Το έργο «Οι διαδρομές των αυτοκρατορικών χορηγιών (5ος-12ος αιώνας)» του Προγράμματος ΚΡΗΠΙΣ – Κύρτου Πλέγματα αποσκοπεί στη συγκέντρωση και απεικόνιση σε ψηφιακό χάρτη των χορηγιών των βυζαντινών αυτοκρατόρων προς ξένους ηγεμόνες, διάφορους αξιωματούχους, την Εκκλησία κ.ά. Κάθε μία από τις περίπου 600 μέχρι στιγμής εγγραφές συνιστά ξεχωριστή διαδρομή, η οποία αναπαριστά την πορεία της χορηγίας από τον δωρεοδότη προς τον δωρεοδόχο. Το σύνολο των διαδρομών απεικονίζει, με ορισμένους περιορισμούς, το δίκτυο της διακίνησης των αυτοκρατορικών χορηγιών μέσα στον χώρο και τον χρόνο και βοηθά τον χρήστη να κατανοήσει ευχερέστερα ποικίλες εκφάνσεις που σχετίζονται με την πρακτική των χορηγιών, όπως το πλέγμα των διεθνών σχέσεων του Βυζαντίου ή τις κοινωνικές ομάδες που έχουν βαρύνουσα σημασία ανά εποχή.

Σε κάθε καταχώριση αναγράφονται η χρονολόγηση, ο τόπος προέλευσης και προορισμού με τις αντίστοιχες γεωγραφικές συντεταγμένες, οι τυχόν ενδιάμεσοι σταθμοί, ο αυτοκράτορας–δωρεοδότης, ο/οι αποδέκτης/-ες και, ενδεχομένως, ο κομιστής, όπως επίσης η περιοδικότητα και το είδος (χρήματα, πολύτιμα μέταλλα, υφάσματα, αγροτικά προϊόντα, όπλα, ζώα κ.ά.) της χορηγίας. Η καταχώριση τεκμηριώνεται βάσει των σχετικών πηγών και της σύγχρονης βιβλιογραφίας και συνοδεύεται από περίληψη και, όπου κρίνεται απαραίτητο, από διευκρινιστικά σχόλια. Στην παρούσα φάση του έργου δεν συμπεριελήφθησαν χορηγίες που σχετίζονται με φοροαπαλλαγές και παραχωρήσεις παροίκων, κυρίως λόγω του μεγάλου όγκου του σχετικού υλικού, ο οποίος δεν επέτρεπε την επαρκή επεξεργασία του μέσα στα αναλογικώς στενά περιθώρια υλοποίησης του έργου. Ωστόσο, οι σχετικές πληροφορίες έχουν αποδελτιωθεί και θα ενσωματωθούν σε επόμενη φάση του έργου.

Ως προς τον γεωγραφικό προσδιορισμό, ποικίλες ιδιαιτερότητες επέβαλαν ειδικότερη αντιμετώπιση κατά περίπτωση. Συγκεκριμένα, υιοθετήθηκε η ακόλουθη συλλογιστική:

1) Στις περιπτώσεις που η αφετηρία και ο προορισμός μιας χορηγίας είναι σαφείς και επιτρέπουν τη σύγχρονη ταύτισή τους, τότε αποτυπώνονται στον χάρτη και συνδέονται μεταξύ τους με βέλος.

2) Στις περιπτώσεις που ο ακριβής εντοπισμός του τόπου προέλευσης και προορισμού της δωρεάς δεν είναι δυνατός (π.χ. Ταρών / Tarōn, Ατελκούζου / Etelköz, Ζαχλουμία), αλλά υφίστανται επαρκή στοιχεία για τον κατά προσέγγιση προσδιορισμό του, τότε η απεικόνισή του στον χάρτη γίνεται με έναν κύκλο. Με τον ίδιο τρόπο αποδίδονται και τοπωνύμια που κατονομάζονται μεν στις πηγές, αλλά δεν είναι δυνατή η σύγχρονη ταύτισή τους (όπως Λούλον κάστρο / Lu'lu'a, Σανίανα).

3) Όταν η τοποθεσία, κυρίως του προορισμού της δωρεάς, αφορά ευρύτατες περιοχές (όπως Μικρά Ασία, Βαλκανική ή ακόμη και ολόκληρη την αυτοκρατορία), τότε δεν γίνεται απεικόνιση στον χάρτη, αλλά ο χρήστης έχει πρόσβαση μόνο στη βάση δεδομένων.

4) Όσον αφορά τις δωρεές εντός Κωνσταντινούπολης, λόγω της ασάφειας που συνεχίζει να υφίσταται σχετικά με την ακριβή τοποθεσία μεγάλου αριθμού συνοικιών, κτηρίων, ναών, ιδρυμάτων κ.λπ., θεωρήθηκε περιττό να δοθούν ορισμένες πασίγνωστες γεωγραφικές συντεταγμένες (π.χ. της Αγίας Σοφίας ή της μονής Μυρελαίου / Bodrum Camii) και έτσι αποτυπώνονται στο χάρτη με μία κουκίδα.

5) Τέλος, ειδική περίπτωση αποτελούν οι αναφορές σε «θέματα», τα οποία απεικονίζονται με βάση το χάρτη της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους (Η΄, 172-173).

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ (IIE/EIE):

Βασιλική Βλυσίδου

Μαρία Γερολυμάτου

Γεώργιος Καρδαράς

Στυλιανός Λαμπάκης

Γεράσιμος Μέριανος

ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ:

Μαρία Αλυσανδράτου (Υποψ. Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών)