Δίκτυα οικονομίας, εξουσίας και γνώσης στον ελληνικό χώρο από τους προϊστορικούς χρόνους έως τη σύγχρονη εποχή.
Κύρτου πλέγμα (δίχτυ δικτύων) ονομάζει ο Πλάτων το κυκλοφοριακό σύστημα που διαχέει ζωή και θερμότητα στο σύνολο του οργανισμού (Τίμαιος, 79d). Το νεοπαγές Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, επιχείρησε να μελετήσει τη συγκρότηση και τις λειτουργίες των ποικίλων δικτύων που αναπτύχθηκαν στον ελληνικό χώρο, από την προϊστορία έως τους καθ΄ ημάς χρόνους και να εκτιμήσει τη συμβολή τους στη διαμόρφωσή του.
Κεντρική υπόθεση εργασίας που διέπει το πρόγραμμα αυτό του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών είναι ότι ο ελληνικός χώρος δεν αποτελεί ενιαίο και στατικό σύνολο, ούτε είναι απλό αποτέλεσμα ιστορικών επεκτάσεων, κυριαρχιών ή διασποράς του ελληνικού στοιχείου, αλλά ότι πρέπει να διερευνηθεί σε συνάρτηση με τη λειτουργία περισσότερο σύνθετων μηχανισμών που ορίζουν συγκεκριμένες λειτουργίες και πρακτικές των ιστορικών κοινωνιών στον ευρύτερο ζωτικό τους ορίζοντα. Ο ελληνικός χώρος συγκροτείται και μεταβάλλεται σε συνάρτηση με την εκάστοτε ανάπτυξη τοπικών και υπερτοπικών συσχετισμών, διασυνδέσεων και ανταλλαγών, και συνεπώς συνδέεται με ποικίλα οικονομικά, εξουσιαστικά και πολιτιστικά συστήματα που συνυπάρχουν ή εναλλάσσονται στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή από τους προϊστορικούς χρόνους έως σήμερα.
Για τον λόγο αυτό προκρίθηκε το ερμηνευτικό σχήμα των δικτύων. Τα ποικίλα δίκτυα που λειτουργούν στον ελληνικό χώρο έχουν ως αφετηρία τους την οικονομία, ωστόσο επιτρέπουν την ανάπτυξη αλληλεξαρτήσεων, συσχετισμών και αμοιβαιοτήτων, που επηρεάζουν σταδιακά το σύνολο των εκδηλώσεων της κοινωνίας και του πολιτισμού.
Στόχος του προγράμματος είναι η μελέτη, τεκμηρίωση και ερμηνευτική χαρτογράφηση της συγκρότησης και των λειτουργιών ποικίλων δικτύων που αναπτύχθηκαν ιστορικά και η εκτίμηση της επίδρασής τους στη διαμόρφωση των εκάστοτε εννοιολογήσεων του ελληνικού χώρου. Η ένταξη ιστορικών φαινομένων από την αρχαιότητα έως σήμερα στη λογική της θεωρίας των δικτύων συνιστά μία καινοτόμο προσέγγιση, που θα αναδείξει τη θέση του ελληνικού χώρου στα ευρύτερα συστήματα ανταλλαγών και επιδράσεων τόσο στον μεσογειακό, όσο και τον ασιατικό ή τον ευρωπαϊκό κόσμο.
Κατά τη διάρκεια του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν, σε όλο το φάσμα της ελληνικής ιστορίας, στοχευμένες μελέτες, προκειμένου να διερευνηθούν και να τεκμηριωθούν η συγκρότηση και οι λειτουργίες επιλεγμένων και χαρακτηριστικών δικτύων επικοινωνίας, χερσαίας και θαλάσσιας (ΕΕ1), οικονομικών δικτύων ‐ αγορών (ΕΕ2), δικτύων που αναπτύσσουν οι θεσμοί, κοσμικοί και θρησκευτικοί (ΕΕ3), και τέλος, οι δομές και η λειτουργία των δικτύων γνώσης και πολιτισμού (ΕΕ4). Η ολοκλήρωση του προγράμματος πιστεύουμε ότι επιτρέπει την αναλυτική τεκμηρίωση των επιμέρους δικτύων, την ερμηνευτική τους χαρτογράφηση και τη δημιουργία μιας βασικής ερευνητικής υποδομής για τη μελέτη της συγκρότησης και των λειτουργιών του ελληνικού χώρου (ΕΕ5).
Για τις ανάγκες του προγράμματος και τη διάχυση των πορισμάτων του συστάθηκε ειδική διαδικτυακή πύλη ανοιχτής πρόσβασης (portal) που περιλαμβάνει βάσεις δεδομένων για το κάθε επιμέρους δίκτυο και την χαρτογράφησή τους σε διαδραστικό άτλαντα, βιβλιοθήκη μελετών που θα προκύψουν από τις επιμέρους δράσεις, και τα πρακτικά της διεθνούς επιστημονικής συνάντησης που πραγματοποιείται από τις 11 έως τις 13 Δεκεμβρίου 2015 και έχει θέμα: Δίκτυα στην Ιστορία. Από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή.