολή επέστρεψε άδοξα στην βυζαντινή πρωτεύουσα. Η υπαναχώρηση μπορεί να οφείλεται στην ασφάλεια που προσέφεραν οι σταθμοί ανεφοδιασμού στην Πελοπόννησο, ίσως επειδή ήταν καλύτερα επανδρωμένοι, στον μικρό αριθμό πλοίων της εκστρατείας έναντι του όγκου των αντίπαλων δυνάμεων των Αράβων στην Σικελία ή ακόμη στην αποτυχία ενίσχυσης της εκστρατείας στην Πελοπόννησο, πριν φτάσει ο στόλος στην Σικελία.
25	[Αύγουστος 880]	Καρχηδόνα Αφρική	Carthage	Σικελία	Sicily	Κεφαλληνία	Kefalonia	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante	Μεθώνη	Methoni									αρχαία Στυλίς, πορθμός Μεσσήνης	Columna R(h)egia, Strait of Messina Italy	αραβικός στόλος/εξήντα μεγάλα πλοία/ αραβική πολεμική επιχείρηση/αραβική επιδρομή	θαλάσσιο	0	Νάσαρ, βυζαντινός ναύαρχος		0	ναυτική εκστρατεία βυζαντινού στόλου	Chronographiae quae Theophanis Continuati nomine fertur Liber quo Vita Basilii Imperatoris amplectitur, ed, Ι. Ševčenko, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 42, Βerlin 2011, 62.5, 220-226, 228. · Βασιλική Βλυσίδου, «Η υποχώρηση από τη Σικελία και η κυριαρχία της Ν. Ιταλίας: 756-976», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 312-314.	Η Κωνσταντινούπολη απέστειλε στη Νότια Ιταλία τον συριακής καταγωγής Νάσαρ/Βασίλειο επικεφαλής στόλου, που κατέπλευσε στη Μεθώνη, σημείο με οργανωμένες υποδομές ανεφοδιασμού. Εκεί εκδηλώθηκε ανταρσία που ξεπεράστηκε με την συνδρομή του στρατηγού Πελοποννήσου. Ο στόλος του Νάσαρ προκειμένου να φτάσει στη Νότια Ιταλία και να επιβληθεί στους Άραβες στα στενά της Μεσσήνης, προέβη σε εκκαθάριση του αραβικού ναυτικού στη Ζάκυνθο (880).
26	[Αύγουστος 880]	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Μεθώνη	Methoni	Σικελία	Sicily	Κεφαλληνία	Kefalonia	Ζάκυνθος	Zakynthos							Μεθώνη	Methoni	αρχαία Στυλίς, πορθμός Μεσσήνης	Columna R(h)egia, Strait of Messina Italy	πολεμική επιχείρηση Βυζαντινών	θαλάσσιο	0	Νάσαρ, βυζαντινός ναύαρχος	Στρατιωτικά σώματα θέματος Πελοποννήσου και Μαρδαΐτες Πελοποννήσου (στρατιωτικά πληρώματα).		ναυτική εκστρατεία βυζαντινού στόλου	Chronographiae quae Theophanis Continuati nomine fertur Liber quo Vita Basilii Imperatoris amplectitur, ed. Ι. Ševčenko, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 42, Βerlin 2011, 224.· Βασιλική Βλυσίδου, «Η υποχώρηση από τη Σικελία και η κυριαρχία της Ν. Ιταλίας: 756-976», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 312-314.	Τα στρατιωτικά σώματα των Μαρδαϊτών, τα οποία είχαν τις βάσεις τους στην Πελοπόννησο και στην Κεφαλληνία (στα ομώνυμα δηλαδή, θέματα), είχαν ειδικευθεί στις ναυμαχίες. Η συνδρομή τους στην επιχείρηση του Νάσαρ, ήταν αποφασιστικής σημασίας για την εκκαθάριση του Ιονίου Πελάγους από τον Αραβικό στόλο.
27	880	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Πελοπόννησος	Peloponnese	Κεφαλληνία	Kefalonia	Δυρράχιο [Επίδαμνος]	Durazzo//Durrës/Albania	Σικελία	Sicily									κόλπος του Τάραντα, Ιταλία	Taranta Peligna, Abruzzo, Italy	Στρατιωτική αποστολή/στρατιωτική επιχείρηση Βυζαντινών	θαλάσσιο	0	Προκόπιος πρωτοβεστιάριος (ευνούχος), επικεφαλής της επιχείρησης	Λέων Αποστύπης βυζαντινός στρατηγός		ναυτική εκστρατεία βυζαντινού στόλου	Chronographiae quae Theophanis Continuati nomine fertur Liber quo Vita Basilii Imperatoris amplectitur, ed, Ι. Ševčenko, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 42, Βerlin 2011, 62.5, 220-226, 228. · Βασιλική Βλυσίδου, «Η υποχώρηση από τη Σικελία και η κυριαρχία της Ν. Ιταλίας: 756-976», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 318-321.	Στην εκστρατεία αυτήν για την εκδίωξη των Αράβων από την Σικελία και την Νότιο Ιταλία, έλαβαν μέρος ισχυρές δυνάμεις υπό δύο στρατηγούς (Προκόπιος και Λέων Αποστύππης). Καθένας από τους στρατηγούς αυτούς είχε στις διαταγές του στρατιωτικές δυνάμεις, με διαφορετική σύνθεση και με σημαντικούς ανταγωνισμούς μεταξύ τους. Η ισχύς, όμως, αυτών των δυνάμεων καθώς και η αρτιότητά τους φαίνεται ότι υπήρξαν αποφασιστικοί παράγοντες για την επικράτηση των Βυζαντινών.
28	Καλοκαίρι 881	Ταυρομένιο/Σικελία	Taormina	Πελοπόννησος	Peloponnese																	κατασκοπευτική αποστολή /προφητεία για ναυτική επίθεση Αράβων	θαλάσσιο		Άγιος Ηλίας Νέος	ανώνυμος, μαθητής αγίου Ηλία Νέου		κύμα προσφύγων από την Σικελία/ προφητεία της αραβικής επίθεσης	G. Rossi Taibbi, Vita di Sant' Elia il Giovane, Palermo 1962, 509-514. · McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 957.	Μετοικεσία μεμονωμένων ατόμων και ολιγάριθμων ομάδων από την Σικελία προς την Πελοπόννησο, εξαιτίας των αραβικών επιδρομών. Η περιγραφή των γεγονότων γίνεται σε αγιολογικό κείμενο, τον Βίο του αγίου Ηλία του Νέου.
29	c. 881 - 882	Πελοπόννησος	Peloponnese	Βουθρωτό	Butrint, Αλβανία	Κέρκυρα	Corfu			Aκρωτήριο Σίδερο, Κέρκυρα	Akra or Cape Sideros, Corfu									Καλαβρία	Calabria	κατασκοπευτική αποστολή	θαλάσσιο		Άγιος Ηλίας Νέος	Δανιήλ, μαθητής αγίου Ηλία Νέου	0	βυζαντινός έλεγχος για κατασκοπεία/ βυζαντινός ναυτικός-στρατιωτικός θύλακας, πρακτική έγκαιρης προειδοποίησης ναυτικών επιθέσεων	G. Rossi Taibbi, Vita di Sant' Elia il Giovane, Palermo 1962, 44. 48, 56, 58, 106, 110 · McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 957.	Το ταξίδι του Αγίου Ηλία Νέου από την Πελοπόννησο προς το Βουθρωτό και την Κέρκυρα, (μητρόπολη επισκοπικό μέγαρο), δείχνει την ευχέρεια των μετακινήσεων που διασφαλιζόταν με τον έλεγχο των ναυτικών δρόμων από τα πλοία του θέματος Κεφαλληνίας. Έχει βάσιμα υποστηριχθεί ότι από την εποχή αυτή (τέλη 9ου αι.), το θέμα είχε την έδρα του πλέον στην Κέρκυρα και όχι στην Κεφαλονιά.
30	885 - 886	Πελοπόννησος	Peloponnese	Καλαβρία	Calabria																	εποικισμός/στρατιωτική ενίσχυση βυζαντινής Ιταλίας	θαλάσσιο	0	Δανιηλίδα, αριστοκράτις Πάτρας	3.000 απελεύθεροι		μετακίνηση πληθυσμών / αποίκιση Λογγοβαρδίας	Chronographiae quae Theophanis Continuati nomine fertur Liber quo Vita Basilii Imperatoris amplectitur, ed. Ι. Ševčenko, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 42, Βerlin 2011, 77 262. · McCormick, Origins of the european economy, Cambrige 2001, 960.	Η αφήγηση στον Βίο του αυτοκράτορα Βασιλείου Α΄ για τις δωρεές της πλούσιας χήρας Δανηλίδας έχει «μυθιστορηματικό» χαρακτήρα. Η αναφορά, ωστόσο, σχετικά με την μετοίκηση από την Πελοπόννησο (περιοχή Πατρών) προς τη Νότια Ιταλία, 3.000 απελεύθερων της Δανηλίδας, με αυτοκρατορική πρωτοβουλία, είναι διαφωτιστική για την πολιτική της μεταφοράς σημαντικού κεφαλαίου ανθρωπίνου δυναμικού, σε μια περιοχή ζωτικής σημασίας για την αυτοκρατορία.
31	c. Οκτώβριος 888	Μονή Αγίου Ηλία στις Σαλίνες	Calabria/Italy	Πάτρα	Patrai	Ρήγιο	Reggio/Calabria													Καλαβρία	Calabria	προφητεία αραβικής επίθεσης και προσφυγή στην ασφαλή πόλη της Πάτρας	θαλάσσιο					κατασκοπεία, προφητεία για κακοκαιρία	G. Rossi Taibbi, Vita di Sant' Elia il Giovane, Palermo 1962, 38-39, 54-58,160 · Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 961.	Το ταξίδι του Αγίου Ηλία Νέου προς την Πελοπόννησο και την Πάτρα δείχνει την ευχέρεια των μετακινήσεων που διασφαλιζόταν με τον έλεγχο των ναυτικών δρόμων από τα πλοία του θέματος Κεφαλληνίας.
32	c. 892-893	Ρώμη [Puzzuoli]	Rome	Mεθώνη	Methoni	Δημητριάδα	Νέα Δημητριάδα													Κωνσταντινούπολη	Istanbul	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο			Άγιος Βλάσιος και μαθητές του		προσκυνηματικό ταξίδι/εμπορικό πλοίο	Vita Blasii Amoriensis (BHG 278), AASS Nov. 4, 1925,18, 665C-D και 19,666A-C. · Δ. Γκαγκτζής, Μ. Λεοντσίνη και Α. Πανοπούλου, «Πελοπόννησος και Νότια Ιταλία: Σταθμοί επικοινωνίας στη μέση βυζαντινή περίοδο», στο Ν. Γ. Μοσχονάς (έκδ.), Η Επικοινωνία στο Βυζάντιο. Πρακτικά του Β΄ Διεθνούς Συμποσίου, Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών/Ε.Ι.Ε., Αθήνα 1993, · Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 962.	Το ταξίδι του αγίου Βλασίου πραγματοποιήθηκε με εμπορικό πλοίο, που ταξίδευε από την Ρώμη προς την Κωνσταντινούπολη. Η στάθμευση του πλοίου στη Μεθώνη και η συνέχιση του πλου προς την Δημητριάδα (Θεσσαλία) διαγράφουν έναν συνηθισμένο ναυτικό εμπορικό δρόμο της μεσοβυζαντινής εποχής.
33	[Ιούνιος 901]	Ρήγιο Καλαβρία/Ιταλία	Reggio/Calabria																			εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο	0		Άγιος Hλίας Σπηλαιώτης και μαθητής του		πρόβλεψη της πτώσης του Ρηγίου (Καλαβρία)	Vita Eliae Speliotae (BHG 581), AASS, Sept. 3, Bruxelles 1868, 20-3, 856E-7B. · Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 964.	Ταξίδι του αγίου Ηλία Σπηλαιώτη από το Ρήγιο (Νότα Ιταλία) προς την Πάτρα. Ως κίνητρο της μετακίνησης του αγίου και των συντρόφων του προβάλλεται η προφητεία για την επικείμενη πτώση του Ρηγίου στους Άραβες. Η μετακίνηση προφανώς αποτυπώνει το μικρής έκτασης προσφυγικό ρεύμα που ακολούθησε την πτώση του Ρηγίου στους Άραβες (901).
34	[17 Αυγούστου 903]	Ρήγιο Καλαβρία/Ιταλία	Reggio/Calabria	Νήσοι Ερεικούσσες (Β. Κέρκυρα)	Ericusa	Ναύπακτος	Nafpaktos											Θεσσαλονίκη	Thessaloniki	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο	0	Άγιος Ηλίας Νέος	Columbus, Κολούμβος Καλαβρός, μαθητής Αγίου Ηλία Νέου	0	Διοικητικές υπηρεσίες, μεριμνούν για την ανταλλαγή πληροφοριών (κατασκοπεία), η οποία θα έβλαπτε τις βυζαντινές ναυτικές εκστρατείες.	G. Rossi Taibbi, Vita di Sant' Elia il Giovane, Palermo 1962, 67-70, 106,1460-114,1554 · Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 965.	Οι μοναχοί ήταν ομάδα με ιδιαίτερη κινητικότητα στο Βυζάντιο. Η δυνατότητά τους να ταξιδεύουν κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων, εξασφάλιζε, σε κάποιες περιπτώσεις, την δυνατότητα να συλλέγουν πληροφορίες για τις κινήσεις των αντίπαλων δυνάμεων. Ο άγιος Ηλίας Νέος, πέθανε στην Θεσσαλονίκη.
35	Ιούνιος 904	Θεσσαλονίκη	Thessaloniki	Θεσσαλία	Thessaly	Κεντρική Ελλάδα	Central Greece	Θεσπρωτία	Thesprotia	Βουθρωτό	Buthrotum/Butrint	Ροσάνο	Rossano	Bisignano	Bisignano	Ταυρινία, Σικελία	Tauriana	Σαλίνες/ Καλαβρία	Salines / Calabria	En Salinais/Calabria	Calabria	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο		μαθητές αγίου Ηλία Νέου		0	φυλάκιση και απελευθέρωση του αγίου Ηλία και του μαθητή του με την κατηγορία της κατασκοπείας	G. Rossi Taibbi, Vita di Sant' Elia il Giovane, Palermo 1962, 73-74, 116,1591- 118,1617 · Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 966.	Ο άγιος Ηλίας Νέος, πέθανε στην Θεσσαλονίκη. Μαθητές του μετέφεραν το σκήνωμά του στην Μονή Σαλίνων στην Καλαβρία (Ιταλία).
36	[Ιούλιος 904]	Νότια Ιταλία	Calabria, Southern Italy	Πάτρα	Patrai	Ναύπακτος	Nafpaktos	Λάρισα	Larissa	Κοιλάδα Τεμπών	Koilada Tempon/valley of Tempi									Θεσσαλονίκη	Thessaloniki	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο		ταξιδιώτες- προσκυνητές		0	προσκυνηματικό ταξίδι	Θαύματα Αγίου Δημητρίου, AASS Oct. 4 (1866), 192F-193C. · Μ. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 966.	Ταξιδιώτες από την Ιταλία πραγματοποίησαν προσκυνηματικό ταξίδι στο ναό του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. Η αφήγηση του προσκυνήματος περιλαμβάνεται στη Συλλογή των Θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου. Με την προσκύνηση στον ναό αυτό οι ταξιδιώτες ήθελαν να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους για την προειδοποίηση που τους έστειλε ο άγιος για την επικείμενη άλωση της Θεσσαλονίκης από τον Λέοντα Τριπολίτη (904).
37	910 - 911	Ρώμη	Rome	Μπάρι	Bari	Χρυσόν/Κρίσσα	Chryson/Kirra	Αθήνα	Athens											Ιερουσαλήμ	Jerusalem	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο	0	ταξιδιώτες - προσκυνητέςαπό την Ιταλία		0	προσκυνηματικό ταξίδι	Δ. Ζ. Σοφιανός, 'Οσιος Λουκάς, Αθήνα 1989, 16, 166. · M. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 967.	Το προσκύνημα στην Ιερουσαλήμ ήταν από τα αρχαιότερα και πιο διαδεδομένα προσκυνηματικά ταξίδια στο Βυζάντιο. Δυο μοναχοί που ξεκίνησαν από την Ρώμη, κατευθυνόμενοι προς τους Αγίους Τόπους, σύμφωνα με τον Βίο του οσίου Λουκά Νέου, έφτασαν στην Φωκίδα και από εκεί μετέβησαν στην Αθήνα. Οι χερσαίοι δρόμοι την εποχή αυτή ήταν προσπελάσιμοι και ασφαλείς. Έχει παρατηρηθεί ότι το ταξίδι αυτό, που ακολουθούσε τον άξονα των προσκυνηματικών ταξιδιών από την Ρώμη προς την Ιερουσαλήμ, δεν περιλάμβανε πάντοτε την επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη.
38	[μετά το 933]	Δαλματικές ακτές, νότια της Κροατίας	Dalmatia, Croatia, Lovište																	Κέρκυρα	Corfu	εμπορικό πλοίο		0	άγιος Αρσένιος αρχιεπίσκοπος Κερκύρας			απόκρουση επιδρομής	Βίος Αρσενίου, G. da Costa-Louillet, «Saints de Grèce aux VIIIe, IXe et Xe siècles. Note complemantaire», Byzantion 31 (1961), 365-369. · Δ. Τσουγκαράκης, «H βυζαντινή Kορυφώ: Kάστρον ή πόλις;»,στο Kέρκυρα μια μεσογειακή σύνθεση: νησιωτισμός, διασυνδέσεις, ανθρώπινα περιβάλλοντα, 16ος-19ος αι., έκδ. Αλίκη Νικηφόρου, Κέρκυρα 1998, 223-224.· Α. Κ. Κοσκινάς, Ιστορία των Κερκυραίων. Β1. Πρότερος και κλασσικός Μεσαίωνας, 685-1071 μ. Χ., Κέρκυρα 2013, 210-214.	Η αντιμετώπιση της επιδρομής πειρατών Ναρεντάνων (από τις Δαλματικές Ακτές) με την παρέμβαση του ιεράρχη της Κέρκυρας αγίου Αρσενίου και την συμβολή πλοίων από το θέμα Κεφαλληνίας, επιβεβαιώνει την παρουσία μιας, μικρής μάλλον εμβέλειας, αλλά αποτελεσματικής βυζαντινής ναυτικής δύναμης στο Ιόνιο Πέλαγος.
39	[μετά το 933]	Κωνσταντινούπολη	Istanbul																	Κόρινθος	Corinth	εμπορικό πλοίο			άγιος Αρσένιος αρχιεπίσκοπος Κερκύρας	Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος (913-959)		αυτοκρατορική εντολή μετάκλησης	Βίος Αρσενίου, G. da Costa-Louillet, «Saints de Grèce aux VIIIe, IXe et Xe siècles. Note complemantaire», Byzantion 31 (1961), 365-369. · Δ. Τσουγκαράκης, «H βυζαντινή Kορυφώ: Kάστρον ή πόλις;»,στο Kέρκυρα μια μεσογειακή σύνθεση: νησιωτισμός, διασυνδέσεις, ανθρώπινα περιβάλλοντα, 16ος-19ος αι., έκδ. Αλίκη Νικηφόρου, Κέρκυρα 1998, 223-224.	O άγιος Αρσένιος αρχιεπίσκοπος Κερκύρας ταξίδεψε προς στην Κωνσταντινούπολη, υπακούοντας σε αυτοκρατορική κλήτευση. Εκεί ο άγιος Αρσένιος σε συνεννόηση με τον αυτοκράτορα κατάφερε την αναγνώριση ειδικού καθεστώτος προνομίων για την Εκκλησία της Κέρκυρας. Τα προνόμια αυτά εκχωρήθηκαν από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ' Πορφυρογέννητο. Κατά το ταξίδι επιστροφής του στην Κέρκυρα, ο άγιος Αρσένιος πέθανε στην Κόρινθο. Το σκήνωμά του μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα.
40	939 - 946	Ρώμη	Rome																	Αμπελών νησίδα στον Κορινθιακό κόλπο	Ámbelos, islet in the Corinthian Gulf	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο	0	Όσιος Λουκάς Νέος			προσκυνηματικό ταξίδι	Δ. Ζ. Σοφιανός, 'Οσιος Λουκάς, Αθήνα 1989, 28-29, 174-175. · M McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 970.	Η επίσκεψη στη Ρώμη ήταν από τα σημαντικά και πιο διαδεδομένα προσκυνηματικά ταξίδια στο Βυζάντιο. Δυο μοναχοί που επέστρεφαν από την Ρώμη χειροτόνησαν μοναχό τον όσιο Λουκά, σύμφωνα με τον Βίο του.
41	943 - 946	Μπάρι/Ιταλία	Bari/Italia																	Κόρινθος	Corinth	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο	0	Όσιος Λουκάς Νέος			εμπορικό ταξίδι	Δ. Ζ. Σοφιανός, 'Οσιος Λουκάς, Αθήνα 1989, 63-64 196-197. · M. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 970.	Το ταξίδι εμπορικού πλοίου τοποθετείται λίγο πριν από τα μέσα του 10ου αιώνα. Την εποχή αυτή μόναζε στο νησάκι Αμπελών ο όσιος Λουκάς Νέος, ο οποίος έσωσε το πλοίο από την τρικυμία. Η πληροφορία για την προσόρμιση του πλοίου συμπίπτει και με άλλες σχετικές αναφορές που δείχνουν ότι η ναυσιπλοΐα από το Ιόνιο Πέλαγος προς τον Κορινθιακό Κόλπο ήταν αυξημένη την εποχή αυτή.
42	25 Αυγούστου 949	Βενετία	Venice	Ιόνιο Πέλαγος	Ionian Sea															Κωνσταντινούπολη	Istanbul	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο	0	Λιουτπράνδος, επίσκοπος Κρεμόνας, πρέσβης Βερεγγαρίου Β΄			διπλωματική αποστολή	Antapodosis, στο Liudprandi Cremonensis Antapodosis, Homelia paschalis, Historia Ottonis, Relatio de legatione Constantinopolitana, έκδ. P. Chiesa, Thurnholt 1998,6, 4, 146. · McCormick, Origins of the european economy, Cambrige 2001, 971.	Διπλωματική αποστολή του Βασιλιά της Ιταλίας Βερεγγάριου Β' (950-961), προς τον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, Κωνσταντίνο Ζ' Πορφυρογέννητο. Ο απεσταλμένος πρέσβης ήταν ο Λιουτπράνδος ή Λουιτπράνδος (Liutprando da Cremona, 920-972), Λογγοβάρδος ιστορικός, συγγραφέας και επίσκοπος της Κρεμόνας. Από αριστοκρατική οικογένεια και με υψηλή μόρφωση, τέθηκε στην υπηρεσία των βασιλέων της Ιταλίας και έλαβε μέρος σε διπλωματικές αποστολές. Η αποστολή ανώτερων κληρικών με σκοπό τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις, ήταν συνηθισμένη πρακτική τόσο στο Βυζάντιο όσο και στην Μεσαιωνική Δύση.
43	[940-950]	Ραβέννα	Ravenna	Ιστρία	Istria, Croatia	Λευκάδα	Lefkada													Αλεξάνδρεια	Alexandreia	εμπορικό πλοίο		0				εμπορικό ταξίδι	Life and works of Saint Gregentios, Archbishop of Taphar, έκδ. A. Berger, with a contribution by G. Fiaccadori, Berlin - N. York 2006, 8.2, . 25,. . 40-45 . 366-367	Στον Βίο του αγίου Γρηγεντίου αναφέρεται το ταξίδι του από την Ραβέννα (ή την Ιστρία) στην Αλεξάνδρεια με πλοίο Λευκαδινό. Η πληροφορία είναι ενδεικτική της εμβέλειας των ναυτικών δρόμων στο Ιόνιο Πέλαγος και επιβεβαιώνει την κυκλοφορία ιδιωτικών εμπορικών πλοίων, ένα από τα οποία μάλιστα πρέπει να είχε προέλευση το νησί της Λευκάδας. Η Λευκάδα την εποχή αυτή αναδεικνύεται σε σημαντικό σταθμό για τις επικοινωνίες με την Ιταλία. Η αναβίβασή της σε μητρόπολη συνδέεται με την αυξανόμενη πολιτική και εκκλησιαστική κινητικότητα γενικότερα στον ελλαδικό χώρο. Η ανάπτυξη του νησιού ήταν σημαντική για την Κωνσταντινούπολη. Η Λευκάδα, όπως και η Κέρκυρα, αναβιβάζεται σε αρχιεπισκοπή στις αρχές του 10ου αιώνα.
44	Ιούνιος- Αύγουστος 953	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Στείρι Βοιωτία	Steiri, Boeotia	Μονή Οσίου Λουκά	Hosios Lucas monastery													Ρώμη	Rome	εμπορικό πλοίο	θαλάσσιο	0				προσκυνηματικό ταξίδι, πρώτη γνωστή προσκύνηση/ καθιέρωση λατρείας Οσίου Λουκά	Δ. Ζ. Σοφιανός, 'Οσιος Λουκάς, Αθήνα 1989, 80, 208. · M. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 971.	Η αποκάλυψη του οσίου Λουκά Νέου σε ενύπνιο σηματοδότησε την απαρχή της επίσημης τιμής στο πρόσωπό του. Ο μοναχός Κοσμάς, που είχε ξεκινήσει από την Παφλαγονία (Β. Μικρά Ασία), για προσκυνηματικό ταξίδι στη Ρώμη μετά το όνειρο, έφτασε στο Στείρι και καλλώπισε τον νωπό τάφο του οσίου, ανυψώνοντάς τον με επιχωμάτωση και προστατεύοντάς τον με κιγκλίδωμα. Έτσι, το προσκύνημα στον τάφο του οσίου Λουκά συνδέθηκε εξαρχής με ένα από τα κατεξοχήν καθιερωμένα προσκυνηματικά ταξίδια, εκείνο της Ρώμης.
45	959-960	Κωνσταντινούπολη	Istanbul																	Παξοί	Paxoi					Λιουτπράνδος, επίσκοπος Κρεμόνας, πρέσβης Βερεγγάριου Β΄		διπλωματική αποστολή	Αntapodosis, στο Liudprandi Cremonensis Antapodosis, Homelia paschalis, Historia Ottonis, Relatio de legatione Constantinopolitana, έκδ. P. Chiesa, Thurnholt 1998, III, 1, 68. · M. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 971. · Ε. Χρυσός, «Οι Παξοί κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο», Θ΄ Πανιόνιο Συνέδριο, Παξοί 26–30 Μαΐου 2010, Πρακτικά, έκδ. Αλίκη Δ. Νικηφόρου, Παξοί 2014, τόμ. II, 489-496.	Διπλωματική αποστολή του Βασιλιά της Ιταλίας Βερεγγάριου Β' (950-961), προς τον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, Κωνσταντίνο Ζ' Πορφυρογέννητο. Ο απεσταλμένος πρέσβης ήταν ο Λιουτπράνδος ή Λουιτπράνδος (Liutprando da Cremona, 920-972), Λογγοβάρδος ιστορικός, συγγραφέας και επίσκοπος της Κρεμόνας. Από αριστοκρατική οικογένεια και με υψηλή μόρφωση, τέθηκε στην υπηρεσία των βασιλέων της Ιταλίας και έλαβε μέρος σε διπλωματικές αποστολές. Η αποστολή ανώτερων κληρικών με σκοπό τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις, ήταν συνηθισμένη πρακτική τόσο στο Βυζάντιο όσο και στην Μεσαιωνική Δύση. Σύμφωνα με το έργο Ανταπόδοσις του Λιουτπράνδου Κρεμόνας, οι Παξοί υπήρξαν σταθμός του συγκεκριμένου ταξιδιού του ή πιθανόν κάποιου άλλου, που πραγματοποιήθηκε σε κοντινή χρονολογική απόσταση, με εκείνα που γνωρίζουμε καλύτερα και από άλλες πηγές.
46	Oκτώβριος 968	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Θεσσαλονίκη	Thessaloniki	Ναύπακτος	Nafpaktos	Οφίδαρης, Φίδαρης (Εύηνος)	Fídaris, Evinos Potamos	Λευκάδα	Lefkada							Κορυφώ, Κέρκυρα	Corfu	Οτράντο/Υδρούς	Otranto	Διπλωματική αποστολή	θαλάσσιο	0	Κουσώνιος, βασιλικός (μανδάτωρ) Λογοθέσιο του Δρόμου	Λιουτπράνδος, επίσκοπος Κρεμόνας, πρέσβης Όθωνα A΄	0	διπλωματική αποστολή	Legatio, στο Liudprandi Cremonensis Antapodosis, Homelia paschalis, Historia Ottonis, Relatio de legatione Constantinopolitana, έκδ. P. Chiesa, Thurnholt 1998, 46, 58-64, 207 213-217. · M. McCormick, Origins of the european economy, Cambridge 2001, 972. · E. Kislinger, «Verkehrsrouten zur See im byzantinischen Raum», στο Handelsgüter und Verkehrswege. Aspekte der Warenversorgung im östlichen Mittelmeerraum (4. bis 15. Jahrhundert), έκδ. E. Kislinger, J. Koder και A. Külzer, Akademie der Wissenschaften in Wien, Philosophisch-Historische Klasse 388, Veröffentlichungen zur Byzanzforschung 18, Vienna 2010, 173.	Επιστροφή στην Ιταλία της διπλωματικής αποστολής του Βασιλιά Όθωνα Α' (963-973), προς τον αυτοκράτορα της Νικηφόρο Β΄ Φωκά (963-969). Ο απεσταλμένος πρέσβης ήταν ο Λιουτπράνδος ή Λουιτπράνδος (Liutprando da Cremona, 920-972), Λογγοβάρδος ιστορικός, συγγραφέας και επίσκοπος της Κρεμόνας. Η Ναύπακτος, λιμάνι και έδρα θέματος Νικοπόλεως και μητρόπολη υπήρξε σταθμός του ταξιδιού της αποστολής προς την Ιταλία. Εκεί υπήρχαν μόνο δυο διαθέσιμα πλοιάρια. Μέρος της συνοδείας, που δεν χωρούσε πλοιάρια οδηγήθηκε βόρεια ακολουθώντας χερσαίο δρόμο κατά μήκος της ακτής, παράλληλα με τον ρου του ποταμού Φίδαρη (Εύηνου). Ακολούθως, ο Λιουτπράνδος κατέλυσε στην Λευκάδα, όπου βρήκε κατάλυμα, και φιλοξενία στην κατοικία του επισκόπου και στη συνέχεια, στο επισκοπικό μέγαρο στην Κέρκυρα.
47	1005	Σάμος, Πυθαγόρειο	Samos Pythagorion	Μεθώνη	Methoni	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante													Βενετία	Venice							ανακομιδή και μετακομιδή λειψάνων, εμπορικό ταξίδι	Μ. Γ. Βαρβούνης, «Λέων Επίσκοπος Σάμου» (ante 7. αι.): ανάμεσα στην Ιστορία και στην Αγιολογία», Ιστορίας Μέριμνα. Τιμητικός τόμος στον καθηγητή Γ. Ν. Λεοντσίνη, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2011, τόμ. Α1, 145-156.	Βενετικά πλοία μετέφεραν από τη Σάμο στην Βενετία το σκήνωμα του αγίου Λέοντα.
48	1011	Κεφαλληνία/Ιόνιο Πέλαγος	Kefalonia/Ionian Sea																	Βάρις/Μπάρι	Bari	καταστολή εξέγερσης		0	Βασίλειος Β΄ αυτοκράτορας (976-1025)	Βασίλειος Αργυρός, στρατηγός Σάμου	0	ναυτική εκστρατεία βυζαντινών στόλων	Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum, έκδ. I. Thurn, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin - N. York 1973, 347-348. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 19-20. · Στ. Λαµπάκης, «H τελευταία εκατονταετία, 976-1071», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα, 411-414.	Στόλοι δυο ναυτικών θεμάτων Κεφαλληνίας και Σάμου συμπλέουν σε κοινή ναυτική επιχείρηση προκειμένου να καταστείλουν την εξέγερση του Μέλο, Ιταλού ευγενή, στην Ιταλία.
49	1017	Κεφαλληνία/Ιόνιο Πέλαγος	Kefalonia / Ionian Sea																	Βάρις/Μπάρι	Bari			0	Βασίλειος Β΄ αυτοκράτορας (976-1025)	Λέων (Κοντολέων) Τορνίκιος, στρατηγός Κεφαλληνίας		ναυτική εκστρατεία βυζαντινών στόλων	Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 20. · Στ. Λαµπάκης, «H τελευταία εκατονταετία, 976-1071», στο Βασιλική Βλυσίδου – Στ. Λαμπάκης – Μαρία Λεοντσίνη – Τ. Λουγγής, Βυζαντινά στρατεύματα στη Δύση (5ος-11ος αι.). Έρευνες πάνω στις χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις: σύνθεση και αποστολή των βυζαντινών στρατευμάτων στη Δύση, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Iνστιτούτο Bυζαντινών Eρευνών, Αθήνα 2008, 411-419	Στόλος του ναυτικού θέματος Κεφαλληνίας έσπευσε σε βοήθεια του κατεπάνω Ιταλίας για την καταστολή της δεύτερης, προτελευταίας φάσης της εξέγερσης του Μέλο, Ιταλού ευγενή. Η εξέγερση καταπνίγηκε οριστικά από τον κατεπάνω Ιταλίας Βασίλειο Βοϊωάννη.
50	1033	Ναύπλιο	Nauplion																	Κέρκυρα	Corfu	ναυτική πειρατική επίθεση/ναυτική επιχείρηση Βυζαντινών		0				απόκρουση επιδρομής	Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum, έκδ. I. Thurn, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin - N. York 1973, 386-387.· Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 20-21.· Α. Κ. Κοσκινάς, Ιστορία των Κερκυραίων. Β1. Πρότερος και κλασσικός Μεσαίωνας, 685-1071 μ. Χ., Κέρκυρα 2013, 260-264.	Η απόκρουση από τον Νικηφόρο Καραντηνό, στρατηγό Ναυπλίου (ή Ναυπάκτου), των Αράβων (της Σικελίας), που εφορμούσαν στα παράλια της Δαλματίας και πυρπόλησαν την Κέρκυρα, μαζί με πλοία από την Ραγούζα, μαρτυρεί την δυναμική του βυζαντινού στόλου στο Ιόνιο Πέλαγος, λίγο πριν από την εποχή, που οι Νορμανδοί θα αρχίσουν να προσβλέπουν στην επέκτασή τους στην Ανατολή.
51	1071	Ναύπακτος	Nafpaktos																	Οτράντο/Υδρούς	Otranto	προσκυνηματικό ταξίδι		0	Βαρθολομαίος μοναχός			προσκυνηματικό ταξίδι	Β. Κουκουσάς, «Άγιος Νικόλαος ο προσκυνητής. Ιστορικό στιγμιότυπο της κοινής παρουσίας Ανατολής και Δύσεως μετά το σχίσμα του 1054», Βυζαντινός Δόμος 11 (2003), 192-211. · S. Efthymiadis, «D’Orient en Occident mais étranger aux deux mondes: messages et renseignements tirés de la Vie de Saint Nicolas le Pèlerin (BHL 6223)», Puer Apuliae. Mélanges offerts à Jean-Marie Martin, έκδ. E. Cuozzo, V. Déroche, A. Peters-Custot και V. Prigent, Paris 2008, 207–223 βλ. και στο Hagiography in Byzantium: Literature, Social History and Cult, Variorum Reprints, Ashgate Variorum Collected Studies Series, Farnham 2011, αρ. XIV.	Ο άγιος Νικόλαος ο Προσκυνητής, γεννήθηκε στο Στείρι της Φωκίδας. Μόνασε αρχικά στην Μονή του Οσίου Λουκά (Φωκίδα). Το ταξίδι του από την Ναύπακτο προς το Ότραντο δείχνει ότι η επικοινωνία παρέμενε ανοικτή ακόμη και την εποχή (1071) που το Μπάρι (η βυζαντινή Βάρι) είχε καταληφθει από τους Νορμανδούς.
52	1081	Βρινδήσιον/Μπρίντεζι	Brindisi															Δυρράχιο [Επίδαμνος]	Durazzo//Durrës/Albania	Κορυφώ, Κέρκυρα	Corfu	νορμανδική ναυτική επίθεση		0	Ρογήρος γιος του Ροβέρτου Γυισκάρδου, δούκα Απουλίας και Καλαβρίας (1059-1085)	30.000 στρατιώτες, ανάμεσά τους και ιππείς, επέβαιναν σε 150 πλοία		ναυτική εκστρατεία νορμανδικού στόλου	Anna Comnenae Alexias, έκδ. D. R. Reinsch και A. Kambylis, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 40, Berlin - N. York 2001, Ι, xvi, 50-51.· Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 21-23.	Ο δούξ Απουλίας και Καλαβρίας, Ροβέρτος Γυισκάρδος (1059-1085), αν και ήθελε να διαπεραιωθεί από τον Υδρούντα (Ότραντο) στην Νικόπολη (Ηπείρου) και την Ναύπακτο, προτίμησε τελικά τον συντομότερο δρόμο από το Βρινδήσιο (Μπρίντεζι) στην Επίδαμνο (Δυρράχιο). Η νορμανδική επίθεση προκάλεσε την έκδοση των πρώτων προνομιών υπέρ των Βενετών, προκειμένου να βοηθήσουν τους Βυζαντινούς για την υπεράσπιση του Ιονίου Πελάγους από τις νορμανδικές επιθέσεις.
53	1081	Υδρούς/Ότραντο	Otranto	Βρινδήσιον/Μπρίντεζι	Brindisi	Αυλώνας	Avlonas/Vlorë/Βλόρε	Βουθρωτό	Butrint, Αlbania	Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu	Δυρράχιο, ακρωτήριο Γλώσσα	Durazzo//Durrës, Albania, Cape Glossa,Vlorë	Κέρκυρα	Corfu	Γλαβίνιτζα/Ωρικός, Ν μυχός Κόλπου Αυλώνα [«Ιεριχώ»]	Glavinitza / Orikum, S inlet of the Avlonas' Gulf Vlore (Skele e Vlorës)	Βρινδήσιον/Μπρίντεζι	Brindisi			Αλλεπάλληλες ναυτικές επιχειρήσεις των Νορμανδών να αποκτήσουν σταθέρες βάσεις στα δυτικά παράλια της Ν. Βαλκανικής και στην Κέρκυρα. Kοινή ναυτική επιχείρηση βενετικού σόλου και βυζαντινής ναυτικής μοίρας		0	Ρογήρος γιος του Ροβέρτου Γυισκάρδου, δούκα Απουλίας και Καλαβρίας (1059-1085)			ναυτική εκστρατεία νορμανδικού στόλου	Anna Comnenae Alexias, έκδ. D. R. Reinsch – A. Kambylis Corpus Fontium Historiae Byzantinae 40, Berlin - N. York 2001, ΙΙΙ, χxii, 116-119. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 23-24	Αλλεπάλληλες ήταν οι ναυτικές επιχειρήσεις των Νορμανδών να αποκτήσουν σταθερές βάσεις στα δυτικά παράλια της Ν. Βαλκανικής και στην Κέρκυρα. Κοινή ναυτική επιχείρηση βενετικού στόλου και βυζαντινής ναυτικής μοίρας για την απώθηση των Νορμανδών. Το νησί απελευθερώνεται από τους Νορμανδούς, αλλά η ακρόπολη της Κέρκυρας παραμένει στα χέρια νορμανδικής φρουράς, που δεν παραδίδει τα όπλα, παρά την πολιορκία.
54	1099	Πίζα	Piza			Κέρκυρα	Corfu	Λευκάδα	Lucatam//Lefkada	Κεφαλληνία	Kefalonia	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante	Σάμος	Samos Island	Κως	Kos Island	Κνίδος, λιμάνι Δ. Μικράς Ασίας, επαρχία Καρίας	Port of Knidos, province of Karia, Western Asia Minor, Turkey, Muğla			ναυτική επίθεση από στόλο προερχόμενο από την Πίζα		0	πάπας Ουρβανός Β΄(1088-1099)	αρχιεπίσκοπος Πίζας, Δαΐμβερτος.		ναυτική εκστρατεία στόλου Πίζας (Ιταλία)	Anna Comnenae Alexias, έκδ. D. R. Reinsch – A. Kambylis Corpus Fontium Historiae Byzantinae 40, Berlin - N. York 2001, ΧI, x, 350-353. · Bernardo Maragone, Annales Pisani, έκδ. Michele Lupo Gentile, Rerum Italicarum scriptores 6, 2, Bologna [1936], A. D. MXCVIIII. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 31-32.	Λεηλασίες των Ιόνιων Νησιών από ένα τμήμα μεγάλου πιζανικού στόλου, τον οποίο οδηγούσε προς τους Αγίους Τόπους σταλμένος από τον πάπα Ουρβανό Β΄ (1088-1099), ο αρχιεπίσκοπος Πίζας, Δαΐμβερτος.
55	Φθινόπωρο 1084	Αυλώνας	Avlonas/Vlorë/Βλόρε)	Σαλερηνόν, Καμπανία	Salerno Campania	Αυλώνας	Avlonas/Vlorë/Βλόρε	Βουθρωτό	Butrint, Αλβανία	Βρινδήσιον	Brindisi	Υδρούς/Ότραντο	Otranto	Αυλώνας	Avlonas/Vlorë/Βλόρε)	Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu	Κασσιώπη, λιμάνι	port of Kassiopi (Akra)	λιμάνι Πασάρων, Κέρκυρα	Pasaron port in Corfu	νορμανδικές ναυτικές επιθέσεις		0	Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1081-1118)	Γιδος/ Guido, αδελφός του Ρογήρου και γιος του δούκα Απουλίας και Καλαβρίας, Ροβέρτου Γυισκάρδου (1059-1085)		ναυτική εκστρατεία νορμανδικού στόλου	Anna Comnenae Alexias, έκδ. D. R. Reinsch – A. Kambylis Corpus Fontium Historiae Byzantinae 40, Berlin - N. York 2001, VI, v, 175-179. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 23-24.	Ο νορμανδικός στόλος του Ροβέρτου Γυισκάρδου νικά τον βενετικό στόλο, που προστάτευε την Κέρκυρα, ανακατέλαβε την Κασσιώπη και σταμάτησε την πολιορκία του φρουρίου της πόλης της Κέρκυρας, όταν καταδιώχθηκε από τους Βενετούς,οι οποίοι, στην συνέχεια, από το λιμάνι των Πασάρων τους εκδίωξαν από την Κασσιώπη. Οι Νορμανδοί όμως, επέστρεψαν στο λιμάνι της Κέρκυρας και την ανακατέλαβαν από τους Βενετούς, διατηρώντας την κυριαρχία τους στο νησί.
56	Ιούλιος - Αύγουστος 1085	Κέρκυρα	Corfu	Βόνιτσα	Vonitsa							Κεφαλληνία, ακρωτήριο Αθέρας Β. Χερσονήσου Παλικής	Kefalonia, Ákra or Cape Athéras, N Peninsula Paliki	Κεφαλληνία, ακρωτήριο Πάνορμος, Φισκάρδο Β. Χερσονήσου Παλικής	Kefalonia, Ákra or Cape Fiskárdo, N Peninsula Paliki	Κάστρο Αγίου Γεωργίου Κεφαλληνίας	Kástro, Kefalonia	Ιθάκη	Ithaca	Venusio Απουλίας, Ιταλία	Venusio Puglia, Italy	νορμανδική ναυτική επίθεση		0		Λανδούλφος μέγας δουξ (βυζαντινού) στόλου	0	ναυτική εκστρατεία νορμανδικού στόλου	Anna Comnenae Alexias, έκδ. D. R. Reinsch – A. Kambylis Corpus Fontium Historiae Byzantinae 40, Berlin - N. York 2001, VI, vi, 179-181. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 24-30. · Μ. Σ. Κορδώσης, Η Ομηρική Ιθάκη (Νήσος-Άστυ) σε σχέση με τη μεταγενέστερη αρχαία και βυζαντινή και τα νησιά Αστερίς- Σάμη - Δουλίχιο, Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών 286, Βιβλιοπωλείο Δ. Ν. Καραβία, Αθήνα 2007, 110-114, 211-212, 239-244.	Ο δούκας Απουλίας και Καλαβρίας, Ροβέρτος Γυισκάρδος (1059-1085), μαζί με τον γιο του Ρογήρο και τη σύζυγό του Γαΐτα και νορμανδικό στόλο υπό τις διαταγές του, υποχώρησε στην Κεφαλληνία, όπου πέθανε.
57	1086-1087	Μύρα Λυκίας, Μικρά Ασία												Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante	Κεφαλληνία, Νότια της Σάμης	Cephalonia, Southern Sami	Κέρκυρα, Καρδάκι, Παλαιόπολη	Corfu Kardaki, Palaiopoli	Βάρις/Μπάρι	Bari							μετακομιδή λειψάνων, εμπορικό ταξίδι	G. Anrich, Hagios Nikolaos; der heilige Nikolaos in der griechischen Kirche, Texte und Untersuchungen von G. Anrich, Lipsiae - Berlin 1913-1917, τόμ. Ι, 444-445. · Δ. Φλεμοτόμος, «Το πέρασμα του ιερού λειψάνου του Αγίου Νικολάου από τη Ζάκυνθο», στο Αγιοι και εκκλησιαστικές προσωπικότητες στη Ζάκυνθο, Πρακτικά Συνεδρίου (Ζάκυνθος 6-9 Νοέμβρη 1997), τ. Β΄, Αθήνα, 1999, 83-106.· Π. Τζιβάρα, «Η πρόσληψη της εικόνας των βενετών κυριάρχων μέσα από ένα υμνογραφικό κείμενο: Η ακολουθία του Αγίου Νικολάου, όχημα εξύμνησης της Γαληνοτάτης», στο Θράκιος, έκδ. Γ. Κ. Παπάζογλου, Κομοτηνή 2006, 205-217.	Η ανακομιδή των λειψάνων του αγίου Νικολάου από τα Μύρα της Λυκίας και η μετακομιδή τους με βενετικά πλοία στην Ιταλία, έχει περιγραφεί σε αγιολογικά κείμενα και η πάροδός τους από τα Ιόνια Νησιά έχει αποτυπωθεί σε τοπικές αγιολογικές παραδόσεις.
58	1101	Ιερουσαλήμ	Jerusalem															Ιθάκη	Ithaca	Κέρκυρα	Corfu			0	Godefroy de Bouillon/Γκοντοφρέ (1095-1100), δούκας της Λωραίνης	Λανδούλφος μέγας δουξ (βυζαντινού) στόλου		επιστροφή πλοίων από την Α΄ Σταυροφορία (1095)	Caffaro di Caschifellone, De liberatione civitatum orientis, έκδ. Luigi T. Belgrano, Annali genovesi 1, Fonti per la storia d'Italia 11, Genoa 1890, τόμ. 1, 108. · M. Balard, «Latin Sources and Byzantine Prosopography: Genoa, Venice, Pisa and Barcelona», στο Byzantines and Crusaders in Non-greek Sources, 1025-1204, έκδ. M. Whitby, Proceedings of the British Academy 132, Oxford - N. York 2007, 41.	Γενουατικά πλοία. που επέστρεφαν από την Α΄ Σταυροφορία, αναχαιτίστηκαν στην Ιθάκη από 60 χελάνδια (βυζαντινά πολεμικά πλοία) υπό τον Λανδούλφο μεγάλο δούκα του βυζαντινού στόλου. Μετά την ήττα των Γενουατών ακολούθησαν διαπραγματεύσεις στην Κέρκυρα και δύο εκπρόσωποι της Γένουας (Raynaldus de Rodulfo, Lambertus Ghetus) ξεκίνησαν για επίσημες συνεννοήσεις στην Κωνσταντινούπολη.
59	1102	Monopoli, λιμάνι στην Απουλία	Monopoli, port of Apulia (Puglia)	Κέρκυρα	Corfu	Κεφαλληνία	Kefalonia	Πάτρα	Patra	Κόρινθος	Corinth							Κύπρος	Cyprus	Ιερουσαλήμ	Jerusalem			0				Προσκυνηματικό, εμπορικό ταξίδι	Peregrinationes tres. Saewulf, John of Würzburg, Theodoricus, έκδ. R. B. C. Huygens, Corpus Christianorum, Continuatio Mediaevalis 139, Turnhout 1994, 59. · E. Kislinger, «Verkehrsrouten zur See im byzantinischen Raum», στο Handelsgüter und Verkehrswege. Aspekte der Warenversorgung im östlichen Mittelmeerraum (4. bis 15. Jahrhundert), έκδ. E. Kislinger, J. Koder και A. Külzer, Akademie der Wissenschaften in Wien, Philosophisch-Historische Klasse 388, Veröffentlichungen zur Byzanzforschung 18, Vienna 2010, 173.	Ο Άγγλος έμπορος προσκυνητής, Saewulf επισκέφθηκε την Ιερουσαλήμ και την περιέγραψε στη λατινική του Relatio. Η αφήγησή του περιέχει και στοιχεία φανταστικά. Τα νησιά του Ιονίου Πελάγους ήταν σταθμοί του ταξιδιού του πριν από το Αιγαίο, τα παράλια της Μικράς Ασίας και την Κύπρο.
60	1104	Σούδη, Σουδί, λιμάνι, Αντιόχεια, Συρία	Adana,,Antiocheia, Turkey																	Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu			0	Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1081-1118)	Αλέξιος δουξ Κερκύρας, στρατηγός θέματος Κεφαλληνίας		ναυτική εκστρατεία νορμανδικού στόλου	Anna Comnenae Alexias, έκδ. D. R. Reinsch – A. Kambylis Corpus Fontium Historiae Byzantinae 40, Berlin - N. York 2001, ΧI, xii, 356-358. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 23-24.	Κατά το ταξίδι της επιστροφής του από την Αντιόχεια, ο Βοημούνδος (Βαϊμούνδος) του Τάραντος, πρίγκηψ Αντιοχείας, κατέλαβε την Κέρκυρα.
61	Νοέμβριος-Απρίλιος 1122	Βενετία	Venice															Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu	Χάιφα, Παλαιστίνη	Haifa, Palestine, Israel				Ιωάννης Β΄ Κομνηνός (1118-1143)	Domenico Michiel δόγης Βενετίας (1118-1130)		ναυτική εκστρατεία βενετικού στόλου	Andrea Dandolo, Chronicon Venetum, Rerum Italicarum S criptores, L. Muratori, F. Argelati, Milan 1728, 12.1, 233. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 35	Η άρνηση του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού (1118-1143) να ανανεώσει τα προνόμια που ο πατέρας του Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1081-1118) είχε εκχωρήσει στους Βενετούς, ήταν η αιτία να οργανωθεί από τον δόγη της Βενετίας Domenico Michiel (1118-1130) ναυτική επιχείρηση για την κατάληψη της Κέρκυρας, ζωτικού ναυτικού σταθμού για την Βενετία. Οι ισχυρές οχυρώσεις απέτρεψαν την κατάληψη του νησιού και ο βενετικός στόλος απέπλευσε για την Παλαιστίνη μετά από πολιορκία έξι μηνών.
62	1126	Βενετία	Venice																	Κεφαλληνία	Kefalonia				Ιωάννης Β΄ Κομνηνός (1118-1143)			ναυτική εκστρατεία βενετικού στόλου	G. L. Fr.Tafel, G.M. Thomas, Urkunden zur älteren Handels- und Staatsgeschichte der Republik Venedig, Amsterdam 1964, τόμ. 1, 95. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 35-36.	Βενετικός στόλος (14 γαλέρες) κατέλαβε την Κεφαλληνία. Πρώτη επιτυχημένη ναυτική επιχείρηση και εγκατάσταση των Βενετών στο Ιόνιο Πέλαγος. Μετά την επιχείρηση αυτή ανανεώθηκαν τα προνόμια των Βενετών για την Κεφαλληνία και την Κέρκυρα.
63	1147-1148	Βρινδήσιον/Μπρίντεζι	Brindisi	Υδρούς/΄Οτραντο	Otranto	Κέρκυρα	Corfu	Κεφαλληνία	Kefalonia	Λευκάδα	Lefkada	Θήβα	Thebes	Κόρινθος	Corinth					Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu			0	Ρογήρος Β΄ της Σικελίας (1130-1154)	Γεώργιος Αντιοχέας ναύαρχος νορμανδικού στόλου		ναυτική εκστρατεία νορμανδικού στόλου	Nicetae Choniatae Historia, έκδ. J. L. van Dieten, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 11, Berlin - N. York 2001, 1975, 72-78, 82. · Annales Cavenses, έκδ. G. H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, III, Hannover 1839, 192. · J.-Cl. Cheynet, Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210), Byzantina Sorbonensia 9, Paris 1990, 421-422. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 36-44.	Τρίτη νορμανδική επιδρομή, που διεξήχθη παράλληλα με την Β΄ Σταυροφορία. Η επιδρομή αυτή δεν αποκρούσθηκε από τους Βυζαντινούς, καθώς οι βυζαντινές ναυτικές δυνάμεις στο Ιόνιο, αλλά και σε άλλα ναυτικά θέματα, βρίσκονταν υπό ανασυγκρότηση, χάνοντας τον τοπικό-θεματικό τους χαρακτήρα. Η αναδιοργάνωση είχε αρχίσει επί Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (1081-1118) αλλά δεν βοήθησε στην αντιμετώπιση των νορμανδικών ναυτικών εκστρατειών. Ο Μανουήλ Β΄ Κομνηνός (1143-1180) δεν ήταν, την στιγμή εκείνη, σε θέση να προλαμβάνει αυτού του είδους τις επιθέσεις. Όπως και οι προκάτοχοί του, επιχειρούσε να συνάψει συμφωνίες με φορολογικά ανταλλάγματα για τους Βενετούς και επιπλέον να αποσπάσει την εύνοια του επικεφαλής της Σταυροφορίας, Γερμανού αυτοκράτορα Κορράδου Γ΄ (1138-1152). Αιχμάλωτοι (κυρίως, εξειδικευμένοι τεχνίτες μεταξωτών υφασμάτων) και η πλούσια λεία των Νορμανδών από τα Ιόνια Νησιά αλλά και την Θήβα και την Κόρινθο μεταφέρθηκαν στο Νορμανδικό βασίλειο της Σικελίας. Παντως, οι Νορμανδοί αργότερα εκδιώχθηκαν από τον ισχυρό στόλο υπό τον αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Κομνηνό.
64	1149	Κέρκυρα	Corfu	Αστερίς, νησίδα Αρκούδι	Asteris// ilset Arkoudi	Κέρκυρα	Corfu																	0	Ρογήρος Β΄ της Σικελίας (1130-1154)		0	τμήμα του βενετικού στόλου, που είχε κληθεί από τους Βυζαντινούς ως ενίσχυση κατά των Νορμανδών	Nicetae Choniatae Historia, έκδ. J. L. van Dieten, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 11, Berlin - N. York 2001, 1975, 86.	Σύμφωνα με τον Νικήτα Χωνιάτη, τμήμα του στόλου των Βενετών, συμμάχων των Βυζαντινών κατά των Νορμανδών, που υποχώρησε από την Κέρκυρα, άρχισε να συγκρούεται με τους Βυζαντινούς, και κατευθύνθηκε προς την νησίδα Αστερίδα (στο στενό ανάμεσα στην Κεφαλληνία (Σάμη) και την Ιθάκη. Εκεί οι Βενετοί κατέκαυσαν βυζαντινά πλοία από την Εύβοια. Το στενό ανάμεσα στην Κεφαλληνία (Σάμη) και την Ιθάκη, και η νησίδα που σήμερα ονομάζεται Αρκούδι (αρχ. Αστερίς) αναφέρονται στην Οδύσσεια (δ 671, 843-847). Στα δυο λιμάνια της νησίδας, όπου οι μνηστήρες είχαν επιχειρήσει να εγκλωβίσουν τα πλοία του Τηλέμαχου, ήταν κατάλληλα για ναυτικούς ελιγμούς, κάτι που φαίνεται ήταν γνωστό στον Νικήτα Χωνιάτη, ο οποίος χρησιμοποιούσε τη ομηρική γεωγραφία, για να περιγράψει τον χώρο αυτό.
65	1148-1149	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Σάμος	Samos Island															Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu			0	Ρογήρος Β΄ της Σικελίας (1130-1154)	Στέφανος Κοντοστέφανος, Μέγαξ Δούξ, επικεφαλής του βυζανατινού στόλου	0	Βυζαντινή ναυτική εκστρατεία για την εκδίωξη από την Κέρκυρα του νορμανδικού στόλου.	Nicetae Choniatae Historia, έκδ. J. L. van Dieten, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 11, Berlin - N. York 2001, 1975, 72-78, 82-83, 86-88, 130, 171. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 36-44.	Η νορμανδική κατοχή της Κέρκυρας φαίνεται ότι δεν μπορούσε να ανατραπεί παρά μόνο με ναυτική βοήθεια που θα ερχόταν από την Κωνσταντινούπολη. Η αποδυνάμωση των βυζαντινών δυνάμεων και η αποστασία των οικητόρων της Κέρκυρας (διακεκριμένων Κερκυραίων) υπήρξαν παράγοντες που ευνόησαν τους Νορμανδούς. Στην Κέρκυρα εγκαταστάθηκε ισχυρή νορμανδική φρουρά, και, παρά την πολύμηνη πολιορκία του νησιού, δεν έγινε δυνατή η εκδίωξή της από τον Στέφανο Κοντοστέφανο, Μεγάλο Δούκα, επικεφαλής του βυζαντινού στόλου.
66	1149	Κωνσταντινούπολη	Istanbul	Σάμος	Samos Island															Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu			0	Ρογήρος Β΄ της Σικελίας (1130-1154)	Αλέξιος Πετραλείφας και τρεις ακόμη αδελφοί του	0	Βυζαντινή ναυτική εκστρατεία συνεπικουρούμενη από στόλο βενετικό, εκδίωξαν τον νορμανδικό στόλο από την Κέρκυρα.	Nicetae Choniatae Historia, έκδ. J. L. van Dieten, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 11, Berlin - N. York 2001, 1975, 72-78, 82-83. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 36-44.	Ο Μανουήλ Β΄ Κομνηνός (1143-1180) εκστράτευσε με πλήθος ναυτικών δυνάμεων και, συνεπικουρούμενος από βενετικό στόλο, έδιωξε τους Νορμανδούς από την Κέρκυρα. Οι Βενετοί πάντως, πυρπόλησαν στην συνέχεια τον αυτοκρατορικό στόλο, έκλεψαν την αυτοκρατορική τριήρη και, σύμφωνα με τον Νικήτα Χωνιάτη, διαπόμπευσαν ένα μελαψό δούλο αναγορεύοντάς τον, βασιλέα των Ρωμαίων.
67	1152	Πάνορμος, Παλέρμο Σικελία	Palermo, Panormus, Sicily	Κέρκυρα	Corfu	Λευκάδα	Lefkada	Κεφαλληνία	Kefalonia	Ιθάκη	Itaca	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante												Ρογήρος Β΄ Βασίλειο της Σικελίας (1130-1154)	Abdullah el Idrisi (Edrisi), αλ-Ιντρίσι μουσουλμάνος γεωγράφος			Géographie d'Edrisi, traduite de l'arabe en français par Α. Jaubert, Paris 1838-1840, τόμ. ΙΙ, 120-125. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 45-47.	Ο Abdullah el Idrisi (Edrisi ή αλ-Ιντρίσι, 1100-1166), μουσουλμάνος γεωγράφος της αυλής του Ρογήρου Β΄ της Σικελίας (1130-1154), συγκέντρωσε ταξιδιωτικές πληροφορίες, κάποιες από τις οποίες ερανίζεται από άλλα συγγράμματα και δεν αποτελούν καταγραφή των δικών του ταξιδιών. Τα Ιόνια Νησιά εμφανίζονται στο έργο του el Idrisi ως σημαντικά κέντρα για την ναυσιπλοΐα και το εμπόριο στην Μεσόγειο.
68	1159-1163	Υδρούς/Ότραντο	Otranto	Κέρκυρα	Corfu	Άρτα	Arta	Αχελώος	Acheloos River	Πάτρα	Patra	Κρίσα/Χρυσόν (Χρίσσο Φωκίδας)	Chrisso, Phocis	Θεσσαλονίκη	Thessaloniki	Χριστούπολις/Καβάλα	Kavala	Άβυδος	Abydus, Canakkale	Κωνσταντινούπολη	Istanbul				Βενιαμίν της Τουδέλας				Ν. Μ. Αdler, The Itinerary of Benjamin of Tudela, New York 1907, 10-14. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 45-46.	Ο Εβραίος ταξιδιώτης Βενιαμίν της Τουδέλας, που καταγόταν από την Ισπανία, κατέγραψε την παρουσία Εβραίων στους ταξιδιωτικούς του σταθμούς. Ξεκίνησε από την γενέτειρά του το 1159 (ή το 1163) και επέστρεψε το 1172. Το κείμενό του δίνει πολύτιμες πληροφορίες για την Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, στοιχεία για τις αποστάσεις ανάμεσα στους διάφορους σταθμούς και πολύτιμες παρατηρήσεις για τον οικονομικό βίο και το εμπόριο. Καταγράφει έναν Εβραίο κάτοικο στην Κέρκυρα και κανένα στην Κεφαλληνία. Ακμάζουσες εβραϊκές κοινότητες καταγράφηκαν στην Λευκάδα και την Κόρινθο.
69	1172	Βενετία	Venice	Κέρκυρα	Corfu															Χίος	Chios			0	Vitale II Michiel, δόγης Βενετίας (1156 - 1172)			ναυτική εκστρατεία βενετικού στόλου	G. L. Fr. Tafel, G.M. Thomas, Urkunden zur älteren Handels- und Staatsgeschichte der Republik Venedig, Amsterdam 1964, τόμ. 1, 114. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 61.	Βενετικός στόλος ξεκίνησε από την Βενετία για την Κωνσταντινούπολη, διαπλέοντας τα Ιόνια νησιά, μετά την ανάκληση των προνομίων, που είχαν εκχωρηθεί από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ στους Βενετούς.
70	1185-1194	Παλέρμο	Palermo	Δυρράχιο [Επίδαμνος]	Durazzo//Durrës/Albania	Κεφαλληνία	Kefalonia	Ιθάκη	Ithaca	Λευκάδα	Lefkada	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante											0	Ανδρὀνικος Α΄Κομνηνός (1183-1185)	Μαργαριτόνε, amiratus και comes classis Siciliae			J.-Cl. Cheynet, Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210), Byzantina Sorbonensia 9, Παρίσι 1990, 120. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 61-66.	Η τέταρτη και τελευταία νορμανδική επιδρομή κατά του Βυζαντίου πραγματοποιήθηκε κατά την βασιλεία του Ανδρόνικου Α΄ Κομνηνού (1183-1185). Οργανώθηκε από τον βασιλιά της Σικελίας, Γουλιέλμο Β΄, ο οποίος απέστειλε στην Ανατολή νορμανδικό στόλο με τους στρατηγούς Ριχάρδο και Αλκουίνο και τους ναυάρχους Ταγκρέδο και Μαργαρίτη (Margaritone). Μεγάλος μέρος των στρατευμάτων αποβιβάστηκε στο Δυρράχιο και κατέλαβε την Θεσσαλονίκη (από όπου εκδιώχθηκαν από τον Αλέξιο Βρανά στα τέλη του 1185). Ο στόλος του Μαργαρίτη διατήρησε την εξουσία του σε όλα τα Ιόνια Νησιά, εκτός από την Κέρκυρα.
71	1191-1192	Μεσσήνη	Messina/Italy/Sicily	Παξοί	Paxos island	Κορυφώ/Κέρκυρα	Corfu	Κασσιώπη	Kassiopi	Παξοί	Paxos island	Κεφαλληνια	Kefalonia	Ιθάκη	Itaca	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante							0	Ισαάκιος Β' Άγγελος (1185-1195)				Gesta regis Henrici Secundi Benedicti abbatis. The chronicle of the reigns of Henry II. and Richard I. A.D. 1169-1192, known commonly under the name of Benedict of Peterborough, έκδ. W. Stubbs, Wiesbaden 1965, ΙΙ, 199- 203. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 66-67.	Ο Roger de Hoveden στο έργο Gesta Henrici II et Gesta Regis Ricardi, που παλαιότερα αποδιδόταν στον Βενέδικτο του Peterborough, αναφέρεται με λεπτομέρειες στα Ιόνια Νησιά. Η καταγραφή αυτή μεταφέρει πρακτικές πληροφορίες για όλη την Μεσόγειο την εποχή της Γ΄ Σταυροφορίας.
72	1192 -1193	Άκρα Παλαιστίνης	Acre, Israel											Κέρκυρα	Corfu					Ακυληία	Aquileia			0		Ταξίδι επιστροφής στην Αγγλία του στρατού, που υπό τον Ριχάρδο Α΄ Λεοντόκαρδο (1157-1199) είχε εκστρατεύσει με πολλές δυνάμεις υπό τον Φίλιππο Β' Αύγουστο, βασιλιάς της Γαλλίας, και τον Φρειδερίκς Α' Χοχενστάουφεν Βαρβαρόσσα, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, είχαν επιχειρήσει να απελευθερώσουν την Ιερουσαλήμ από τον Σαλαντίν σουλτάνο της Αιγύπτου και της Συρίας.			Chronicle of the Third Crusade. A translation of the Itinerarium Peregrinorum et Gesta Regis Ricardi, H.J. Nicholson, Crusade texts in translation 3, Aldershot 1997, 383.· Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 69-71.	Σύμφωνα με το Itinerarium peregrinorum et gesta Regis Ricardi, κατά την επιστροφή τους από την Παλαιστίνη (Γ΄ Σταυροφορία) τα πλοία του Ριχάρδου Α΄ Λεοντόκαρδου προσορμίστηκαν στην Κέρκυρα. Ο Ριχάρδος δεν θέλησε να έλθει σε συνεννοήσεις με τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ισαάκιο Β' Άγγελο (1185-1195) και, αφήνοντας τον στόλο του στο νησί, προσεταιρίστηκε πειρατές, που τον οδήγησαν στις Δαλματικές Ακτές και από εκεί στην Ακυληία.
73	1199	Σικελία	Sicily											Κέρκυρα	Corfu	Ζάκυνθος	Zakynthos/Zante			Κεφαλληνία	Kefalonia			0	Λέων Βετράνο Καφάρο (Leone Vetrano) αυθέντης της Κορυφούς (δουκάτο Κέρκυρας), γενουάτης κουρσάρος.				M. Balard, La Romanie génoise (XIIe-début du XVe siècle), Bibliothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et de Rome, 235, Rome 1978, τόμ. 1, 39-40.· J.-Cl. Cheynet, Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210), Byzantina Sorbonensia 9, Παρίσι 1990, 155. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 70-71, 74.	Ζάκυνθος και Κεφαλληνία βρέθηκαν υπό την εξουσία του Ματθαίου ή Μάϊο Ορσίνι (1195-1258) Παλατινού (της παπικής Αυλής), Κόμη Κεφαλληνίας και Ζακύνθου. Τμήμα της Κέρκυρας υποτάχθηκε στον Λέοντα Βετράνο Καφάρο, έως το 1206, οπότε το νησί πέρασε στους Βενετούς και ο Βετράνο τιμωρήθηκε με απαγχονισμό.
74	1200	Ναύπακτος	Nafpaktos	Ιθάκη	Ithaca	Λευκάδα	Lefkada	Κεφαλληνία	Kefalonia	Κέρκυρα	Corfu	Παξοί	Paxos island	Χειμάρρα	Himare/Himarë	Δυρράχιο [Επίδαμνος]	Durazzo//Durrës/Albania			Βρινδήσιον/Μπρίντεζι	Brindisi								P. Gautier Dalché, Carte marine et portulan au XIIe siècle. Le Liber de existencia riveriarum et forma maris nostri Mediterranei (Pise, circa 1200), Collection de l’École Française de Rome 203, Rome 1995, 148-150, 200-202.	Σε πορτολάνο (κείμενο που περιγράφει τα ταξίδια από λιμάνι σε λιμάνι, με οδηγίες για την πλοήγηση των πλοίων), που συντάχθηκε στην Πίζα, σημειώνονται οι ναυτικές διαδρομές στις οποίες αναφέρονται όλα τα Ιόνια Νησιά.
75	1202 -1203	Βενετία	Venice	Ζάρα, Δαλματία (Κροατία)	Zara, Croatia, Zadarska	Κέρκυρα	Corfu													Κωνσταντινούπολη	Istanbul			0	Βονιφάτιος Μομφερατικός				J.-Cl. Cheynet, Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210), Byzantina Sorbonensia 9, Παρίσι 1990, 140, 459. · Α. Γ.Κ. Σαββίδης, Tα Bυζαντινά Eπτάνησα 11ος-αρχές 13ου αιώνα, Aθήνα (2)2007, 74-75.	Σταυροφορικός στόλος συγκεντρώθηκε στη Βενετία, με την ευλογία του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ (1198-1216) για να αποπλεύσει για την Αίγυπτο. Το Νοέμβριο του 1202 οι Σταυροφόροι κατέλαβαν τη Ζάρα, μετά από πρόταση του δόγη της Βενετίας, Ερρίκου Δάνδολου. Ο πρίγκιπας Αλέξιος Άγγελος, γιος του έκπτωτου Ισαακίου Β΄, τούς ζήτησε βοήθεια, για να αποκαταστήσει την εξουσία του πατέρα του στην Κωνσταντινούπολη, υπογράφοντας συνθήκη στην Κέρκυρα (Μάιος 1203). Οι Σταυροφόροι κατέπλευσαν στην βυζαντινή πρωτεύουσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, και παραμένοντας εκεί για ένα έτος, στη συνέχεια την κατέλαβαν και κατέλυσαν την Βυζαντινή εξουσία (1204).